Қосымша бетті дайындағандар

Ґ

№ 3 (875)

 наурыз 

2012 жыл

16

Шешен сол – сөйлер сөзден қамалмаса

№3(5), наурыз 2012 жыл

“тағылым”  жаршысын  әзірлеуші  жауапты редактор – Мөлдір Нұрмұханбетова, 06106-топ студенті 

Жас жігерге табын, білсең сол барың, Бос өткізбей ізде зейнет жолдарын.

ж үсіп Баласағұн

Педагогика факультеті  5В010300 «Педагогика және 

психология», 5В010200«Бастауышта оқытудың педагоги-

касы мен әдістемесі»,  5В012300 «Әлеуметтік педагогика 

және өзін-өзі тану» бөлімінің жаршысы

Қазақстан  Республикасының  Тәуелсіздік  алғанына 

жиырма жылдан асты. Мемлекетіміздің толығып, қуаттана 

түсуі үшін, әлем халықтары өркениеті арасындағы өзіне 

лайықты  орнын  алуы  үшін,  әлі  де  болса  атқарылар 

жұмыстар  мен  ізденістер  ауқымы  мол.  Тарихтың  бір 

кезеңдерінде «Қазақ хандығы», «Дешті Қыпшақ», «Ғузиа» 

(Түркі  қағанаты)  және  тағы  басқа  атауларға  ие  болған 

бұл өлкені түркі нәсілді түрлі тайпалар өз Отаны ретінде 

мекен-жай  еткен,  өсіп-өнген.  Зерттеушілерге  сүйенсек, 

М.Қашқаридің «Диуани луғат-ит-турки» (Түркілер сөздігі) 

еңбегінде осы аймақтарда тұрақтанып, қоныс еткен қырық 

тоғыз  тайпа  мен  тайпалық  бірлестіктердің  аты  аталып 

өтеді. Қазақстан аумағын және онымен шектес аймақтарды 

мекендеген  өзге  де  түркі  халықтарының  ұзақ  уақыттар 

бойына  аралас-құралас  өмір  кешуі  осы  халықтардың 

әдет-ғұрып, салт-дәстүрлерінде де өзіндік із қалдырған. 

Солардың  бірі  –  дүниенің  жаңғырып,  жасару  мезгілі  – 

көктемді қарсы алу. Қазақтар, көптеген түркі халықтары, 

бұл орайда көктемнің алғашқы уақыттық белгісін «күн мен 

түннің, яғни жарық пен қараңғылықтың теңесу уақыты» 

деп таниды және қазіргі түсінігімізге сай 22 наурызда атап 

өтіп жүр. Қазақтарда әдет-ғұрпымызға тән бірқатар мерейлі 

күндер бар, бірақ Наурыз мейрамының орны ерекше.

Бұрынырақта  тарихи-географиялық  жағдайларға 

байланысты экономикасының басым бөлігі төрт түлік мал-

жағдайына тәуелді болған қазақтар осы Наурыз мейрамы-

нан соң іле-шала көктеу мен жайлауға көшу қамына кіріседі. 

Мұның алдында Наурыз мейрамын үй-үй, жақын ауыл-ауыл 

болып атап өтетін. Келетін қонаққа арнап жеті түрлі дәмнен 

немесе  жеті  түрлі  азық  түрінен  арнайы  «наурыз  көже» 

дайындалатын.  Сонымен  қатар  осы  мейрамға  әзірлеп, 

сыйлы адамдарға арнап қыс соғымнан «наурыз сыбаға» 

сақталынған.  Осыған  орай  халық  арасында  наурыздың 

«ұзынсары» деген атауы да болған. Сондықтан, «наурыз 

сыбағаны»  кейде  «ұзынсары  сыбағасы»  деп  те  атаған. 

Қыс қиыншылықты өткізген халық наурыздан, яғни жаңа 

жылдан көп жақсылықтар күткен. Бір-бірінің үйін, ауылын 

аралағанда наурыз құрметіне арнап «ескі жыл есіркеді, 

жаңа жыл жарылқасын» деп, үмітті тілектерін де білдірген. 

Сонымен  қатар  шаруашылыққа,  адамның  көңіл-күйіне, 

халыққа,  мемлекетке  қатысты  «ұлыс  аман  болсын!», 

«ұлыстың ұлы күні құтты болсын!», «ақ мол болсын!», 

«желі ұзарсын!», «көк көбейсін!», сондай-ақ «жаңбыр мол 

болсын», «егін ырғын өссін!», «жайлау жайлы болсын!», 

«қоныс құт әкелсін!» сияқты және т.б. тілектерді білдіріп 

отырған. Наурыз мейрамында ауыл жиналып, көкпар тарту, 

балуан күрестіру, айтыс-толғау өткізу тәрізді іс-шаралар 

атқарылған. Сондай-ақ маңызды бір мәселе – наурызға 

жете  алмаған  әруақтарға  Құран  оқылып,  еске  алынып 

отырған.

Наурызға арналып жайылған дастархан басында сол 

ауыл-аймаққа, ағайын-туғанға, тұрмыс-тіршілікке қатысты 

мәселелердің  барлығы  да  түгенделіп,  әңгіме  арқауына 

айналған. Мысалы: күйеу келтіру, қыз ұзату, құда күту, 

жайлауға көшу, егін салу және т.б.

Қазіргі  уақытта  ата-бабадан  мирас  болып  қалған 

Наурыз  мейрамы  көктем  мерекесі,  ескі  жаңа  жыл  басы 

ретінде жаңғыра түсіп, халқымызбен бірге жасап келеді.

Осыған орай біз де педагогика факультеті деканаты 

атынан  Махамбет  Өтемісов  атындағы  Батыс  Қазақстан 

мемлекеттік  университетінің  ұжымы  мен  студенттер 

қауымына Наурыз құтты болсын, еліміз аман болсын деп 

тілек білдіреміз!

Сондай-ақ,  сөз  соңында  жыл  басы  –  Наурыздағы 

аталымдарды қоса беруді жөн көрдік. Шынында да халық 

дәстүрлері қашан да өмір тәжірибесінен туындап, қалтқысыз 

қалыптасады. Соның нәтижесінде қолданысымызға жаңа 

атаулар еніп, жас ұрпақтың дүниетанымын кеңейтеді. Сол 

себепті төмендегідей халық даналықтарының студент жас-

тар есінде жүргені абзал деп білеміз. Олар: жыл басында 

нұр жауған түн – Қызыр түн; жыл басының алғашқы суы 

– Қарғын; алғашқы қары – Ақша қар; алғашқы күні – Ұлыс 

күні; алғашқы желі – жыл айналып жеткен Алтын күрек; 

алғашқы төлі – Дүбіраяқ; бірінші сүті – Уыз; бірінші құсы – 

Нәуірізек; бірінші көгі – Бәйшешек;  алғашқы асы – Наурыз-

көже;    алғашқы  тілегі  –  «Ауызды  ақтан  айырмасын, 

қызылды уақтылы көрсетсін»; алғашқы құттықтау сөзі 

– «Жасың құтты болсын!»; бірінші белгісі – Көрісу;  бірінші 

сый-тағамы – Ұйқыашар;  алғашқы сыйлықтар – Діреткізер. 

Селтеткізер;  бірінші нышаны – Самалық айту;  бірінші 

сәлемі – Ұлыс бақты болсын, төрт түлік ақты болсын, 

Ұлыс береке берсін, пәле-жала жерге енсін!

Абат ҚыДыРШАев, 

педагогика факультетінің деканы,

п.ғ.д., профессор

АТА-БАБА ДӘСТҮРІНІҢ ЖАЛҒАСТЫҒЫ

Бала тілі -

Кішкентай  бүлдіршіндердің 

былдырлаған тілдері тәтті. Оларға 

не  айтса  да  жарасымды.  Кейде 

үлкен адамнан да асып түсіп, бал-

дай тілдерімен күлдіртіп жатады. 

Өздерінің тартымды қылықтарымен 

жанға қуаныш сыйлайды. Біз прак-

тикада  болған  кезде  бастауыш 

мектеп  оқ ушыларының  әрбір 

қызықты сәттерін қалт жібермей, 

назарға  алдық.  Осыған  сәйкес 

мамандығымыздың ерекшелігіне орай 

бүгінгі күні «Тағылым» жаршысының 

бетіне «Бала тілі – бал» айдарын 

ашып ұсынып отырмыз. Қабыл алыңыз! Айдарды жүргізуші- 

Өркен Оразғалиева, 06403-топ студенті (“Бастауышта 

оқыту педагогикасы мен әдістемесі”мамандығы).

Хайуанаттар бағына барып Марат пілді көріп шешесіне:

- Піл сатып алайықшы? – деп өтінді.

- Оны қалай асыраймыз?

- Асырамаймыз. Мұнда «Пілге тамақ беруге қатаң тый-

ым салынады» делінген,- деп қоршаудағы жазуды көрсетті.

*   *   *

2-сыныпта оқитын Ерік бірде кітапханадан үйге «Бала 

күтімі және оны тәрбиелеу» деген кітапты алып келеді. Бұған 

таңырқаған ата-анасы: 

- Мұны не істейсің? – деп сұрады.

- Оқимын, сендер мені дұрыс тәрбиелеп жүрсіңдер ме, 

соны білгім келеді, - деп жауап береді.

*   *   *

Саған жаңадан келген тарих пәнінің мұғалімі ұнады ма? 

– деп сұрады Мараттан әкесі:

- жоқ, меніңше өзі аз білетін сияқты.

- Неліктен олай деп ойлайсың?

- Себебі сабақ түсіндіргеннен гөрі, көп сұрағанды жақсы 

көреді, - деп жауап берді.

*   *   *

Бірінші сыныптың оқушысы:

- Мама, біздің мұғалім бәрін шатастыра бастады.

- Қалайша?

- Кеше ол екіге екіні қосқанда төрт болады деп еді, бүгін 

келіп үшке бірді қосқанда төрт болады, - деді.

*   *   *

Анасы бес жасар Айжанға есеп үйретіп отыр. Мен сенің 

Назгүл апаңа таңертең 3 алма, түсте 2 алма бердім. Сонда 

оған барлығы неше алма бердім? – деп сұрады. Айжан жауап 

берудің орнына: - Сен мен жоқта Назгүл апаға алма берген 

екенсің ғой, - деп жылап қоя берді.

*   *   *

Бірінші қыркүйек. Мектеп табалдырығын алғаш аттаған 

бірінші сынып оқушылары. Сынып жетекшісі бүлдіршіндерге 

мектеп тәртібін түсіндіріп тұр:

-  Балалар,  мектепте,  сыныпта  шулауға  болмайды, 

айқайлап сөйлеуге болмайды. Бір нәрсе айтқыларың келсе, 

қолдарыңды көтеріңдер...

Бір бала қолын көтерді. 

- Мақсат, бірнәрсе сұрайын дедің бе?

- жоқ, тексеріп көрейін деп едім.

*   *   *

Бірінші сыныптың оқушысы мұғалімге сурет салу дәптерін 

көрсетеді.

- Айзада, мынауың не?

- Далада жайылып жүрген сиыр.

- Далаң, шөбің қайда?

- Сиыр жеп қойды.

- Ал сиыр қайда?

- Шөпті жеп болған соң кетіп қалды.

*   *   *

Ыссы шайын суыта алмай отырған Нұрбек апасына:

-  Апа,  даладан  аяз  әкеп  беріңізші,  шайымды  тез 

суытайын,-деді. 

*   *   *

Папасы Саматтан:

- «жұлдыз» журналының соңғы нөмірі келді ме?- деп 

сұрады. 

Сонда оны естіп отырған кішкентай Нұрбек:

- Папа, жұлдыз біздің үйге келген жоқ. Ол аспаннан түсе 

алмайды ғой,- деп жауап береді. 

Қай  халықта  болмасын  әдемілік  пен  әдептіліктің, 

сұлулық пен іңкәрліктің, тазалық пен нәзіктіктің символы 

– қыз бала. Ата-бабамыз ежелден қыз баланы қатал және 

ерекше тәрбиелеп, үнемі құрметтеп төрден орын берген. 

«Қыз тәрбиелей отырып, ұлтты тәрбиелейміз» деген 

қанатты  сөзінің  өзі  қыз  бала  тәрбиесінің  қаншалықты 

маңызды екенін білдіреді. Қасиетті болатыны бүкіл адамзат 

қыздан тарайды: қыз келін болады, кейін анаға айналады, 

ал ана әже деген зор дәрежеге жетеді. Қазақтың қызы осы 

«қыз, келін, ана, әже» деген ардақты атауларға толығымен 

лайық болуы керек. Ондай атқа лайық болуы үшін қыздың 

бой-басы таза, жинақы болуы тиіс. «Қыз өссе - елдің көркі» 

дегендей, қыз бала әр отбасына ерекше сән береді. Ал 

оған жол сілтеу – бірінші, ата-ананың міндеті дейтін болсақ, 

екінші кезек – қанатын қатайтып, болашаққа жол сілтеп, 

қарлығаштай ұшыратын мектеп ұясының ықпалы. Ал уни-

верситет – білім берумен қатар, тағылымды тәлім-тәрбие 

түрлерін ұйымдастыратын өнеге ордасы. Біздің педагогика 

факультеті осындай ұядай тағылымды ұжым деп білемін. 

Ал, қыздарға арнап жыр жазбаған ақын жоқ, ән шығармаған 

сазгер жоқ. «Қызыл гүл», «қарақат көз», «қиғаш қас», «алма 

мойын» – бұлардың барлығы біздің әсем қыздарға айтылған 

теңеулер. Осы айтылғандардың бәріне де лайықты деп 

өзіміздің педагогика факультетінің 4 курс студенті Әлияны 

мақтанышпен айта аламыз. 

Тұяқбаева Әлия Мұратқызы 1991 жылғы қаңтар айын-

да Ақтөбе облысы, Алға ауданы, Алға қаласында дүниеге 

келген. 2008 жылы университетімізге грант негізінде педа-

гогика және психология мамандығына оқуға түсіп, тарихи 

тамыры тереңге жайылған білім ордасына қабылданған 

сәттен бастап БҚМУ-дың белсенді жастары қатарынан 

табыла  білді.  Ол  университетке  қабылданған  жылдан 

бастап Қазақстан студенттерінің Альянсы республикалық 

студент жастар қозғалысының белсендісі. 2008-2009 жж. 

педагогика және психология бөлімінің көшбасшысы. 2010 

жылы БҚМУ студенттер Альянсының І вице-лидері, қалалық 

штаб құрамында студенттердің құқықтарын қорғау бой-

ынша үйлестіруші, 2011 жылы Орал студенттер Альянсы 

республикалық қозғалысының ІІ вице-лидері қызметтерін 

атқарды. Сонымен қатар 2009 жылы қазан айында Ақтөбе 

қаласында  ұйымдастырылған  Қазақстан  студенттер 

Альянсының батыс аймақтық слетіне қатысушы, 2011 жылы 

Шымкент  қаласында 

өткен  «Біз  −  Қазақстан 

с т у д е н т т е р і м і з ! » 

Республикалық  жазғы 

студенттік  лагерінің 

жігерлі қатысушысы, 2011 

жылдың қыркүйек айын-

да Орынбор қаласында 

өткен «Универсиада сенің 

қалаңда!» атты шараның 

белсенді қатысушысы болды. Сондай-ақ, университет 

қабырғасында оқып жүріп, бірнеше белестерді бағындырды: 

«Уральск − музей под открытым небом» атты орыс тілі 

апталығы аясында ұйымдастырылған «Уральск: история и 

факты» студенттік конференциясының ІІ орын иегері (2008), 

күлкі күніне орай ұйымдастырылған университетішілік КТК 

ойындарында ІІІ орынға ие болды (2009), «жасыл ел» жастар 

еңбек жасақтарының ұйымдастыруымен өткізілген ІІІ еңбек 

маусымындағы жұмысқа белсене араласқаны үшін универ-

ситет ректораты атынан алғыс хатпен марапатталды (2009), 

«Опыт организации социально-педагогической деятель-

ности в образовательных учреждениях различного типа» 

шеберлік-класс жұмысы аясында біліктілікті жоғарылатудан 

өтіп, Н.Г.Чернышевский атындағы Саратов мемлекеттік 

университетінің арнайы сертификатына ие болды (2009), 

Қазақстан  студенттерінің  Альянсы  мақсаттары  мен 

міндеттерін іске асыруға ерекше ықыласпен атсалысқаны 

үшін алғыс хатпен марапатталды (2010), Тараз қаласында 

өткен педагогика және психология мамандығы бойын-

ша ІІ республикалық пәндік олимпиадаға қатысып, топтық 

есепте  «Үздік  ғылыми  жоба»  аталымының  жеңімпазы 

атанды (2010). Емдік және сауықтырғыш массаж курсынан 

өтіп,  «Емдік  және  сауықтырғыш  массаж  инструкторы» 

біліктілігіне ие болды (2011).

Қымбатты  оқырман  қауым!  Осындай  үздік  те  озат 

студенттеріміздің қай-қайсысы да мақтауға лайық. Ендеше, 

қоғам өмірінде белсенділік танытып, толағай жетістіктерге 

жете білген Әлияға алда да шығар шыңдарың көп болғай 

дегіміз келеді. 

лунара СеРАжОвА, 

06101-топ

Педфактың

 

Әлиясы 

ба л

Мен - қазақпын 

немесе жұбан ақынша толғау...

Мен – қазақпын, тарихы мол сан арман

жаны жырдан, ары нұрдан жаралған.

Мен – қазақпын, сын сәттерде сынбайтын

Көкбөрінің ұрпағынан таралған.

Қазақпын мен, талай тезден өткенмін,

Ұмытқам жоқ талай сырын өткеннің.

жанын салып күресумен бел шеше

Тәуелсіздік тұғырына жеткенмін.

Байтақпын мен, қияға ұшар қиялы,

Қасиет тұтар туған Отан-ұяны.

Кең далам бар дархан көңілім секілді

Көлеміме бес Франция сияды.

Тереңмін мен, жайықпын күй кернеген,

Каспиймін мен, аққу әнмен тербеген,

Сырдың суы – менмін - тұнған махаббат,

Ертіс, Есіл, Әмудария – мен деген!

Биікпін мен, Алатаумын қол жетпес,

Мен – Көкшетау, сұлу мекен – Оқжетпес.

Орман-тоғай, өзен-көлім, кең далам

Сұлулықтың үлгісіндей сөз жетпес.

Азатпын мен, желбірейді көк туым,

Кеңге жаяр құлашымды жетті күн.

Бейбітшілік – басты ұраным әрдайым,

Мақсатым мол, желден жүйрік екпінім.

Мен – қазақпын, масаттанам, мақтанам,

Салт-дәстүрін, әдет-ғұрпын сақтаған.

Мен – қазақпын, қасиетті, қастерлі,

Мен – биікпін, тұғырлымын баршадан!

Аягөз  КеРеевА,

жәңгір хан атындағы БҚАту-дың

2 курс студенті (ПА-21) 

 

Қыз өссе - елдің көркі

 

Студент, назар аудар, жаңа айдар!

Ґ

№ 3 (875)

 наурыз 

2012 жыл

17

Шешен сол – сөйлер сөзден қамалмаса

Педагогика факультеті  5В010800  «Дене шынықтыру және спорт»,  

5В010400 «Бастапқы әскери даярлық» бөлімінің жаршысы 

№3(5), наурыз 2012 жыл

Дені сау адам - табиғаттың ең қымбат жемісі  * В здоровом теле - здоровый дух            

«Салауатты өмір салты» жаршысын әзірлеуші жауапты редактор - лунара Серажова, 06101-топ студенті

(Продолжение, начало в №2)

В  настоящее  время  на  кафедре  «Теории  и  ме-

тодики  преподавания  физического  воспитания» 

(заведующая кафедрой, к.п.н., доцент Испулова Р.Н.) 

введены новые дисциплины: самопознание, социо-

логия физической культуры, управление физической 

культурой  и  спортом,  спортивная  педагогика.  ме-

неджмент, правовые основы физической культуры. 

На  кафедре  работают  доктор  исторических  наук, 

профессор  военных  наук  Х.С.Муханбеткалиев, 

кандидаты  педагогических  наук  Б.У.Альмуханов, 

Р.Н.Испулова, кандидат биологических наук, мас т е р 

с п о р т а ,   11 - к р а т н ы й   ч е м п и о н   Р е с п у б л и к и 

В.Л.Мельников,    магистры  физической  к уль-

туры  и  спорта  С.А.Бисалиев    (мастер  спорта), 

С.Н.Рыскалиев,  И.С. Абдрахманов, С.Бахтиярова, 

заслуженный  тренер  РК,  мастер  спорта,  чемпион 

мира по самбо среди ветеранов К.И.Исмагулов.

Современное  состояние  военного  дела  также 

требует  от  человека  не  только  прочных  знаний, 

навыков,  умелой  эксплуатации  техники,  высоких 

духовных  и  моральных  качеств,  но  и  физической 

выносливости,  формирование  которой  во  многом 

определяется  физическим  состоянием  человека, 

его силой, натренированностью, ловкостью, то есть 

подготовленностью призывника к перенесению тягот 

воинской службы. 

Современный  мир  значительно  изменился  в 

сравнении  с  прошлым,  опасностей  стало  больше. 

Поэтому  стране  нужны    смелые,    решительные, 

сильные  люди.  Сильные,  физически  закаленные 

люди, такие, которые способны улучшать и защи-

щать жизнь на земле.

Физическому воспитанию студентов других фа-

культетов посвящена работа кафедры физического 

воспитания под руководством М.Х.Темиргалиевой. 

Большой вклад в подготовку спортсменов высокой 

квалификации  вносят  преподаватели  физическо-

го  воспитания,  старший  преподаватель  мастер 

спорта  С.Ш.Бекбаев  и  тренер-преподаватель, 

мастер  спорта  Б.Т.Тулегенов.  Команда  под  их  ру-

ководством  из  года  в  год  успешно  выступает  на 

областных  и  республиканских  соревнованиях,  а 

такие  студентки  как  А.Урынгалиева,  А.Горбунова, 

А.Сулейменова, М.Тынышкалиева – мастера спорта 

Республики Казахстан по борьбе дзюдо. Студентки 

М.Сушицская,  В.Махметова,  А.Кусманова  выпол-

нили норматив КМС. женская и мужская  команды 

по волейболу (тренер В.Н.Бикжанов) и армрестлинг 

(тренер А.Т.Шандозтеги) успешно выступают на об-

ластных, а также на городских играх.  

П р е п о д а в а т е л и  к а ф е д р ы  Б.Т.Тул е г е н о в, 

С.Ш.Бекбаев,  Т.С.Хасангалиев  приняли  участие  в 

Чемпионате  Казахстана  по  самбо  среди  ветера-

нов. Заняв призовые места они получили путевки 

в  Чемпионат  мира  в  Чехии  г.Прага.  Здесь  они 

стали призерами: преподаватель Б.Т.Тулегенов за-

воевал  золотую  медаль,  старший  преподаватель 

С.Ш.Бекбаев завоевал бронзовую медаль. 

В настоящее время на кафедре работает доцент 

Т.К.Кубашев – доцент педагогических наук Комитета, 

отличник  просвещения  РК,  ж.С.жардемов  –  за-

служенный  тренер  Республики  Казахстан,  мастер 

спорта    СССР  по  самбо,  С.Ш.Бекбаев,  мастера  

спорта  СССР  по  борьбе  самбо,  преподаватели 

Л.В.Демченко,  А.Х.Джумагалиев  (являются  перво-

разрядниками по спортивным играм), А.Т.Шандозтеги 

–  кандидат  в  мастера  спорта  по  борьбе  самбо  и 

армрестлингу, Т.И.Свинцова – кандидат в мастера 

спорта по борьбе дзю-до, Б.Т.Тулегенов – отличник 

просвящения РК, президент  федерации по борьбе 

дзю-до среди женщин ЗКО, А.Н.Володин – отличник 

просвящения  РК,  старший  тренер  по  шахматам  и 

тогыз-кумалаку ЗКО. Все они являются неоднократ-

ными призерами первенств Республики Казахстан 

по избранным видам спорта. 

В Послании Президента страны Н.А. Назарбаева 

от 2007 года «Новый Казахстан в новом мире» отме-

чено, что «последовательное выполнение Стратегии 

“Казахстан-2030” обеспечит надёжную основу для 

нашего  дальнейшего  прогресса,  у  нас  есть  все 

основания  продвигаться  вперед  ещё  успешнее,  и 

мы не  упустим свой исторический шанс, для этого 

был избран путь ускоренной всесторонней модерни-

зации Казахстана». Главой государства определены 

30  важнейших  направлений  нашей  внутренней  и 

внешней политики.

С  учетом  основных  направлений  Государст-

венной  программы  развития  образования  РК  на 

2011-2020 годы на кафедры теории и методики пре-

подавания  физического  воспитания  и  физическая 

культура  и  спорт  возложена  следующая  миссия: 

сохранение  и  приумножение  научных,  учебно-

образовательных  и  воспитательных  традиций 

кафедры, на основе новых евразийских идей меж-

культурного диалога и национального согласия; под-

готовка  высококвалифицированных  специалистов 

с использованием передовых технологий обучения 

и современной образовательной инфраструктуры; 

воспитание личности, в соответствии с запросами 

общества  и  государства,  способных  позитивно 

влиять на развитие образования, накопление и рас-

пространение гуманитарных научных знаний.

Целью развития кафедр являются: осуществление 

учебно-методической, научно-исследовательской, 

воспитательной деятельности в сфере высшего и 

послевузовского  образования  на  основе  интегра-

ции  науки,  образования  и  производства.  Задачи: 

повышение качества образования на основе совре-

менных образовательных технологий; проведение 

инновационной политики в области информатизации 

образования и внедрения новых технологий обуче-

ния; проведение научно-исследовательских работ; 

укрепление связи с международными организация-

ми и иностранными вузами-партнерами для повы-

шения престижа, привлечения средств и повышения 

квалификации своих сотрудников через участие в 

международных проектах; единство образователь-

ного и научно-воспитательного процессов. 

В организации физического воспитания каждого 

студента важно учитывать, что армейская служба 

требует  от  молодого  человека  максимального  на-

пряжения физических сил. Это связано с тем, что 

современные  войска  насыщены  большим  количе-

ством  сложной  боевой  техники,  всевозможными 

огневыми  средствами.  И  к  тому  же  современный 

бой требует не только умелого применения имею-

щегося вооружения и боевой техники, но и высокой 

идейной  убежденности  и  стойкости.  Призвавшись 

в ряды Вооруженных Сил РК, молодой человек вы-

ступает уже не как частное лицо, он олицетворяет 

силу, мощь, дух  и строй казахстанской армии, что в 

традициях нашего народа. Испокон веков мужчина 

должен был уметь защищать свой дом, свою Родину. 

Это было в прошлом и теперь остается его главной, 

священной обязанностью.

хайырлы МухАНБетКАлиев, 

д.и.н., профессор кафедры теории и методики 

преподавания физического воспитания 

Физическое воспитание молодежи: 

исторический опыт

..

Замана  ғұламасы  Зейнолла  Қабдоловтың:  «Әрбір 

шын  мәніндегі  суреткер  секілді  Қадырдың  да  кешегі 

жыры Адам туралы болатын, бүгінгі жыры да – Адам 

туралы,  ертеңгі  жыры  да  –  Адам  туралы  болмақ»,  - 

деген келелі пікірінен, ақын шығармашылығының басты 

тақырыптары  адамның  қилы  сәттері  екенін  байқаймыз. 

Адамгершілік  қасиеттерді,  бала  жанын  түсінуді  ақын 

поэзиялық  шығармалары  арқылы  беруді  көздеген. 

Балалар психологиясын жетік меңгерген ақын ғана саф 

алтын туындылар тудыра алмақ. Бұл ретте Қадыр ағаны 

қазақ  балалары  өмірінен  сыр  шертетін  ғажайып  әдеби 

дүниелерді  қалдырған,  балалар  поэзиясының  атасына 

айналған шебер суреткер, психолог ақын деу орынды. 

А лғашқы  қа дамын  балалар ға  арналған  жыр 

жинақтарынан бастаған ақын, өз дәуірінде әдебиеттің әр 

саласына  ерекше қолтаңбасымен келген дарынды тұлға.  

Оның 2001 жылы «Қазығұрт» баспасынан шыққан он екі 

томдық таңдамалы шығармаларының алғашқысы - «Күміс 

қоңырау» жинағы. Заман өзгеріп, бұрынғы құлағымызға 

жатталып  келген  ертегі,  аңыз-әңгімелер  ұмыт  бола 

бастағанда,  соның  жоқтаушысы  -  Қадыр  ақын.  Ол  өз 

шығармасында жылдың ең жайма шуақ мезгілі, «Көктемді», 

балалықтың  бал  сәттерін  «жаңғалақтар»  арқылы,  көз 

алдымызға ертегі кейіпкерлерін «Кішкене Қожанасырлар», 

«Ноян  қоян»  арқылы  елестетіндей,  «Шымыр  жаңғақ», 

ғажайып «Алуан палуан» атты кітаптарын топтастырған. 

Ақынның балаларға арнаған өлеңдерінде бала қиялын, 

ақыл-ойын,  дүниетанымын  дамытып,  тұлға  ретінде 

қалыптастыру мақсаты көзделеді.  Тілі қарапайым, жеңіл 

әрі әсерлі. Мысалы, «Көңіл» атты өлеңінде ақын кішкентай 

баланың ойын былайша жеткізеді:

Сүйетіндей жер үсті,

Суретші болсам ғой.

Айтарлықтай келісті,

Адам жасап алсам ғой!

Шашын, қасын күйедей

Қараменен бояр ем.

Ал ерінін шиедей

Ал қызыл қып қояр ем.

Күнге күйген білекті,

Күреңменен бояр ем!

Ал жүректі, жүректі

Аппақ қылып қояр ем!

жай  ғана  бала  арманын  жеткізіп  қана  қоймай,  жал-

пы  оқушыға  ой  тастап,  тазалыққа,  пәктікке  шақырады. 

Шынында, барлық ересек адамның көңілі бала көңіліндей ақ 

болса, онда адамгершілік қасиеттеріміздің жоғарылағаны. 

Белгілі ақын А.Бартоның: «Мойындауым керек, мен өзімді 

балаларға арнап жазамын деп еш уақытта сезінбеймін. 

Меніңше,  балаларға  арнап  жазылған  өлең  қашан  да 

үлкендерге арналады», - деп айтқан пікірі де ойлантпай 

қоймайды.

Олай болса, үлкендер әдебиетіндегі мысал, мазақтама, 

басқа да өлең түрлерінің балалар поэзиясынан ерекшелігі 

неде? Үлкендер әдебиетіндегі шығармаларға сатиралық 

өткірлік тән болса, балаларға арналған мысал өлеңдердегі 

күлкі  бала  жанына  жара  түсірмейтін  зілсіз  юморға, 

көңілді суретке бағдар ұстанады. Бұл – балалар психоло-

гиясын,  бала  жаратылысының  нәзіктігін,  тазалығын 

ескергендіктен  туған  ерекшелік.  Бұл  ерекшеліктер 

Қадыр  поэзиясында  да  маңызды  орын  алады.  Ол 

«Еліктеу» өлеңінде былайша  көрініс тапқан. 

Сыйласаңыз адамды 

Сыйлаңыздар атамды.

Тал шашы жоқ, содан ба,

Үлкен ғалым атанды.

Сұрамай-ақ жасымды,

Көрші менің басымды.

Мен де  ғалым болсам деп,

Алдырып ем шашымды,- дейді.

Бала көңілі, бала қиялы, бала түсінігі. Бала ойындағы 

ғалым  ол  үшін  дәл  атасындай  тақырбас  бейнеде  есте 

қалып, дәл солай әсер етіп отыр. Балалар көрген, естіген 

нәрсесін тез қабылдағыш, орындағыш, қайталағыш келеді. 

Әйтсе  де,  осы  қабілеттер  баланың  дамуына,  жетілуіне 

үлкен септігін тигізері сөзсіз.

Балалар  әдебиетіне  ғана  тән  түр  -  ойын  поэзиясы. 

Балалар  поэзиясындағы  бұл  түрдің  негізі  халық  ауыз 

әдебиетінде жатыр. Ойын түріндегі өлеңдер балаларды 

ойната жүріп тәрбиелеуге, ойландыруға, олардың бойын-

да қандай да бір дағдылар мен әдеттерді қалыптастыруға 

негіз бола алады.  Ойын поэзиясы ойын өлеңдер, санамақ, 

сұрамақ, жаңылтпаш, жұмбақтардан тұрады. Қадыр ақын 

жырлауында  ойын  поэзиясы  шебер  екшеленген.  Оның 

«Алуан палуанындағы» жұмбақтар, «Сабақ» жинағындағы 

түрлі  жаңылтпаштар,  санамақтар  баланың  санасын, 

ой-танымын  дамытуға,  тәрбиелеуге  арналған  көркем 

туындылар.

Қадыр  поэзиясы  -  балалардың  өз  ортасында 

ұшырасып қалатын жекелеген ұнамсыз қылықтарды, әдет-

дағдыларды, мінездерді әзілдей күлкі ету арқылы ойланды-

ратын, сол арқылы тәрбиелейтін юморлық тақпақтар мен 

өлеңдерге толы. Ақынның түрлі көркемдік-эстетикалық 

ізденістерінің жемісті нәтижесі осы еңбектері.         

Қорыта  айтқанда,  Қадыр  Мырза  Әлі  -  қазіргі  қазақ 

өлеңінің  өн  бойына  жаңаша  ой  дарытып,  балалар  пси-

хологиясын  көркем  тілмен  жүректен  жүрекке  жеткізген 

суреткер ақын. Қадыр поэзиясы мәңгілік ұлт жадында. 

гүлсезім тАСҚАлиевА, 

02401-топ  

Ұлт

 

жадындағы 

психолог

 

ақын

 

Ақын тағылымы 

 

из истории факультета 

Ґ

№ 3 (875)

 наурыз 

2012 жыл

18

Парасат

Техникалық және кәсіптік білім беру - Қазақстанның индустриальды-инновациялық дамуын іске 

асырушы еңбек кадрларын даярлаудағы сапалы ұмтылыс. 

№2, наурыз  2012 жыл

Ж 

 

 

 

үрегі жалаудай 

әңгір ұрпағы

Университет колледжінің жаршысы

Қазіргі ХХІ ғасыр талабы болашаққа құзыретті, білімді 

жастарды тәрбиелеу, олардың әлеуметтік-экономикалық 

қоғамдағы орнын нығайту болып табылады. жыл сайынғы 

Елбасы жолдауларында айтылатын басты бағыттарының 

бірі еліміздің экономикасын көтеру болса, осы мақсатта 

жастардың  заман  талабына  сай  өсіп-өркендеуін  наси-

хаттайтын  кәсіби  мамандарды  қалыптастыру  жолында 

М.Өтемісов атындағы БҚМУ колледжінің экономикалық 

Экономикалық білімді игеру -

нарыққа бейімделу

Президент Республики Казахстан Н.А.Назарбаев 

неоднократно  подчеркивал,  что  состояние  техниче-

ского и профессионального образования – это важный 

фактор поступательного развития экономики страны. 

Согласно  новому  посланию  Президента  РК,  в  2012 

году в пилотном режиме будет создано несколько не-

зависимых центров подтверждения квалификации на 

базе отраслевых ассоциаций. 

В связи с этим во всех высших учебных заведе-

ниях  идет  подготовка  к  проведению  Оценки  уровня 

профессиональной подготовленности (далее ОУПП) 

студентов.  В  учебных  заведениях  технического  и 

профессионального образования такой контроль на 

соответствие квалификации проводится с 2009 года и 

известен как  Независимая оценка качества. 

  Вопросы тестирования ОУПП разрабатываются 

в  Астане  сотрудниками  республиканского  научно-

методического центра развития технического и про-

фессионального  образования  и  присвоения  квали-

фикации. Задача центра – это создание и внедрение 

системы независимой оценки профессиональной под-

готовки, подтверждение и присвоение квалификаций 

специалистов технического и обслуживающего труда 

в соответствии с требованиями, предъявляемыми на 

рынке труда.

Оценка  уровня  профессиональной  подготовки 

проводится в три этапа: 

 теоретическое тестирование, которое состоит из 

100 вопросов по четырем профилирующим дисципли-

нам специальности, разработанной в компьютерной 

программе Астра;

 апелляция;

 практическое тестирование.

Выпускники  колледжа  Западно-Казахстанского 

государственного университета им. М.Утемисова уже 

4  раза  проходили  тестирование  на  присвоение  ква-

лификации ОУПП.  Они достойно подтвердили свою 

квалификацию в 2008-2009 и 2009-2010 учебных годах 

с показателем 98%, а в 2010-2011 и  2011-2012 учебных 

годах – 100% .

Хотим  отметить,  что  наш  колле д ж  ЗКГ У 

им.М.Утемисова по результатам тестирования ОУПП 

входит  в  тройку  лидеров  среди  учебных  заведений 

технического и профессионального образования ЗКО.

Выражаем благодарность за организацию и подго-

товку учащихся колледжа ЗКГУ к квалификационному 

тестированию  ОУПП  преподавателям  специальных 

дисциплин  и  сотрудникам  IT  отдела.  А  нашим  вы-

IT  отдела.  А  нашим  вы-

  отдела.  А  нашим  вы-

пускникам желаем успешного трудоустройства по их 

специальности.

Акмарал утеПБеРгеНОвА,

руководитель ПЦК 

Ақырын жүріп, анық бас,

Еңбегің кетпес далаға...

                                         Абай

Келешектің  көкжиегіне  өзіндік  

жаңа  серпіліс  берген  бүгінгі  күннің 

жастары  БҚМУ  колледжінде  са-

налы  тәрбие  мен  сапалы  білімге 

құныққан.  Елбасы  алға  қойған  ұлы 

мақсаттарға жету қазіргі өсіп келе жатырған жастардың, 

соның ішінде құзыретті жас мамандардың еншісінде екенін 

ескерсек, сол мақсатқа жетерде өзінің жаңа ойлары мен 

еңбегін  қосар  болашақ  мамандардың  бірі,  қасиетті  қара 

шаңырағымыздың  қайсар  қызы  Балмұханова  Перизат  - 

БҚМУ колледжінің үздік оқушысы. 

Облыстық дарынды балаларға арналған С. Сейфуллин 

атындағы  №11  мектеп-интернатынан  алған  тәлімі  мен 

білімі  үлкен  өмірге,  білімге  бас  ұрған  жас  аруға  мол 

тәжірибе  мен  үлкен  еңбекқорлық  қасиет  дарыта  алды. 

Қоғамдық  өмір  қызықтарына  бірден  араласқан  Перизат 

өзінің  ұйымдастырушылық  қасиетімен,  шешендік  сөйлеу 

қабілетімен өз ортасынан оқ бойы озық шығып, оның аз ғана 

уақыт  ішіндегі  сан  тарау  жетістіктерге  жетуіне  мүмкіндік 

берді. 2009 жылы Білім басқармасының ұйымдастыруымен 

өткен  «Табиғатты  қорғау  болашақты  ойлау»  облыстық 

конференцияға  өз  жобаларын  ұсына  отырып,  «Табиғат 

жанашыры»  номинациясымен  марапатталды,  2010-

2011 оқу жылы өзін-өзі басқару ұйымының 5 жылдығына 

орай  ұйымдастырылған  «жоғары  оқу  орындарында 

студенттік  өзін-өзі  басқару  ұйымын  құрудың  тиімділігі, 

тәжірибесі,  проблемалары  мен  перспективалары»  атты 

республикалық  конференциясында  ІІІ  орынға  ие  болса, 

ҚР  Тәуелсіздігі  күніне  орай  облыстық  тарихи-өлкетану 

мұражайы  ұйымдастырған  «Отандық  телеарналардың 

ұлттық  рух  пен  сананы  қалыптастырудағы  рөлі»  атты 

пікірталас  сайысына  қатысып,  білімділік  пен  шешендік 

танытып,  үздік  ойын  көрсеткені  үшін  топтық  командада 

алғыс хатпен марапатталды және халықаралық студенттер 

күніне арналған облыстық студенттік пікір-сайыс турниріне 

қатысып, сертификатқа ие болды.

Батыс Қазақстан облысының ішкі саясат басқармасының 

ұйымдастыруымен  29  маусым  мен  1  шілде  аралығында 

өткен  «Ауылым  -  алтын  бесігім»  атты  Батыс  Қазақстан 

облысы  жастарының  V  форумына  қатысып,  жастар 

жетекшілерімен  тәжірибе  алмасса,  техникалық  және 

кәсіптік  білім  беру  ұйымдарының  оқушылары  ара-

сында 

жүктеу/скачать 15,83 Mb.

Достарыңызбен бөлісу: