2. Мәдениет ұғымы және оның мәні
жүктеу/скачать 2,11 Mb. Pdf көрінісі
|
- Бұл бет үшін навигация:
- Мәдениет құрылымы: рухани мәдениет және материалдық мәденниет. Рухани мәдениет дегеніміз
- Материалдық мәдениет дегеніміз
| 3.
Мәдениеттің құрылымы: мәдени түрлердің саналуандығы және мәдени құрылымның күрделілігі. Адамның жасаған әрекеті алдымен ойда, рухта пайда болады, тек содан кейін ғана белгілер мен нәрселерде көрініс табады. Мәдениет құрылымы: рухани мәдениет және материалдық мәденниет. Рухани мәдениет дегеніміз – білім, идея, заң, мінез-құлық, ережелер, белгілер, әдет-ғұрып, дәстүр мен тіл болып табылады. Материалдық мәдениет дегеніміз – тұрмыстық және өндірістік білім, өндіріс техникасы мен технологиясы және т.б. Мәдени құбылыстарды көптеген нақты ғылымдар, атап айтсақ тарих, археология, этнография, антропология, әлеуметтану сондай-ақ сананың түрлі формаларын қарастыратын философия, өнер, эстетика, дін, мораль және т.б. ғылым салалары қарастырады. Рухани мәдение саласына: - дін, мораль; - саясат, құқық; - ғылым, білім, дене тәрбиесі, спорт, медицина; - әдебиет, өнер; - бұқаралық ақпарат құралдары, тіл; - рухани іс-әрекеттің материалдық-заттық өнімдері енеді. Материалдық мәдениет саласына: - конфессионалдық инфрақұрылым; - ғылымның, білімнің, әдебиет және өнердің, медицинаның, дене тәрбиесі мен спорттың материалдық- заттық құрылымдары; - бұқаралық коммуникация құралдарының материалдық- техникалық базалары, - рухани іс-әрекетті өнімдерін өндірудегі материалдық базалар енеді (сурет 6,7,8,9). Рухани мәдениет – философия, құқық, этика, эстетика, ғылым, әдебиет, мифология, дiни сенiмдерде яғни 21 адамдардың рухани дүниесiн қамтитын сананы қарастыратын таным, адамгершiлiк, тәрбие, беру және бiлiм алуды қамтиды. Рухани мәдениет ол көп қабатты болып келедi де философиялық, адамгершiлiктiк, көркемдiк, құқықтық, педагогикалық, дiни танымдық және интеллектуалдық мәдениеттердi қамтиды. Мәдениеттің құрылымдық элементтері Мәдениет материалдық рухани адамгершіліктік эстетикалық діни саяси Ұлтаралық қатынас мәдениеті құқықтық ғылыми Материалдық өндіріс техникалық экономикалық Сурет 6 Рухани мәдениет Адамның рухани әлемі және оның рухани “өнімді” жасауындағы әрекеті (ғалымдардың, жазушылардың, суретшілердің, заң шығарушылардың және т.б.) Рухани құндылықтар, рухани әрекеттің “өнімдері”, ғылыми жетістіктер, кітаптар, картиналар, заңдар, салт-дәстүр және т.б. 22 Сурет 7 Сурет 8 Сурет 9 Материалдық мәдениет Өндірістік Тұрмыс Өндірістің заттық- материалдық мәдениеті Өндірістің әлеуметтік- материалдық мәдениеті Тұрмыстың материалдық заттық мәдениеті Тұрмыстың әлеуметтік материалдық мәдениеті Рухани өмір саласындағы мәдениет Білім Әдебиет БАҚ Өнер Дін Ғылым Мәдениет 23 Қазіргі кездегі мәдениетке көзқарас – жалпы процестегі зиялы, рухани, эстетикалық дамудың абстрактілі белгіленуі, құқық пен тәртіпке, парасаттылық пен материалдық мәдениеттің дамуына негізделген қоғамның күйін сипаттау, өмір сүру салтының ерекшелігі болып табылады. Адамдарды тұтастай адамзаттық арнаға тоғыстыру мәдениеттiң шешуге тиiстi бiрден-бiр мiндетi болғандықтан оның нақты қоғамдық функциялары төмендегiше айқындалады: Мәдениеттің қоғамдағы қызметі: құндылықтық (аксиологиялық), танымдық (гнесеологиялық), коммуникативтік, ақпараттық, адамды қалыптастыру және іс- әрекеттік (праксилогиялық) (сурет 10). Сурет 10 Аксеологиялық (құндылықтық) аспектi құндылықтың сұранымдарын қалыптастыруға бағытталады. Мәдениет гуманистiк аспектiде адамның өзiнiң жетiлуiн оның рухани шығармашылықтың қабiлеттерiн осыдан келiп мәдениеттiң Мәдениеттің қызмет түрлері Танымдық (гносеологиялық ) Құндылықтық (аксиологиялық) коммуникативтік Іс-әрекеттік (праксиологиялық ) ақпараттық Адамды қалыптастыру (тұлғаны әлеуметтендіру) Мәдениет 24 «Мәдениет адамдардың барлық түрдегi қарым-қатынастармен байланыстардағы оның қоғамдық болмыстағы барлық құндылығының өндiрiлуi» (Межуев В.М.) деген анықтамасы келiп шығады. Нормативтiк-әрекеттік аспектiде мәдениет адамдарының бағыт бағдар алатын, оның қоғамдағы әлеуметтiк қарым-қатынасын реттейтiн жүйе ретiнде қарастырылады. Бұл адамдардың қызметiнiң нәтижесi тек қана рухани және материалдық өмiрдiң жемiсi ғана емес, сондай-ақ адамдардың өзара әрекеттерi процесi барсында олардың арасында қалыптасқан барлық қарым-қатынастарды (экономикалық, саяси, адамгершiлiктiк, психологиялық және т.б.) бiлдiреді. жүктеу/скачать 2,11 Mb. Достарыңызбен бөлісу:
|