2. Омыртқа жотасының жалпы құрылысы, бөліктері, иілімдері



Pdf көрінісі
бет180/199
Дата14.10.2023
өлшемі1,83 Mb.
#114838
1   ...   176   177   178   179   180   181   182   183   ...   199
Байланысты:
Анатомия сессия жауап 2021 Erkebulan

 
 
164.Миқыртысы, оныңқабаттары. Анализатор туралытүсінік. Ми қыртысы 
орталықтары. 
Уникальность 100 %
 
Ми қыртысы, cortex cerebri, нерв жүйесінің аса дифференцияланған бөлігі саналады. Ми 
қыртысы мидың басқабөлімдерімен өте тығыз байланыста болады. Ми 
қыртысындабарлық сезім органдарының соңғы орталықтары орналасқан. Мұндасыртқы 
ортадан және организмнің өзінің ішкі ортасынан келгентүрлі тітіркендіргіштер талданып, 
оларға жауап қайтарылады. 
Адамның сөйлеуі мен ойлауы үлкен ми сыңарларындағы Ми қыртысының барлық 
бөліктерінің қатысуымен ғана жүзеге асады. 
Ми қыртысы орасан көп нерв жасушаларынан құралады, оларморфологиялық 
ерекшеліктері бойынша 6 қабатқа бөлінеді: 


1)сырткыаймақтыкнемесемолекулярлыққабат, laminazonalis; 
2)сыртқыдәндесінқабаты, lamina granularis externa; 
3)пирамидалыкқабат, lamina pyramidalis; 
4)ішкідәндесінқабат, lamina granularis interna; 
5)ганглиоздыкқабат, lamina ganglionaris; 
6)полиморфтықабат, lamina multiformis. 
Миқыртысыныңәраталғанқабатыныңкұрылысымидыңәрбіраймақбөліктеріндеөзіндікерек
шеліккеие, бұлқабаттарсанының өзгеруіне, түрлімөлшерде, түрлікӛлемдеболуына, 
топографиясынажәнекұраптұратыннервтікжасушаларөзгешелігінебайланыстыбайқалады. 
Қазіргі уақытта ми қыртысының түрлі бөліктерінің түбегейлізерттелуі негізінде 52 алаң 
баяндалып жазылған, оның әркайсысы өз архитектоникасы ерекшелігімен сипатталады. 
Әранализатордың кыртысты бөліктері ми қыртысында өзіне тән бөліктерде орналасады, 
осы жерлерде олардың ядролары, сондай-ақ осы бөліктен тыс орныққан нервтік 
жасушалардың жекелеген топтары шоғырланады. 
• Қимыл анализатор ядролары орталық маңы қатпарларында, gyris paracentralis, 
орталықалды қатпарларында, gyris precentralis, ортаңғы және төменгі маңдай 
қатпарларыныңартқы бөлігінде, gyri frontales, medius et inferior, шоғырланады. 
• Орталықалды қатпарының жоғарғы бөлігі мен орталықмаңыүлесшелерінде аяқтар 
бұлшықеттерінің қимыланализаторларының кыртысты бөліктері орналасады.Ортаңғы 
маңдай қатпарының арткы бөлігінде бас пен көздің қиылысқан бұрылысына қатысты 
анализатордың қимыл қыртысты бөлігі орнығады. Осы жерде жазбаша сөйлеугежауапты 
қимыл анализаторы да орналасады, оның сан, әріп,өзге белгілер жазуымен байланысты 
өздігінен байқалатынкимылдарға катынасы бар. 
• Төменгі маңдай қатпарының артқы бөлігі сөйлеудің қимыланализаторы орналасатын жер 
болып табылады. 
Сезімтал анализаторынын қыртысты бөлігі ілмекте болады, көруанализаторлары - 
топшылық жүлгесі, sulcus calcarinus, алыпжатады; есту - жоғарғы самай қатпарының 
ортаңғы бөлігінде, gyrustemporalis superior, және аздап артқа қарай жоғарғы 
самайқатпарының арткы бӛлігінде - сөйлеу дабылдарының естуанализаторы орналасады. 
Жазбаша белгілердің көру анализаторыбұрыштык қатпарда, gyrus angularis 
орналасады.Жалпысезімталдық анализаторының қыртысты бөлігі - 
температуралык,ауырсынуды сезетін, сезімтал, бұлшыкеттікбуындық орталықартықатпар, 
gyris postcentralis артында орналасады, осы кезде дененіңжекелеген бӛліктерінің 
проекциясы кимыланализаторларындағыдай. Мұнымен қатар, жоғарғы төбе 
бөлігінде,lobulus parietalis superior, аталған заттардың сезімтал функциясыменбайланысты 
қыртыс бөліктері орналасады, ал төменгі төбебөлігінде, lobulus parietalis inferior, күрделі 
мақсаттыкоординацияланған қимылдарды кабылдаумен байланысты қимыланализаторы 
орналасады.
Gyrus precentralis пен lobulus paracentralis қыртыстың қозғалысорталығын түзеді және 
ерікті бұлшықеттерден, буындардан,сіңірлер мен теріден келетін кинестезиялық 
импульстердің анализаторы болып табылады. Осы жерде қимылдың шарттытрефлекстері 
түйіседі.


Gyrus parahippocampalis пен оның ілмегінде иіс және дәм сезуанализаторларының 
орталықтары орналасады. Әр ми сыңарыныңесту, иіс және дәм сезудің қыртысасты 
орталықтары бастың екі жартысының сәйкес рецепторларымен байланысады. 
Көруанализаторының ядросы sulcus calcarinus-тың екі жағындаорналасады.
Gyruspostcentralis-те терілік анализатор жинақталады.Вегетативті нервжүйесі мен жалпы 
нерв жүйесінің өзара әсерін реттейтін қыртыстық орталықтар орталықалды қатпарының 
тӛменгі бөлігі мен маңдай қатпарларында жинақталған.


Достарыңызбен бөлісу:
1   ...   176   177   178   179   180   181   182   183   ...   199




©emirsaba.org 2024
әкімшілігінің қараңыз

    Басты бет