2020 ж. қаңтар, №1 (57) Журнал 2005 ж. қаңтардан бастап шығады
жүктеу/скачать 0,5 Mb. Pdf көрінісі
|
- Бұл бет үшін навигация:
- Фразеологизмдердің жалпы мағынасына қарай
- Соматикалық атаулар ұйытқы болған фразеологизмдер.
| ТЕОРИЯЛЫҚ ЖƏНЕ
ТЕОРЕТИЧЕСКИЕ И САРАПТАМАЛЫҚ-ШОЛУ ЗЕРТТЕУЛЕР ОБЗОРНО-АНАЛИТИЧЕСКИЕ ИССЛЕДОВАНИЯ 11 3) діни ұғымдар мен ескі əдет ғұрыптарға байланысты жасалғаны («ант су ішті»); 4) аңыздар мен түрлі ұғымдардың, өткен тарихи оқиғалардың негіз болғаны («Есімханның ескі жолы»), т.б. көрсетіліп жүр. Фразеологизмдердің жалпы мағынасына қарай: 1. Адамды сипаттайтын фразеологизмдер; 2. Алғыс жəне қарғыс мəнді фразеологизмдер; 3. Қоғамдық-əлеуметтік факторға байланысты туындаған фразеологизмдер; 4. Діни наным-сенімге, салт-дəстүрге байланысты туындаған фразеологизмдер; 5. Өлшемдік ұғымдарды білдіретін фразеологизмдер; 6. Табиғат құбылыстарына байланысты фразеологизмдер. Соматикалық атаулар ұйытқы болған фразеологизмдер. Соматикалық фразеологизмдер адамның дене мүшелері атауларының қатысуымен жасалады. Соматикалық атаулардың ішінде: «көз», «ауыз», «бас», «жүрек», «бет», «қол», «құлақ», «аяқ» сөздерінің фразеологизмдердегі ұйытқылық қызметі зор. «Көз» соматизмінің ұйытқы болуымен келген фразеологизмдер: Оқты көзімен атты – «жақтырмады», «отты көзін қадады»: Атады оқты көзбен еш ұнатпас, Зықышта сөйлер тіл жоқ, көңілі батпас. Көзі ашылды – «сордан арылды, еркіндікке қолы жетті»: Күн шығып, ай да туып, көз ашылып, Бұл қайғы қыз сорлыдан қашан кетер. Көрер таңды көзімен атқызу – «түнімен көз ілмеу»: Қамар бір жағына, бір бұ жағына аунақшып, көрер таңды көзімен атқызатын уақыттары да болып жүрді. Ала көз болу – «араз, қырғи қабақ болу»: Болмай ма байға ала көз оған тиген. Көңіл көзін ашу – «көкірегін, санасын ояту»: Мен де оқымаған, білмеген əйелдердің көңіл-көзін ашсам-ау деген мақсаттамын. Адамның дене мүшелеріне байланысты тіркестің келесі тобы «ауыз» соматизмімен келеді. Аузын алды – «пара берді», «аузын майлады»: Бұлардың күн бұрын аузын алып қой- маса, ертең екіталай жерде Тұрлығұлға Қожашты есігін түріп қойып, шауып бермей ме? Аузында балы бар – «дегені болатын адам»: - Қайтесің, шал болса да, малы бар шал. Мал болған соң, аузында балы бар шал. Тəтті ауыздың дəмін кетірді – «өзіне-өзі қарсы тұрды»: - Ойбай, Омардың соры қайнады, тəтті аузыңның дəмін кетірді ғой, – десті жұрт. жүктеу/скачать 0,5 Mb. Достарыңызбен бөлісу:
|