510 млн км² Құрлықтың ауданы – 149,1 млн км² (29%)


Негізгі климаттық белдеулер



Pdf көрінісі
бет15/145
Дата07.03.2023
өлшемі1,52 Mb.
#72350
1   ...   11   12   13   14   15   16   17   18   ...   145
 
Негізгі климаттық белдеулер 
 
Климаттық 
белдеу 
Географиялық 
орны
Ауа 
массалары
Климаттық ерекшеліктері
Арктикалық 
(антарктикалық) 
Солтүстік 
және 
оңтүстік 
поляр 
аймақтары
Жыл 
бойы 
арктикалық 
Жыл 
бойы 
температураның 
төмен болуы және ылғалдың аз 
түсуі
Қоңыржай
Субарктикалық 
және субтропиктік 
белдеулер 
аралығында
Жыл 
бойы 
қоңыржай
Жаздың ыстық, қыстың суық 
болуы, жауын-шашынның түсу 
мөлшерінің жыл мезгілдеріне 
байланыстылығы
Тропиктік
Субтропиктік 
және 
субэкваторлық 
белдеулер 
аралында
Жыл 
бойы 
торпиктік
Жаздың қатты ыстық, қыстың 
жылы болуы, ылғалдың жыл 
бойы аз түсуі
Экваторлық
Екі жартышардың 
субэкваторлық 
белдеулері 
аралығында
Жыл 
бойы 
экваторлық
Жыл бойы ыстық және ылғалды 
болуы
 
Өтпелі климаттық белдеулер 
 
Климаттық белдеу 
Географиялық орны Ауа массалары
Климаттық 
ерекшеліктері
Субарктикалық
(субантарктикалық) 
Арктикалық 
(антарктикалық) 
және 
қоңыржай 
белдеулер арасында
Қыста – арктикалық 
(антарктикалық), 
жазда қоңыржай 
Жыл 
бойы 
температураның 
төмен болуы және 
ылғалдың аз түсуі 
Субтропиктік
Қоңыржай 
және 
тропиктік белдеулер 
арасында
Қыста – қоңыржай, 
жазда тропиктік 
Жазы 
ыстық, 
құрғақ, қысы жылы, 
ылғалды 
Субэкваторлық
Тропиктік 
және 
экваторлық 
белдеулер 
аралығында
Қыста – тропиктік, 
жазда экваторлық 
Жызы 
ыстық, 
ылғалды, 
қысы 
жылы құрғақ 
Жер шарын 13 климаттық (жеті негізгі, алты өтпелі) белдеуге жіктеген – Б.П. Алисов 
Өрлеген ауа қозғалысының басым болуы мен пассат желдері арқылы ылғалды мұхиттық 
ауаның тұрақты енуі нәтижесінде жыл бойы жауын-шашын мол түсуі – гумидтік климат
Жер шарындағы аса ірі континенттік шөлдер – Сахара, Арабия, Калахари, Виктория 
Солтүстік жартышардың суықтық полюсі – Оймякон (-71⁰С)
Жер шарының суықтық полюсі  (-91,2⁰С) Антрактиданың шығыс аймағы


Жер шарындағы ең жоғарғы температура – Әл-Әзиза +58⁰С (Ливия жері)
Еуразия материгінде жауын-шашын мол түсетін аймақ – Гималай тауының оңтүстік-
шығысы 12 000 мм 
Гавай аралында жауын-шашын мөлшері – 14000 мм
Африка материгіндегі жауын-шашын мөлшері – Дебунджа қаласы 10 470 мм (Гвинея 
шығанағының жағалауы)  
 
Гидросфера 
 
Жердің су қабаты (грекше гидро - су) – Гидросфера 
Табиғи арнамен ағатын су – өзен 
Өзеннің ағып шығатын жері – бастау
Өзен суы үнемі үздіксіз ағатын аңғар табанының ең терең бөлігі – арна
Аңғардың өзен тасығанда су басатын бөлігі – жайылма
Өзеннің бастауынан сағасына дейінгі кең, ұзынша ойыс – аңғар
Екі жағы тік құламалы, тар аңғар – саңылау
Өзен барлық салаларымен бірігуі – өзен жүйесі
Негізгі өзенге жолда қосылатын өзендер – өзен саласы 
Өзеннің құяр жері – саға 
Өзен сағасының тармаққа бөлінуі – атырау
Тегіс немесе аздаған еңкіштігі бар аңғардың беткейлер шегінде сатыланып орналасқан
алаңдарды – террасалар 
Өзен аңғарының негізгі элементтері – арна, жайылма, терраса 
Өзеннің құяр жері, сағасы, қалыптасу ерекшілігіне қарай бөлінеді – эстуарий және атырау 


Достарыңызбен бөлісу:
1   ...   11   12   13   14   15   16   17   18   ...   145




©emirsaba.org 2024
әкімшілігінің қараңыз

    Басты бет