2026 жылдарға арналған Қазақстан футболын дамыту
жүктеу/скачать 0,82 Mb. Pdf көрінісі
|
- Бұл бет үшін навигация:
- 3.2. Әйелдер футболы
- 3.3. Жағажай футболы
3. Футболдың түрлері мен тәртіптері 3.1. Футзал Елімізде футзалды дамыту мәселелерін үйлестірумен Қазақстанның
футзал қауымдастығы айналысады. Футзал
Қазақстанның бүкіл аумағында
кеңінен тараған және танымал спорт түріне айналып жатыр. Бұған клубтық деңгейдегі табыстардың, сондай - ақ Қазақстанның ұлттық құрамасының халықаралық аренада табыспен ойнауының арқасында қол жетті. Мысалы, Алматының «Қайраты» екі рет, 2013 және 2015 жылдары, УЕФА Кубогын жеңіп алды және екі рет осы беделді жарыстың қола жүлдегері атанды. 2014 жылдың қазанында Алматы Әлем Суперкубогын өткізу құқығын алды, бұл клубтар арасында ерекше әлем чемпионаты, оған Еуропа, Азия, Оңтүстік Американың клубтық чемпиондары қатысты. Осы турнирда жеңіске жеткен «Қайрат» МФК аты әлемдік футзал тарихына жазылды. Сондай - ақ, 2013 жылдан бастап Еуразия турнирі –
Еременко Кубогы өткізіледі, оның да бірінші жеңімпазы «Қайрат» МФК болды, ал бірінші финал Алматы қаласында өтті. Соңғы жылдары қазақстандық клубтар
(«Қайрат» МФК, «Тұлпар» (Қарағанды), «Аят» (Рудный)
басқа да ресми халықаралық турнирлерге табыспен қатысып жүр: Орал Кубогы, «Орал жұлдыздары» турнирі.
Қазақстанның ұлттық
құрамасы да белгілі табыстарға жетті. Мысалы, құрылғанынан үш жылдан кейін , 1996 жылы ,
Азия чемпионатында Қазақстан күміс медаль жеңіп алды, бұл 2000 жылғы
Әлем чемпионатының финалдық этапына жолдама алуға мүмкіндік берді. Сол жылы Қазақстанның құрамасы Азия чемпионатының қола медалін жеңіп алды.
2003 жылдан бері Қазақстанның құрамасы УЕФА эгидасымен өткізілетін турнирлерге қатыса бастады. 2016 жылдың ақпанында Белград қаласында (Сербия) футзал бойынша Еуропа чемпионаты өтті. Қазақстан
құрамасы өз тарихында бірінші рет континенттік біріншілікке өтіп,
қола медаль жеңіп алды, бұл барлық қазақстандық құрамалардың халықаралық жарыстардағы спорттың командалық түрлеріндегі аздаған табыстарының бірі болып табылады. Бұдан басқа, Қазақстанның құрамасы осы жылы
Колумбияда өтетін Әлем чемпионатының біліктілік турнирінен
өтті. Осындай жетістіктердің нәтижесі бойынша Қазақстанның құрамасы әлемдік рейтингідегі өз позициясын жақсартты. Мысалы, 2015 жылдың қаңтарынан осы уақытқа дейінгі кезеңде Қазақстанның құрамасы 23 - ші орыннан 9 - шы орынға көтерілді.
Елдің
ішінде өткізілетін жарыстарға Қазақстан Суперкубогы, Кубогы, Чемпионаты және U-21;U-16;U- 12 үш жас ерекшелігі бойынша жоғары лига командаларының дайындық топтарының арасындағы біріншілік жатады. Бүгінгі таңда елімізде футзал бойынша 193 кәсіби ойыншы тіркелген, олардың ішінде 24 ойыншы легионер болып табылады. Елімізде осы кезде тіркелген бапкерлердің саны 23 адам. Жоғары дивизионға 25
төреші мен 12
нұсқаушы қызмет көрсетеді.
Футзал бойынша балалар және жасөспірімдер мектебі жеті
қалада жұмыс
істейді: Алматы,
Ақтау,
Ақтөбе, Қарағанды,Рудный, Шымкент және Щучинск.
Инфрақұрылымды футзал бойынша жарыстар өткізілетін 20- дан астам спорт кешені құрастырады, олардың ішінде халықаралық турнирлерді қабылдауға дайыны – 4.
Футзал бойынша
Қазақстан Премьер
- лигасының қатысушыларының санын соңғы жылдары 5 - 7 команда құрайды.
Тұрақсыз қаржыландыру
кәсіби командалардың санын
көбейтуге мүмкіндік бермейді. Көптеген клубтар жарыстарға қатыспауға немесе тіпті өз әрекетін тоқтатуға мәжбүр. Сондай - ақ
жастар арасындағы (U-21) және бозбалалар арасындағы (U-15) Қазақстан Чемпионаттары өткізіледі, оларға да командалардың аз саны қатысады.
Футзал бойынша командалардың санын көбейту үшін, ҚФФ Атқару комитеті тарихи шешім қабылдады, осы шешімге сәйкес,
үлкен футбол бойынша Қазақстан Чемпионаты Премьер -
өз құрылымында футзалдан команда ұстау ұсынылды. Бұдан басқа, 2018 жылдан бастап Премьер - лиганың әрбір клубы үшін осы шарт міндетті болады.
Мәселенің осы шешімі Қазақстан үшін бірегей болып табылмайды. Мұндай практика басқа да көптеген Еуропа елдерінде қабылданған. Дамыған футбол елдерінің көбінде футзал клубын үлкен футбол бойынша аттас клуб
бюджетінің 10- 15% мөлшерінде қаржыландыру жүзеге асырылады. Мұны Испания, Италия, Португалия секілді Батыс Еуропа елдерінің тәжірибесі, сондай - ақ ТМД елдерінің тәжірибесі дәлелдейді. Осы
шешімнің есебінен біз жоғары
лигадағы командалардың санын көбейтіп, бүкілқазақстандық футзалдың деңгейін көтере аламыз.
Елімізде футзалды дамытудың негізгі басымдықтары мыналар болуы тиіс:
• балалар мен жасөспірімдер, әйелдер және көпшілік футзалын дамыту
• бапкерлерді, төрешілерді, қазақстандық футзалды дамыту мен қолдау үшін қажет барлық мамандарды сапалы дайындау ; •
қазақстандық футзалдың материалдық - техникалық базасын нығайтудың қарқынын ұлғайту
• елдің ішінде кәсіби және көпшілік футзалдың барлық деңгейінде жарыстар өткізу жүйесін жетілдіру
• елдің
өңірлерінде ойыншыларды дайындайтын ғылыми
- білім беру және жаттықтыру орталықтарын құру
елдің ішінде өткізілетін футзал бойынша жарыстарға көрермендік және телевизиялық қызығушылықты арттыру
. 2026 жылға дейін мынадай көрсеткіштерге қол жеткізуге мүмкіндік беретін іс - шаралардың осы кешені жүзеге асырылуы тиіс : • Қазақстан Чемпионаты Жоғары лига
командаларының санын 2016 жылғы 5 командадан 2018 жылы 12 командаға, 2023 жылы 14 командаға және 2026 жылы 16 командаға дейін көбейту; Бірінші лигада – 2016 жылғы 6 командадан 2019 жылы 12 командаға, 201 3 жылы 18 командаға және 2026 жылы 24 командаға дейін көбейту
•
барлық құрама командалардың барлық жас
ерекшеліктері бойынша
Еуропа мен
Әлем Чемпионаттарының финалдық бөліктеріне жүйелі қатысуы
футзал бойынша Қазақстан құрама командаларының сәйкесті рейтингтердің ондығында болуы
• футзалмен айналысатындардың жалпы санын 20% - ға
көбейту
•
футзалмен жүйелі айналысатын және әр түрлі жоғары оқу орнының
жарыстарына қатысатын студенттердің санын 2026 жылға дейін 3 есе көбейту: 2500 адамнан 7500 адамға дейін
•
футзалмен жүйелі айналысатын жас футзалшылардың санын 2019 жылы 6% - ға, 2023 жылы 9% - ға және 2026 жылы 12%
- ға дейін жеткізу
•
төрешілердің санын 2019 жылы 40 - қа, 2023 жылы 60 - қа,
2026 жылы 120 -
• футзал кәсіби ойынына арналған спорт алаңдарының санын 26 - дан 2019 жылы 32 - ге, 2023 жылы 48 - ге және 2026 жылы 64 - ке дейін көбейту •
бапкерлердің және футзалға жұмылдырылған өзге де персоналдың еңбекақысын елеулі арттыру
•
бапкерлердің санын 19 - дан 2019 жылы 38 - ге, 2023 жылы 76 -
- ке дейін көбейту
•
футзал бойынша Қазақстан Чемпионаты матчтеріне келушілердің орташа санын
қазіргі уақыттағы 400 - ден
2019 жылы 800 - ге, 2023 жылы 1700 - ге және 2026 жылы 2500- ге дейін көбейту •
футзалды мектептер мен ЖОО жастарының арасында дамыту және дәріптеу
•
студенттердің арасында бүкілқазақстандық жарыстар ұйымдастыру және өткізу
•
Қазақстанда әйелдер футзалын дамыту, балалар жарыстарынан бастап . Осы мақсаттарға жету бұдан әрі футзалды еліміздегі спорттың танымал түрлерінің біріне айналдыруға мүмкіндік береді. Әрі спорттың бұл түрі –
кәдуілгі футболдан гөрі анағұрлым қарқынды ойын, оған шығын аз кетеді және ол «үлкен ағасына» қарағанда демократияшыл. Ол қалың бұқара көпшілікке қолжетімді: футзалды мектептерде балалар, жоғары оқу орындарында студенттер ойнайды, көптеген корпоративті жарыстар өткізіледі.
Бұл ойынның тартымдылығын, ойын алаңының шағындығын, ойынды тоқтатқан кезде әр түрлі шоу жүргізу мүмкіндігін (черлидинг, жанкүйерлерге арналған конкурстар, әртістердің өнер көрсетуі) ескеретін болсақ, спорттың бұл түрі телетрансляциялар үшін қолайлысы
әрі қажеттісі . 3.2. Әйелдер футболы
Әйелдер футболы ресми түрде Қазақстанда 1987 жылы пайда болды. Осы жылдан бастап әр түрлі жарыстар өткізіледі, оларға клубтық командалар, сондай - ақ құрама команда да қатысады. 2000 жылы бірінші Республика чемпионаты және ҚР Кубогы өтті, оған бес өңірден келген алты әйелдер командасы
қатысты. Бұл жарыстар жыл сайын қазіргі уақытқа дейін өткізіледі. 2001 жылы бірінші рет 17 және 19 жасқа дейінгі қыздар арасында ҚР біріншілігі, сондай - ақ мини
- футбол
бойынша ҚР біріншілігі өтті. 2003 жылы «Алма - ҚТЖ» футбол командасы Еуропа клубтық турниріне қатысты.
2016 жылғы ФИФА рейтингісінде Қазақстан 67 - орында,
УЕФА рейтингісінде –
35 орында тұр. УЕФА клубтық рейтингісінде Қазақстанжоғарғы 16 - шы орында тұр. Әйелдер
футболына да
ерлер футболындағыдай
проблемалар тән : •
әлсіз
материалдық - техникалық
база
•
жоғары білікті мамандардың жоқтығы .
Соңғы 6 жылдың ішінде ҚР Чемпионатына қатысатын командалардың саны 10 - нан 5
- ке дейін азайды, негізінен қаржыландырудың болмауына орай. Бүгінгі таңда қазақстандық БЖСМ/ОРСБЖМ - де
1 273 қыз футболмен айналысады, шамамен 100 кәсіби футболшы тіркелген, және 1000-
нан сәл аз қыз мектеп оқушылары арасындағы жарыстарға
қатысады. Әйелдер футболының жай - күйіне жүргізілген талдау оның дамуына теріс ықпал көрсететін және спорттық резервтің сапалы дайындығын қамтамасыз етпейтін негізгі факторлардың бірқатарын көрсетті : • 5- 17 жастағы балалардың жалпы санының арасында футболмен айналысатын қыздардың төмен пайызы
• Халықтың 100 000- ына шаққанда білікті бапкерлердің аз саны
• Халықтың 100 000- ына шаққанда футбол алаңдарының аз саны .
Дәл осындай проблемалар ерлер футболына да тән. Қолжетімді
жердегі футбол инфрақұрылымын қамтамасыз ету , білікті мамандарды дайындау арқылы жасы 5 - тен 17
- ге дейінгі
футболмен айналысатын балалардың, яғни
ұлдардың да, қыздардың да үлесі ұлғаятыны анық, бұл сөзсіз ұлттық құрамаларға кандидаттарды жан - жақты таңдауды қамтамасыз етеді.
Бұдан басқа, әйелдер футболын дамытудың басқа да бағыттарына да көңіл бөлу қажет:
1.
Әйелдер футболын басқару жүйесін жетілдіру : • әйелдер футболын дәріптеу мен дамытуда өңірлік және жергілікті футбол федерацияларының рөлін көтеру
•
ҚФФ қолдауы
және өңірлік
футбол федерацияларына спорттық және материалдық - техникалық базасын дамыту және жетілдіру жоспарларына қатысты әдістемелік көмек көрсету
• өңірлердің әйелдер футболының өңірлерде даму дәрежесі туралы ақиқат статистикалық ақпарат беруі
• футбол ойыншыларының тіркелуін қамтамасыз ету (паспортизация)
• әйелдер футболына инвестициялар тарту
үшін
жағдай
жасау •
ҚР - да әйелдер футболын дамытудың мақсатты бағдарламасын қабылдау.
2. Кәсіби әйелдер футболын дамыту : • ҚФФ Атқару комитетінің 2016 жылғы 12 сәуірдегі шешімінің негізінде 2017-
2018 жылдардан бастап Премьер
- лига
клубтарының құрылымында әйелдердің кәсіби командалары құрылады
•
ҚР Чемпионатына қатысатын командаларды көбейту – 12- 16 командаға дейін
• клубтарға әйелдер командасын құру
жоспарларына қатысты және
әйелдер командасын білікті мамандармен қамтамасыз ету бойынша әдістемелік көмек көрсету
• Премьер
- лига
клубтарының құрылымында және әйелдер клубтарында қыздарды дайындайтын топтар құру
•
әйелдер командасында заманауи оқыту - жаттықтыру үрдісін қамтамасыз ету үшін жағдай
жасау •
әйелдердің кәсіби командаларының арасында жарыстар өткізу құрылымын
бекіту
•
әйелдердің кәсіби командаларының арасында жарыстар өткізу регламентін жетілдіру . 3.
Құрама командалар : • құрама командалар институтын одан әрі дамыту
•
Ұлттық және U-19
және U-17
қыздар құрамалары үшін жолдастық матчтардың және ОЖЖ санын көбейту, тоқсанына 1 ОЖЖ - дан кем емес •
U-15, U-16 және
U-18 аралық құрамаларын құру
•
құрама командаларды жинақтау және дайындау үрдісін жетілдіру, құрама командалардың ғылыми - әдістемелік қамсыздығы •
құрама командалардағы аналитикалық жұмыстың сапасын арттыру
•
құрама командаларға кандидаттар бойынша
ақпараттық база құру . Ең алдымен, жыл бойы футболмен айналысуға арналған алаңдардың санын көбейтумен , білікті бапкерлердің санын көбейтумен
байланысты мәселелер шешімін тапқан жағдайда , 2026 жылға
қатысты мынаған кепілдік беруге болады:
• футболмен айналысатын қыздардың саны 10 000 адамға дейін көбееді •
Әлем және Еуропа Чемпионаттарының финалдық турнирлеріне жүйелі қатысу
•
әрбір кәсіби футбол клубының құрамында әйелдер командасы болады
•
ҚР Чемпионатына қатысатын әйелдер
командаларының саны 12 - 16 командаға дейін көбееді •
әйелдердің Ұлттық құрамаларының бапкерлері УЕФА "A"
немесе "PRO" санатына ие болады . Қазақстанда әйелдер футболын дамытудың мақсаты отбасылық ойын
- сауық
түрлерінің бірі
ретінде оның
маңыздылығын арттыру болуы тиіс. Гендерлік саясаттың шеңберінде елдің халқында,
жынысы мен жасынан тәуелсіз , футболмен айналысу үшін бірдей мүмкіндіктер
болуы тиіс. Біз бірлесіп күш - жігерімізді салып, ұлттық командаға және басқа да әйелдер құрамасына табысты ойнауға мүмкіндік беретін, сондай - ақ әйелдер футболының экономикалық - қаржылық тартымдылығын қамтамасыз ететін
жағдайлар мен механизмдер жасауымыз керек.
Жағажай футболы Жағажай футболының Қазақстанда дамуы 2009 жылы басталды. Ел чемпионатына жыл сайын 4 -6
команда
қатысады, негізінен әуесқой командалар, ал екі клуб жартылай кәсіби болып табылады . Қазақстанда Қапшағай, Павлодар және Ақтау секілді үш қалада ғана өз параметрлері бойынша жағажай футболы бойынша жарыстар өткізуге болатын стадиондар бар.
Жағажай
футболы бойынша
жарыстар өткізіле басталған кезден бері ұлттық құрама халықаралық аренада ойнамады десек те болады және ол қазір БСВВ рейтингісінде ( жағажай
футболы бойынша ФИФА бөлімшесі ) 98-
ші орында тұр.
Алайда клубтық жарыстарда біраз табыстарымыз бар. Мысалы,
«Ұшқын - Искра»
клубы (Астана) 2015 жылы жағажай футболы бойынша Чемпиондар лигасының финалдық стадиясына қатысып, оның нәтижесі бойынша Еуропаның 16 үздік командаларының топына кірді.
Қазіргі уақытта жағажай футболын басқару жүйесін модернизациялау қажеттілігі туындап тұр. Бұл үшін Жағажай футболын дамытудың бөлек бағдарламасын әзірлеп, онда мынадай іс - шараларды қарастыру қажет: •
Кәсіби лига құру және клубтардың аттестациясын енгізу
• Кәсіби лигаға қатысатын клубтардың саны жыл сайын 1- 2 командаға көбеюі тиіс, бұл нәтижесінде 12-14 команда қатысатын толыққанды чемпионат өткізуге әкеліп жеткізеді
• Әуесқой
жағажай футболына қатысатын командалардың саны 40 - қа, ал ойыншылардың саны – 600-
ге жетуі тиіс
• Осы командаларға өкілдік ететін өңірлердің санын 16 - ға
дейін жеткізу қажет
• Ұлттық құрама жағажай футболы бойынша үздік құрамалардың 30 - дығына кіруі тиіс •
Әйелдердің жағажай футболын дамыту үшін өз чемпионатымызды ұйымдастыру және
ұлттық құраманы қалыптастыру қажет
•
2026 жылға жағажай футболына арналған 15 алаң, 3 стационарлық стадион және 1 жабық кешен, сондай - ақ
жағажай футболына арналған 2 жиналып - бөлшектенетін стадион салынуы тиіс.
Жағажай футболы үлкен футбол немесе футзал секілді көп шығынды талап етпейді. Спорттың осы түріне арналған спорт имараттарының құрылысына салыстырмалы түрде аздаған инвестициялар құю және клубтар құру жағажай
футболын дамытып қана қоймай, Қазақстанға келу туризмін арттырудың тағы бір аспабы бола алады.
«Футбол инфрақұрылымын дамыту және материалдық - техникалық базасын нығайту» жөніндегі бағдарламада жағажай футболына арналған алаңдар, орталықтар мен жабық кешендерді салу бойынша іс - шаралар кешенін көздеу қажет. Осы
бағыттағы жоспарлы және жүйелі
жұмыс халқымыздың арасында осы спорт түрінің беделі мен имиджін көтеруге әкеліп жеткізеді, сондай - ақ халықаралық аренада қазақстандық жағажай футболының рейтингісін көтеруге мүмкіндік береді.
|