Футбол  мамандарының  жоғары  мектебін

 

 

оның  төрт  филиалы  еліміздің  солтүстігінде,  оңтүстігінде, 

батысында 

және 

шығысында 

орналасады, 

облыс 

орталықтарында  11  бөлімшесі  және  ауылдық  аудандарда  160 

бөлімшесі болады. 

   

Нәтижесінде,  2026  жылға  қарай  шамамен  10

 

000  бапкер 

дайындау  мен  лицензиялау  және 

1 500 

басқа  да  футбол 

мамандарын дайындау мүмкін болады. 

 

Халықтың  100

 000-

ына  шаққандағы  бапкерлердің  саны 

бойынша жетекші елдерден артта қалушылықты жою  үшін бізге 

масштабты  іс

-

әрекеттер  жүргізу  қажет.  Нидерландыдан  артта 

қалушылықты  жою  үшін

 

ҚР

-

да  шамамен  500  бапкер  дайындау 

қажет.  Егер  бағдар  ретінде  Германияны  алатын  болсақ,  онда 

7000  бапкер  қажет,  ал  Исландиямен  салыстыруға  болатындай 

білікті  мамандар  құрамы  болу  үшін 

40 

000  маманды  оқытып, 

жұмыспен  қамту  керек.  Білікті  бапкерлерді  дайындау  туралы 

айтқан  кезде,  біз  ең  алдымен  UEFA  B  деңгейінің  санатын  сөз 

етіп  отырмыз,  одан  төмен  емес.  Мамандардың  үлкен  санын 

дайындау  үшін  оқыту  үрдісі  оңтайландырылады,  қашықтықтан 

оқыту  элементтерпі  енгізіледі,  үрдіс  бапкерлер  үшін  аса 

шығынды болмайды.       

 

Футболды  дамытудағы  маңызды  факторлардың  бірі 

жастардың  ересек  футболға  ауысу  жүйесі

 

болып  табылады. 

Жас  футболшылардың  ересек  футболға  ауысуы  жастардың 

ересек  кәсіби  футболға  бейімделу  кезеңінің

 

қажеттілігіне

 

байланысты

. 

Спорт  мектебін  аяқтап  шыққан,  клубта  немесе 

академияда  оқу  бітірген  түлектердің  (18

-

19  жас)  бірен

-

сараны 

ғана  ересектермен  бірдей  футбол  ойнап  кете  алады,  ал 

футболшылардың  көпшілігіне  ересек  футболға  бейімделу  үшін 

кемінде 

2-

3 жыл қажет. 

       

Бейімделу  кезеңінде  жас  ойыншының  ересек  кәсіби 

футболшылармен  жарысу  мүмкіндігі  болуы  тиіс.  Бұл  ретте 

қазақстандық  футболда

 

бейімделуден  өту  мүмкіндігі  шектеулі. 

Жас  ойыншылардың  көбінің  ересек  деңгейде  ойнау  мүмкіндігі 

жоқ   

- 

жас  ойыншыларға  арналған  вакансиялардың  саны 

Премьер

-

лигадағы, 

Бірінші 

және 

Екінші 

лигадағы 

командалардың  санымен  шектелген.  Премьер

-

лигада  20

-25 

 

 

адамнан  12  команда  немесе  барлығы  болып  әлеуетті  300 

ойыншы  позициясы  бар,  олардың  90%

-

ын  жасы  25

-

тен  асқан 

ойыншылар  мен  легионерлер  алып  отыр.  Яғни,  жас 

футболшыларға жыл сайын шамамен 25

-

30 вакансиядан келеді

. 

Бірінші  лигада

 

25  адамнан  10  команда

 

бар  –

 

яғни  жас 

ойыншыларға  шамамен  250  вакансия  бар.  Екінші  лигада

  25 

адамнан  14  команда

 

бар  –

 

350  вакансия.

 

Жалпы  алғанда

, 

ересек  деңгейде  үлкен  футболда

  700-

900  адам  ойнайды  –

 

олардың  шамамен  7%

-

ы  жыл  сайынғы  вакансиялар,  олардың 

жартысы  немесе 

30-35 

вакансия

 

қазақстандық  жастармен

 

толтырылады.  Ал  жыл  сайын  2000

-

нан  2500

-

ге  дейін  жас 

футболшы спорт мектептерін, клубтарды, академияларды бітіріп 

шығады.  Және  стратегияға  сәйкес  бұл  сан  жыл  сайын 

минимальді  арту  сценарийі  кезінде  1000  адамға  және  екпінді 

және  озып

 

ілгері

 

шығу

 

сценарийі  кезінде 

2500-

3000  адамға 

артуы тиіс

.   

Екінші  лига  ойыншыларының  көбісі

  U-21 

ойыншылары 

екенін  атап  өту  керек,  ал  бұл  Екінші  лигада

 

ойнайтын  жас 

футболшының  ересек  ойыншыларға  қарсы  ойын  тәжірибесін 

жинамайтынын  білдіреді.  Бұл  жастардың  даму  прогресінің 

бәсеңдеуіне  әкеліп,  ақырында  ересек  футболға  өтетін  жас 

футболшылардың санын төмендетеді.    

   

Осыған  байланысты  ҚФФ  үшін  мыналар  стратегиялық 

міндеттер болып табылады:   

 

•

 

Премьер

-

лиганың  командаларында  жас  ойыншыларға 

арналған міндетті вакансиялардың санын көбейту

 

•

 

Бірінші 

лигаға 

шығу 

үшін 

жарысатын 

ересек 

командаларды

 

көбірек Екінші лигаға енгізу

 

•

 

Жеке  меншік  капиталды  тарту  арқылы  ӘФЛ  үлгісі 

бойынша  қосымша  өңірлік  лигаларды  енгізу

, 

екінші 

лигаға өту мүмкіндігімен. 

 

Футболды  дамытудың  осы  бағыты  бойынша  тиімділіктің 

негізгі  көрсеткіші

 

кемінде

 

жыл  сайын

 

бір  маусым  бойы  ересек 

деңгейде  толыққанды  ойнау  мүмкіндігін  алатын  футбол 

 

 

клубтарының,  секцияларының,  академияларының  қазақстандық 

түлектерінің  саны  болып  табылады.  Төменде  осы  көрсеткіш 

бойынша мақсатты мәндер берілген

: 

•

 

2017 

жыл

 

–

 40 

адам

, 2018 

–

 60, 2019 

–

 80, 2020 

–

 100, 

2021  -150,  2022 

–

  200,  2023 

–

  250,  2024  -  300,  2025 

–

 

350, 2026 

–

 400.  

2.3. Стратегияны жүзеге асыруға жұмсалатын қаржылық 

шығындар

 

Әрбір стратегияда оны жүзеге асыру үшін қажет қаржылық 

шығындарға      аса  көңіл  бөлінген.  Кез  келген  мақсатқа  әр  түрлі 

қарқынмен жетуге болатыны анық, алайда, егер біз 2026 жылға 

дейін  Қазақстанда  футболдың  айтарлықтай  озып

 

ілгері 

шығатыны  туралы  мәлімдейтін  болсақ,  онда  жұмсалатын 

қаражаттар да сәйкесті болуы тиіс. 

       

Осы  стратегияны  жүзеге  асыру

 

үшін  біз  үш  іс

-

әрекет 

сценарийін  қарастыруға  ұсынамыз:  минимальді  даму,  екпінді 

даму, озып ілгері

 

шығу

 (8-

суретті қараңыз

) 

 

 

8-

сурет

 

Біз  қазақстандық  футболды  дамытудың  үш  сценарийін 

қарастыруды ұсынамыз   

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

Бірінші

 

сценарий,  яғни  минимальді  даму

 

кезінде,  2026 

жылға  дейін  футболмен  айналысуға  қосымша  120  мың  бала 

тартылатын болады. 

    

Екпінді  даму  және  озып  ілгері

 

шығу

 

кезінде  елімізде 

қосымша 360 мың бала

 

жүйелі негізде

 

футболмен айналысатын 

болады.  Екпінді  дамудың  озып  ілгері

 

шығудан  негізгі 

айырмашылығы  мынада 

- 

дамудың  озып  ілгері

 

шығу

 

сценарийі 

кезінде біз балалардың алаңдармен және бапкерлер құрамымен 

қамсыздығын түбегейлі жақсартамыз.   

   

2.4. Сценарийлердің негізгі көрсеткіштері

: 

Инфрақұрылым

: 

•

 

Минимальді  даму

 

–

 

пайдалануға 

200 

алаң  және 

10 

манеж

 

енгізу

  

•

 

Екпінді даму –

 

600 алаң және 10 манеж 

 

 

Көрсеткіштер

 

Минимальді

 

Екпінді

 

Ілгері шығу

 

Балал

ар

 

Футболға тартылған 

балалардың саны

 

+120 000 

+360 000 

+360 000 

Бапкер

лер

 

Білікті бапкерлердің саны

 

+1 700 

+5 000 

+7 000 

1 

бапкерге шаққандағы 

балалардың саны

 

70 

70 

50 

Алаңд

ар мен

 

манеж

дер

 

Толық өлшемді жыл бойы 

алаңдардың саны

 

+200 

+600 

+1 200 

1 

алаңдағы балалардың 

саны

 

600 

600 

300 

 

 

•

 

Озып  ілгері

 

шығу

 

–

 

он  жылдың  ішінде 

1200 

алаң, 

манеждерді қоса алғанда  

   

Білікті мамандар құрамы

: 

•

 

Минимальді  даму

 

–

1700 

оқытылған  және  жұмыспен 

қамтылған білікті бапкер  

 

•

 

Екпінді даму

 

–

 5000 

•

 

Озып ілгері

 

шығу

 

–

 

он жылдың ішінде 

7000 

бапкер

. 

Минимальді  даму  сценарийі  жүзеге  асырылған  жағдайда, 

футболмен  жүйелі  айналысатын  балалардың  үлесі  бойынша 

еліміз  10%  көрсеткішке  жетеді,  және  әлі  де  жетекші  елдерден 

кемінде 3 есе артта қалатын боламыз. 

    

Екпінді  даму

 

сценарийі  жүзеге  асырылған  жағдайда, 

футболмен  айналысатын  балалардың  үлесі  бойынша  біз 

жетекші  елдердің  деңгейімен  салыстыруға  болатын  көрсеткішке 

жетеміз,  бірақ  олардың  алаңдармен  және  бапкерлер  құрамымен 

қамтамасыз етілуі жетекші елдердің көрсеткіштерінен әлі де 

1,5-2 

есе төмен болады. 

   

Озып  ілгері

 

шығу

 

сценарийі  кезінде  Қазақстан  барлық 

негізгі көрсеткіштер

 

бойынша

 

жетекші футбол

 

елдерінің деңгейіне 

шығады. 

   

Әрбір  сценарийді  жекелей

 

жүзеге  асыру

 

үшін  қандай 

қаржылық  шығындар  керек  болатынын  түсіну  үшін  негізгі 

жорамалдарды  ақшалай  баламасында  белгілеп  алу  қажет. 

Есептер  мынадай жорамалға негізделген жыл бойы футболмен 

айналысуға болатын

 

толық өлшемді

, 

жылытылатын бір алаңның 

құны  400

 

000  АҚШ  долларын  құрайды,  а  манеждің  құны  6 

000 

000  АҚШ  долларынан  тұрады.  Бір  бапкерді 

UEFA  B 

біліктілігіне дейін оқытудың құны жылына 150

 

000 теңгеге түседі. 

Даярлықтан өткен маманның жалақысы шамамен айына 120

 000 

теңгені құрайды.

 

Футболды стратегиялық дамыту сценарийлерін 

жүзеге  асыру  үшін  жұмсалатын  жиынтық  шығындар  9

-

суретте 

берілген. 

               

 

 

9-

сурет

 

«Минимальді  даму»  сценарийіне  сәйкес  10  жылдың  ішінде 

жыл  сайын  19 млн  АҚШ долл. (6,6  млрд теңге) мөлшерінде 

инвестициялар қажет

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

Сөйтіп,  дамудың

 

минимальді

 

сценарийіне  сәйкес,  10 

жылдың ішінде жыл сайын 19 миллион АҚШ доллары немесе 

6,6 

миллиард  теңге  мөлшерінде  инвестициялар  қажет.  Бұл 

сценарий  10  жылдың  ішінде  200  алаңның  және  10  манеждің 

құрылысын

, 

сондай

-

ақ  осы  кезеңнің  ішінде  1700  бапкердің 

оқуын,  жұмыспен  қамтылуын  және  еңбекақы  алуын  болжайды

. 

Екпінді даму сценарийі кезінде жыл сайынғы инвестициялардың 

мөлшері  43 миллион долларды (15 миллиард теңгені) құрайды. 

Футболды  осылайша  дамыту  сценарий  бойынша  10  жылдың 

ішінде  алаңдар  мен  манеждердің  саны  600,  ал  бапкерлердің 

саны –

 5 

000 болады. 10 жылда озып ілгері

 

шығуды қамтамасыз 

Негізгі жорамалдар

: 

▪

 

Алаңның құны

 - 400,000 

АҚШ долл.

 

▪

 

Манеждің құны

  - 6,000,000 

АҚШ долл

. 

▪

 

Оқыту құны

 (UEFA B) - 150,000 

теңге

/

жыл

 

▪

 

Бапкердің жалақысы

 - 

120,000 теңге/ай

 

 

Түрлері

 

Шығындар

 

Минимальді

 

Екпінді

 

Ілгері шығу

 

Бапкерл

ер

 

10 жылда бапкерлерді оқытуға және 

олардың жалақысына жұмсалатын 

шығындар

, 

мың АҚШ

 

долл. 

 

35 000 

100 000 

144 000 

Алаңдар

 

10 жылда алаңдардың құрылысына 

жұмсалатын шығындар

, 

мың

 

АҚШ

 

долл.

 

80 000 

240 000 

480 000 

10 жылда алаңдардың амортизациясы мен 

қызмет

 

көрсетуге жұмсалатын шығындар

, 

мың АҚШ

 

долл.

 

8 000 

24 000 

48 000 

Манежд

ер

 

10 жылда манеждердің құрылысына 

жұмсалатын шығындар

, 

мың АҚШ

 

долл.

 

60 000 

60 000 

60 000 

10 

жылда алаңдардың амортизациясы мен 

қызмет көрсетуге жұмсалатын шығындар

, 

мың АҚШ

 

долл.

 

 

6 000 

6 000 

6 000 

 

Барлығы 10 жылдағы шығындар

 

189 млн долл.

 

430 млн долл.

 

738 млн долл

. 

Жыл сайынғы орташа шығындар

 

18,9 млн долл.

 

(6,6 млрд

 

теңге)

 

43 млн долл.

 

(15 млрд

 

теңге)

 

73,8 млн долл.

 

(26 млрд теңге

) 

 

 

ету  үшін  бізге  жыл  сайын  74  миллион  доллар  (26  миллиард 

теңге)  мөлшерінде  инвестициялар  қажет,  бұл  алаңдар  мен 

манеждердің  санын  1

 200-

ге,  ал  бапкерлердің  санын  7  000 

адамға дейін арттыруға мүмкіндік береді

.   

2.5. 

Қаржыландыру

 

көздері

 

Біз 

әзірлеген 

стратегияны 

жүзеге 

асыру

 

үшін 

қаржыландырудың

 

қандай  көздерден  мүмкін

 

екенін  анық  түсіну 

керек.  Қаржыландырудың  негізгі  көзі  ретінде  ҚФФ  өңірлік 

бюджеттерді 

қарастырады. 

Бұл 

ретте 

біз 

өңірлік 

федерациялардың  рөлі  мен  ықпалын  күшейтуге  бағыт  алып 

отырмыз.  Орасан  зор  сомалар

 

кәсіби  футболға  бөлініп 

жатқанда,  біз  осы  шығындардың  15

-20%-

ын  балалар  және 

жасөспірімдер футболына бағыттау қажет деп санаймыз. Әрине, 

біз  басқа  да  қаржыландыру  көздерін  қарастырамыз:  бұл 

республикалық  бюджет,  ФИФА  және  УЕФА  бағдарламалары 

(

ҚФФ  УЕФА

-

мен  келіссөздер  жүргізді  және  «Хет

-

трик» 

бағдарламасының  аясында  футбол  манеждерінің  құрылысына 

қаражат  бөлу  туралы  келісімге  қол  жеткізді),  демеушілер  мен 

серіктестер, коммерциялық әрекеттен түсетін

 

табыстар.    

   

2.6. Коммерциализация және жанкүйерлермен жұмыс 

жүргізу

 

Қазіргі  уақытта  Қазақстанда  футболды  қаржыландырудың 

біржақты  жүйесі  қалыптасқан,  жалпы  спорт  осылайша 

қаржыландырылады.

    

Сирек  кездесетін  ерекше  жағдайларды  қоспағанда,  бүкіл 

кәсіби  және  көпшілік  спорт  –

 

бұл  облыстық  бюджеттердің 

немесе квази

-

мемлекеттік сектор компанияларының («Самұрық

-

Қазына»  ҰӘҚ  және  оның

 

еншілес  ұйымдары)  қаражаттары.  Тек 

бірнеше өңірде ғана (Алматы, Жамбыл және Оңтүстік Қазақстан 

облыстары)  балалар  және  жасөспірімдер  футболын  дамытуға 

жеке меншік инвестициялар салынған.   

   

Осы  механизмнің  салдарынан,  әсіресе  мемлекеттік 

қаржыландыру  едәуір  төмендейтін  қаржылық

-

экономикалық 

 

 

дағдарыстар кезеңінде, ел чемпионаты қатысушылары мерзімді 

түрде  қысқарту,  клубтарды  тарату  немесе  біріктіру,  маусымды 

турнирлер өткізілетін кезде оларды алып тастау орын алады. 

   

Осыдан  жарыстар  жүйесі  өзгереді,  командалардың 

лигалардан ауысуының спорттық принципі бұзылады, әділ күрес 

рухы жоғалады.   

 

Әсіресе  осы  факторлардан  қалдық  принципі  бойынша 

қаржыландырылатын балалар және жасөспірімдер футболының 

дамуы  зардап  шегеді:  алдымен  шеберлер  командасы,  содан 

кейін сол команда үшін кадрлар дайындау.    

 

Негізгі  міндет  –

 

кәсіби  клубтардың  көпшілігін  өзін

-

өзі 

өтеушілікке  шығару  және  мемлекеттік  қаржыландыру  үлесін 

төмендету.   

 

Клубтарды  қаржыландырудың  елеулі  көздері  ретінде 

батыстың  футбол  клубтары  үшін  дәстүрлі  табыс  түрлерін 

белсенді дамыту керек:   

 

•

 

билеттер, абонементтер, клуб карталарын сату

  

•

 

стадиондардағы сапалы кейтеринг (тамақтандыру)   

 

•

 

трансляцияларға телевизиялық құқықтар сату

 

•

 

клуб атрибутикасын сату

  

•

 

демеушілердің  әртараптандырылған  базасынан  түскен 

түсімдер

 

•

 

дарынды  ойыншылардың  басқа  клубтарға  ауысуынан 

түскен табыстар

. 

Осы  табыс  түрлерінің  көбінің  спорттық  аренаға  меншік 

құқығының  бар  болуымен  байланысты  екенін  атап  өту  керек. 

Сондықтан  стадиондарды  кәсіби  клубтарға  балансқа  немесе 

оралымды  басқаруға  беру  туралы  әкімдіктермен  жүргізілетін 

 

 

келіссөздерде клубтарға жан

-

жақты көмек көрсету керек.  

 

Жоғарыда  келтірілген  табыс  көздерінің  көпшілігін  дамыту 

жанкүйерлердің  санын  көбейтудің  және  олармен  жүргізілетін 

жұмыстың  тиімділігін  арттырудың  негізінде  ғана  орын  алуы 

мүмкін. 

Жанкүйерлермен 

жүргізілетін 

жұмыстың 

негізгі 

бағыттары ретінде мыналарды атап өтуге болады:     

 

•

 

Жанкүйерлердің санын көбеуту бойынша жұмыс

 

•

 

Жанкүйерлермен  белсенді  қарым

-

қатынасты  қолдау 

бойынша жұмыс

: 

–

 

жанкүйерлердің деректер базасын енгізу

 

–

  CRM 

және 

FRM 

жүйесін енгізу

 

–

 

жүйелі және сапалы ақпараттық қамсыздық

. 

•

 

Жанкүйерлермен 

жүргізілетін 

жұмысты 

монетизациялау,  коммерциализациялау

: 

–

 

билеттік

-

абонементтік бағдарлама

    

–

 

стадиондардағы кейтеринг

 

–

 

атрибутика өткізілімі

 

Осы

 

бағыттар  мен  іс

-

шаралар  Коммерциализациялауды 

және 

 

жанкүйерлермен  жүргізілетін  жұмысты  дамыту  жөніндегі 

бағдарламада егжей

-

тегжейлі әзірленеді. 

   

Осы  бағыт  бойынша  жүргізілетін  жұмыстың  негізгі 

көрсеткіші 

клубтардың 

коммерциялық 

әрекетінен 

түскен 

табыстарының есебінен қаржыландырылатын клуб бюджеттерінің 

орташа үлесі болып табылады. Осы көрсеткіш бойынша жылдар 

бойынша  мақсат  мынадай,

 

клубтардың  шығындарының

:  2020 

жыл

 

–

  15%-

ынан  кем  емес

,  2023 

–

25%-

ынан  кем  емес

,  2026 

–

50%-

ынан  кем  емес,  коммерциялық  әрекеттің  және  мемлекеттік 

немесе  квази

-

мемлекеттік  секторға  қатысы  жоқ  демеушілердің 

есебінен қаржыландырылуы тиіс. 

   

 

 

жүктеу/скачать 0,82 Mb.

Достарыңызбен бөлісу: