Өнердің сипаттық белгілеріне

31 
Сурет 1 
Өнер қоғам дамуында зор роль атқарады оның қоғам 
дамуындағы ролi сол, ол адамды адамды тәрбиелеудiң құралы 
болып табылады.
Өнер адамдарды саяси идеялық жағынан тәрбиелеп, жаңа 
қорғам құрылысына қажеттi адамгершiлiк сапаларды 
қалыптастыуға көмектеседi. 
Өнердің қоғамда атқаратын 
қызмет түрлері:
(сурет 2). 
-
танымдық; 
-
 коммуникативтілік;
-
тәрбиелік;
-
эстетикалық;
Өнердің сипаттық белгілері
Ө
Н
Е
Р
Шындықты субьективті қабылдау
Эмоциямен байланысты
Сезімдік қабылдаудың басымдығы
коммуникативтілік
Образдылық
Шығармашылық сипат

32 
-
 эвристикалық.
Сурет 2 
Өнердің пайда болуы туралы әртүрлі теориялар 
қалыптасты. Өнердің пайда болуын дінмен байланыстырған 
С.Рейнак (1858-1932ж.) магиялық сенімнің орны мен роліне 
мән берген. Й.Хейзинга (1872-1945ж) адамның физикалық 
және рухани күштерінің ойын әрекетінде көрінетіндігіне мән 
беріп, мысалы, өмірлік қажеттіліктерін өтеу мақсатында 
аңшылықты өнер ретінде түсіндірді. З.Фрейд өнердің қайнар 
көзі – бейсаналылықта, шығармашылық процесс адамның 
шындықтан фантастикалық әлемге енуіне ықпал етіп, өзінің 
сексаульдық 
және 
агрессиялық 
құлшыныстарын 
қанағаттандырады деген тұжырым жасаған. Өнердің пайда 
болуын өзгені бейнелеу және еңбек процесінен (марксизм) 
қарастырған көзқарастар пайда болды ( сурет 3). 
Өнердің қызмет түрлері
танымдық
Коммуника-
тивтілік
Тәрбиелік эстетикалық эвристикалық

33 
Сурет 3 
Өнер түрлерінің классификациясы кеңістіктік және 
уақыттық болып бөлінеді (сурет 4). Сонымен қатар, әдебиет, 
сәулет өнері, мүсіндеу, кескіндеме, графика, музыка, балет, 
драма, пантомима, цирк, қолданбалы-декоративті өнер – 
синтетикалық өнерге жатады (сурет 5).
Синтетикалық өнер түрлері:
театр
- әдебиет, актерлік 
шеберлік, кескіндеме, музыка, қолданбалы – декоративті; 
балет – 
би, музыка, кескіндеме, мүсіндеу; 
эстрада – 
музыка, 
әншілік, декламация, би, 
Өнердің пайда болуы туралы
теориялар және олардың өзара
байланысы
Діни теория (Рейнак) 
Ойындық теория (Й.Хейзинга)
Эротикалық теория (З.Фрейд) 
Өзгені бейнелеу теориясы
Еңбек теориясы(марксистік)

34 
Өнер түрлерінің классификациясы
Өнер түрлері
Кеңістіктік
Уақыттық
Әдебиет
Сәулет өнері
Мүсіндеу
Кескіндеме
Графика
Музыка
Балет
Драма
Пантомима
Цирк
Синтетикалық
Қолданбалы-
декоративті
Техникалық
Сурет 4 
иллиюзион, акробатика; 
цирк –
спорт, дрессировка, клоунада, 
эксцентрика, иллюзион. (5 сурет). 
Синтетикалық өнер
Театр
Балет
Эстрада
Әдебиет
Актерлік шеберлік
кескіндеме
музыка
Қолданбалы
декоративті
Би
Музыка
Кескіндеме
Мүсіндеу
Музыка
Әншілік
Декламация
Би
Иллюзион
Акробатика
Цирк
Спорт
Дрессировка
эксцентрика
Иллюзион
Клоунада
5 сурет 

35 
Мәдениет белгiлi бiр халықтың қол жеткен табыстары мен 
шығармашылығының жиынтығы. Дүниеге көзқарасының 
философиядан бұрынғы әлеуметтiк тарихи типтерiне 
мифологиялық дiн жатады. Мифология адамзаттың рухани 
мәдениетiнiң ең көне формасы. 
2. Дін мәдениеттің сакралдық түрі. Дін – қоғамдық 
құбылыстардың ішіндегі ең күрделісі. Дін, латын тілінен 
«религия» - «байлау», «екінші қайта оралу» мағынасын 
білдіреді. Діни наным – сенімдердің ежелгі түрлері: анимизм, 
тотемизм, фетишизм және магия. Діннің қоғамдық өмірдің 
мәдени салаларына әсері өнерде, салтта, рәсімде байқалады.
Бiлiмнiң бастамасы дiни сенiмнiң бастамасы, онда өнер мен 
адамгершiлiк қатынастар бейнеленедi. Мифологиядан қалған
сұрақтар ендi дiни және философиялық сұрақтарына айналды. 
Мифология қойып кеткен бұл дүниеге көзқарастар туралы 
сұрақтарға жауап iздеудiң барысында дiн мен философияның 
жолы екi айырылды. 
Дiн – адамдардың бiрлестiгiн және ұйымдастығын 
қалыптастырушы идеологиялық механизм. Дiннiң мазмұны 
әлеуметтiк мәнi бар негiзгi құндылықтарды қасиеттi деп 
танудан тұрады. Дiн адам жан дүниесiнiң талпыныстарын 
және арман мақсаттарынан тоғыс нүктесi бейнесiнде адам 

жүктеу/скачать 2,11 Mb.

Достарыңызбен бөлісу: