6-б етте 6-б етте Қойшығұл жылқышиев: Республикалық қоғамдық-саяси ақпараттық газет



Pdf көрінісі
бет3/6
Дата31.03.2017
өлшемі3,15 Mb.
#10932
1   2   3   4   5   6

АУЫЛДАҒЫ РЕФОРМА 

АУЫЛДАҒЫ РЕФОРМА 

ЕҢ ТӨМЕН ДЕҢГЕЙДЕН 

ЕҢ ТӨМЕН ДЕҢГЕЙДЕН 

БАСТАЛУЫ КЕРЕК

БАСТАЛУЫ КЕРЕК

Ал  мамандардың  енді  бірі  «гәп  мал 

Ал мамандардың енді бірі «гәп мал 

және құс етін сыртқа тасымалдауымызда 

және құс етін сыртқа тасымалдауымызда 

ғана  жатқан  жоқ,  бұл  жерде  бар  гәп  – 

ғана жатқан жоқ, бұл жерде бар гәп – 

отандық  өнім  өндіру  саласының  ақсап 

отандық өнім өндіру саласының ақсап 

жатқандығында»  деседі.  Бұл  ретте 



жатқандығында» деседі. Бұл ретте 

экономист-ғалым

экономист-ғалым  Атамұрат ШӘМЕНОВ:

Атамұрат ШӘМЕНОВ:

– Біз болашақта жергілікті 

жерде өндірілетін азық-түлікпен әр 

отбасының және ауыл, село, кент, 

аудан, қала, облыс тұрғындарының 

өз-өздерін қамтамасыз етуін 

жетілдіргеніміз жөн. Өзін-өзі 

қамтамасыз ету межесі кем дегенде 

80 пайыз болуы керек. Шағын 

кластерлер (микрокластерлер) 

арқылы мемлекеттік тапсырыс беру, 

қаржыландыру және несиелендіру 

ауыл шаруашылығындағы шағын 

өндірістер мен сервистік қызметтердің 

бірігуіне жол ашады. Мұны 

орындауды бірінші кезекте аудан 

әкімдеріне жүктеу қажет. Барлық 

реформаны солардың деңгейінде 

бастау керек. Әкімдер жергілікті 

жердегі жағдайды біледі, адам 

ресурстарын пайдалану жолын 

табады. Міне, ет және сүт өнімдеріне 

қатысты, жалпы, агроөнімдерге 

қатысты осы жайттар ескерілгенде 

ғана мәселе шешімін табады деп 

сенуге болады, – деп ой түйіндеді.

Республикалық 

статистика агенттігі мал 

шаруашылығы саласына 

қатысты бірқатар 

жағымды ақпараттардың 

шетін шығарды. Аталмыш 

өкілетті органның 

мәлімдеуінше, биылғы 

жылы елде құс және мал 

басы едәуір өсім бермек.

ДЕРЕКТЕРГЕ 

ЖҮГІНСЕК...

Егер деректерге жүгінсек, 

бұрындары Қазақстан Ресейге 

350 мың тоннаға дейінгі көлемде 

ірі қара мал етін экспорттаса, 

қазір Ресей сырттан 1,7 миллион 

тоннаға жуық ірі қара мал етін 

импорттайды. Дегенмен Ресей 

соңғы жылы Қазақстаннан небәрі 

54 мың тонна ғана ет импорттаған. 

Осыған байланысты біз алдағы үш 

жылда қазақстандық еттің Ресейге 

экспортын жылына 60 мың тоннаға 

дейін жеткізуді көздеп отырмыз. 

Былтыр Қазақстан мен Кеден 

одағының өзге мүшелері арасындағы 

тауар айналымы 16,5 миллиард 

долларға жеткен. Оның ішінде 

тауар айналымының 96 пайызы 

Ресейдің үлесіне келіпті. Осылайша, 

былтыр Ресеймен арадағы сыртқы 

сауда-саттығымыз 2009 жылмен 

салыстырғанда 1,3 есеге, ал 

Белоруссиямен 1,6 есеге өскен. 

2011-2014 жылдарға арналған Тұрғын үй құрылысы 

бағдарламасының шеңберінде Тұрғын үй құрылыс жинақ 

банкінің салымшыларына арнап 800 мың шаршы метр 

пәтержай салу жоспарланып отыр. Бұл – 2011-2014 жылдар 

аралығында тұрғын үй құрылыс  жинақ жүйесі арқылы 13 

мың қазақстандық баспаналы болады деген сөз. Міне, осы 

бағдарламаның негізгі операторы – «Қазақстанның тұрғын 

үй құрылыс жинақ банкі» АҚ басқарма төрайымы Нұрбибі 

НАУРЫЗБАЕВАНЫ оқырмандарымыздың сұрауы бойынша сөзге 

тартқан едік.

тесі ретінде әрекет етеді. Міне, осы қара-

жаттар жекеменшік үй салушыларға несие 

беруге бағытталады. 



– Екінші бағыт бойынша 

бюджеттен қанша қаражат бөлу 

көзделген?

– Бағдарламаның екінші бағыты 

бойынша қазір барлығы 70 млрд теңге 

қарастырылып отыр. Оның ішінде 2011 

жылы бюджеттен 57 млрд теңге бөлінбек. 

Екінші деңгейлі банктердің бұл жобаға 

қатысу талаптарының бірі бірлесіп қаржы-

ландыру болып табылады. Бюджеттен ЕДБ-

ге қаражат тек серіктес-банк арнайы шотқа 

соманың өзіне тиісті жартысын аударған 

соң ғана бөлінеді. Басқаша айтқанда, бұл 

бағдарлама бойынша жалпы қаржы-

ландыру 140 млрд теңгеге дейін екі 

еселенеді. 



– Ал екінші деңгейлі банктерге үй 

салушыларға берілетін несиенің 

сыйақы мөлшерлемесі бойынша 

талаптар қойыла ма?

– Әрине, мемлекет коммерциялық 

банктерге бес жылға төмен пайызбен қо-

мақ ты қаражат бере отырып қазіргі нарықта 

мұндай қорландыру көзі жоқ – мемлекет 

үй салушылар үшін қолжетімді қылып, 

несие беру мөлшерлемесін қазіргі 15-18%-

дан жылдық 12%-ға дейін төмендету тала-

бын қойып отыр. Мұндай қаржылан дыру-

дың негізгі мақсаты – мөлшерлемелерді 

төмендете отырып, Елбасы тапсырғандай, 

жыл сайынғы тұрғын үйді пайдалануға 

беру деңгейін 6 млн шаршы метр деңгейінде 

ұстап тұру болып табылады. Құрылыс және 

тұрғын үй-коммуналдық шаруашылығы 

агенттігінің есептеулері бойынша, бұл бағыт 

бойынша 1,2 млн шаршы метрге жуық тұр-

ғын үй салынады деп күтілуде. 



– Екінші бағыт бойынша нарықта 

қандай да бір іс-қимылдар байқала 

ма?

– Қазір Қазақстанның қаржыгерлер 

қауымдастығы мен әкімдіктермен, банк-

термен жұмыс жүргізіліп жатыр. Қазірдің 

өзінде осындай сызба бойынша өздері 

қаржыландыруға тілек білдірген клиенттік 

жобаларға ие бірнеше банк белгілі. Барлық 

ақпарат жобаның жүзеге асырылуына қа-

рай жұртшылыққа жеткізілмек. Мұндай 

тұрғын үйлерді сату мәселелері үй салушы-

ның және қаржыландырушы банктің 

құзыретінде болады. 

 – Әңгімеңізге рақмет.

Сұхбаттасқан Кәмшат САТИЕВА

БАСТАМА


Жиынды ашқан әкім Ахметжан Есімов 

келешекте қаладағы бүкіл көлікті газға 

көшіру жөніндегі жоспарын жайып сал-

ды. 


Ахметжан ЕСІМОВ, 

Алматы қаласының әкімі:

– Ауаға таралатын 23 000 тонна 

зиянды қалдық ТЭЦ және ТЭЦ-2 

үлесінде. Сондықтан жаңа жылу 

маусымында 6000 тонна зиянды 

қалдық шығаратын ТЭЦ-1 газға 

көшіріледі. Болашақта «Самұрық-

Қазына» компаниясымен бірлесіп, 

ТЭЦ-2 де газға көшіріледі. Дегенмен 

ауаға таралатын қалдықтардың дені 

автокөлік есебінен. Сондықтан біз 

алдымен осы шаруаны қолға аламыз. 

Бүгінде оңтүстік астанада 500 мыңнан 

астам көлік тіркелген, 200 мыңға жуығы 

облыстардан келеді. Ауаға таралатын зиян-

ды қалдықтардың 80 пайызы (190 000 

тонна) осы автокөліктерден. Осыған орай, 

әкімшілік жоспары мынадай: жолау шы та-

сымалының жалпы көлемінде зама науи 

электр көлігі көбейеді, Еуразия лық қайта 

құру және даму банкінің заемы есе бінен 

200 троллейбус сатып алынады. Жеңіл 

рельсті көлік жүйесін құру жобасын жүзеге 

асыру көзделген. Қазір қалада муниципал-

дық парк құрылып, табиғи газбен жүретін 

200 автобус сатып алынды. Оның 50 

шақтысы – қала бағытында. А.Есі мов жеке-

меншік автопарк қожайын дарын автобус-

тарды табиғи газға ауыс тыруға шақырды. 

Бағыт белгілейтін кезде әкімшілік осыны 

ескеретінін жасырмады. 

 «Алматы» ӘӘК жұмысындағы тағы бір 

маңызды бағыт – мемлекеттік-жекеменшік 

әріптестігі қағидасындағы газ бекеттерінің 

құрылысы. «ҚазТрансГаз» бен «БритишГаз» 

компанияларымен бірігіп атқарған жұмысы 

нәтижесінде тұңғыш газ құю бекеті жұ-

мысын бастады. Келешекте осындай газ 

бекеттерінің тұтас кешені пайда болмақ. 

Алайда Еуразиялық қайта құру және 

даму банкінің сарапшысы Сандуғаш Бей-

сенбекованың айтуынша, лизинг ком-

паниялар мен коммерциялық банктер 

операторлардың жобасын қаржылан-

дыруға асықпайды. Үшжылдық келісімдер 

мәселені шешпейді, өйткені автобустардың 

жүру мерзімі 7-12 жылдан аспайды. 



Сандуғаш БЕЙСЕНБЕКОВА, 

Еуразиялық қайта құру және даму 

банкінің сарапшысы: 

– Қала билігінің пікірінше, үш жыл 

сайын өтетін тендерлер бәсекені 

күшейтіп, операторлардың жаңа көлік 

сатып алуына жағдай жасайды. Бұл 

жүйенің жұмыс істемейтіні белгілі. 

Соңғы бес жыл ішінде операторлар 

автобус паркінің 5 пайызын ғана 

жаңартты. Сондай-ақ төмен тарифтер 

мен жеңілдіктерге жұмсалатын 

қаржыны жабу мәселесі де шешілген 

жоқ. Осылайша барлық шығын 

операторға жүктелген. 

Шығынды жабу үшін операторлар 

жолаушы көп мінетін бағытты алғысы 

келеді. Бұл көшірме бағыттардың туын-

дауына және көлік қызметінің төмендеуіне 

әкеледі. Барлық парктердің ішінде тек 15 

пайызының өз базасы және техникалық 

қызметкерлері бар. Қызмет деңгейі төмен-

деген соң, операторға деген халық тың 

сенімі жоғалады. Жол жүру ережесі, жо-

лаушы санының нормалары, бағыт гра-

фикасы, табысты жасыру сияқты келеңсіз 

жайттар көбейеді. Сол себепті жиында 

әкімшілік пен операторлар арасындағы 

келісім мерзімін ұзарту ұсынылды. 

Екінші бағыт – қалалық жолаушы тасы-

малы департаментін күшейтуге арналған 

реформа. Бағыт мониторингі мен басқа 

операторлардың қызмет көрсету деңгейін 

бағалайтын оператор қажеттігі, сондай-ақ 

төлем жинаудың орнына билет тің элек-

тронды жүйесін енгізу жөнінде де ұсыныс 

айтылды.

Гүлнар АХМЕТОВА 

Көлікті көгілдір отынға көшірсек 

қаланың ауасы таза болады

Кеше оңтүстік астанада «Экологиялық таза қалалардың көлік жүйесі» 

атты екі күндік семинар өз жұмысын аяқтады. Алматы қаласының 

әкімшілігі мен АҚШ энергетика министрлігі ұйымдастырған басқосуда 

автокөлік отыны ретінде табиғи газды пайдалану, елдегі «Таза қала» 

бағдарламасын әзірлеу, сондай-ақ жанармай бекеттері мен жөндеу 

шеберханаларындағы стандарттар мен техника қауіпсіздігі мәселелері 

талқыланды. 

Қазақстан мен ҚХР 

шекарасын байланыстыратын 

«Қорғас» кеден бекеті 1 сәуірден 

бастап 12 сағаттық жұмыс 

тәртібіне көшеді. Бұл туралы ҚР 

Көлік және коммуникация 

министрлігінің баспасөз қызметі 

хабарлады.

Мамандардың сөзіне қарағанда, бұл 

тек сынақ түрінде енгізіліп отыр. Егер сынақ 

жақсы нәтижелер көрсететін болса, тек 

«Қорғас» қана емес, Алматы облысындағы 

барлық кеден бекеттері осындай тәртіпке 

ауысады. Мұндай бастаманы қолға алуды 

Қытай тарапы ұсынған көрінеді. «Жұмыс 

уақыты таңғы 08.00-ден  кешкі 20.00-ге 

дейін жалғасады. Яғни бекет 12 сағат бойы 

үздіксіз жұмыс істейді. Әрине, мұндай 

шешім тиімді нәтиже береді деген ой-

дамыз. Жұмысшылар да, техникалар да 

жеткілікті», – дейді Алматы облысы бойын-

ша кедендік бақылау департа 

ментінің 

мамандары. Айта кету керек, бұл жайлы 

жуырда көлік тасымалдау ұлттық нарығын 

және отандық тасымал 

даушы 


лардың 

бәсекеге қабілеттілігін арттыру мәселесіне 

арналған жиында Қаржы министрлігі 

Кедендік бақылау комитетінің өкілдері сөз 

етті. 

Құрманбек АРТЫҚБАЕВ, 

Алматы облысы бойынша кедендік 

бақылау департаментінің бастығы: 

– Бұл – екі елдің тауар 

айналымын жақсартып, жұмыс 

қарқынын, сапасын арттыру үшін 

қабылданған шешім. Жаңа тәртіпті 

біз сынақ түрінде енгізіп отырмыз. 

Бірақ болашақта оның нәтижесін 

көреміз деген ойдамыз. 

Нұрмұхаммед МАМЫРБЕКОВ

«Қорғас» 

кеден бекеті 12 

сағаттық жұмыс 

тәртібіне көшті


РЕСПУБЛИКАЛЫҚ ҚОҒАМДЫҚ-САЯСИ АҚПАРАТТЫҚ ГАЗЕТ

№54 (506) 1.04.2011 жыл, жұма                



www.alashainasy.kz

4

e-mail: info@alashainasy.kz

СӨЗ – СОЙЫЛ

 

Қазақ сатирасын анекдот деңгейінен алып шығу үшін не істеу керек?



Марат ӘЛІБАЕВ, 

сатиралық 

тележобалардың 

сценарисі әрі актері:

Толымбек 

ӘЛІМБЕКҰЛЫ, 

сатирик жазушы:

Берік САДЫР, 

сатирик жазушы:

? А Л А Ш Т Ы   А Л А Ѓ Д А Т Ћ А Н   С А У А Л

А Л А Ш Т Ы   А Л А Ѓ Д А Т Ћ А Н   С А У А Л

– Теледидар арқылы ұсынатын дүниелерді өресі бар адам қарап шықпаса 

болмайды. Сондықтан телеарналардың қай-қайсысында болсын солардың 

мәтінін сұрыптап, тексеріп отыратын сатирадан хабары бар редактор отыруы 

керек. Меніңше, ешбір арнада сондай арнайы маман жоқ-ау, өйткені ұсақ-

түйек, адам түсінбейтін нәрселерді беріп жүргені ақиқат. Әйтеуір, жоқтан бар 

құраудың әрекеті секілді. Негізі, түпкі бір ой «ел-жұртты әзіл-оспаққа қарық 

қылсақ» дейді, бірақ сол мақсатқа жете алмай отырғаны анық. Сахна 

сатирасының репертуары да қазір әлсіз. Өйткені олардың қоржындары бос 

тұр. Қандай әзіл-сықақ театры болсын басында ашылған кезде бар күшін 

салады да, кейін осындай анекдоттық деңгейге түсіп кететіні өкінішті. Себебі 

кейін шығаратын дүниенің сапасынан бұрын ол театрларда «біз көрінбей 

кеттік, көрерменді жоғалтып алмайық» деген үрей жатады. Көрерменге 

ұсынатын дүниенің сәтті шығуы үшін маңызды үш нәрсе болуы керек, бірінші 

– режиссер, екінші – автор, үшінші – актер. Осы үшеуі бірігіп жұмыс жасаса, 

сапалы дүние шығар еді, ал бізде қазір өздері – сценарист, өздері – әртіс. 

Осыдан соң анекдот араласпай қайтсін?!.

– Күлкі өмірден туындайтын құбылыс десек, анекдот та сол 

өмірдегі адамдардың күлкілі іс-әрекетінен шығады ғой. Қанша 

жерден біз оны қосқымыз келмей, қоспауға тырысқанымызбен, 

кейде еріксіз жасаған дүниеміз формасы жағынан анекдотқа ұқсап 

кетеді. Ал, негізі, КВН не тележобаларда болсын арнайы редактор 

осы жағын қадағалайды. Одан бөлек те басқа бір коман далардың 

немесе ресейлік шоумендердің әзіліне плагиат боп кетпеуін 

қадағалау керек. Негізінен, тележоба жасау, елге күлкілі дүние ұсыну 

– әлдебіреулер ойлағандай оп-оңай шаруа емес. Ол үшін қаншама 

жігіттер мен қыздар кәдімгідей идея іздеп, елді күлдіретін тың ой 

ойлап жүреді. Бүгінде арналарда тележобалар жасап жүргендер – 

бір кездердегі КВН мектебін көріп, сол арқылы қалыптасқан жігіттер. 

Олар өз кезегінде осы күлкі саласында неге тыйым салынып, қандай 

шектен шықпау керек екенін біледі. Жалпы, қазақ сатирасына келсек, 

бүгінде оның деңгейі өте биік.

– Біріншіден айтарым, әлгіндей анекдот 

араластырып жүрген КВН болсын, тележобалар 

болсын, олар қазақ сатирасы емес. Ол жерде 

әдебиетке қойылатын талаптың біреуі де орын-

далмайды. Көркемдік деңгей, мәдениет деген жоқ. 

Қазақтың мінезіне, жаратылысына тән сыпайы әзіл, 

сыпайы күлкісі жоқ. Дарақылық. Тіпті әлгі клоун-

дардың өзінде әдеп болады ғой. Сондықтан қазақ 

сатирасын олардың деңгейімен өлшеуге мен 

қарсымын. Біздің қателесетін тұсымыз да осы – сол 

нәрселерді қазақ сатирасына әкеп тірейміз. Ал егер 

қазақ сатирасы туралы әңгіме айтылатын болса, 

газет беттеріндегі көркем дүниелер – осы, міне, 

нағыз қазақ сатирасы! Сондықтан біздің шын 

сатириктер жүрген қазақ сатирасында анекдот 

деңгейіндегі дүниелер жоқ.



Әзірлеген Мәриям ӘБСАТТАР

Басы 1-бетте

ОЙ-КӨКПАР

Сондай-ақ елімізде Мәжілісте – 107, 

Сенатта 47 депутат болғанымен, олардың 

ішінде халыққа кеңінен танымалы саусақ-

пен санарлық. Халық қалаулыларын 

түгелдей тани бермейді. Халықпен етене 

араласып, ел алдына жиі шығып жүрген 

депутаттар аз болғандықтан, пародия 

жа сағанда, халық олардың кез келгенін 

тани қоймайды. Тіпті елімізде бір-бір 

саланың құлағын ұстап отырған қаншама 

министр лер бар болғанымен, олардың 

халық алдында танымал бет-бейнесі жоқ. 

Одан кейін оларға пародия жасау да 

Олжас СЫДЫҚБЕК, 

пародист

Алмат САҚАТОВ,

 әзіл-сықақ әртісі

Саяси сатираның жоқтығы біздегі саяси тұлғалардың 

танымалдылығының төмендігінен емес пе?

мүмкін емес. Саясат сахнасында белгілі 

тұлғалар болмағаннан кейін, амал жоқ, 

айналып келіп сол өнер адамдарына 

пародия жа 

сау 


ға мәжбүрміз. Халық 

кеңінен танитын бес-алты адамға 

айналып келіп қайта-қайта пародия 

жасай береміз. 

Дегенмен саяси сатира тек қана сая-

саттағы тұлғалармен өлшенбейді ғой. 

Сон дықтан саяси сатираның аяғына тұсау 

болып тұрған мұнан да басқа жайттардың 

бо луы әбден мүмкін. Мен тек қана өзіме 

жақсы таныс пародия тұрғысынан айтып 

отырмын. Жалпы, бүгінде сахнада саяси 

сатираның жоқтығын үлкен сын деуге 

болады. Сондықтан сатириктеріміз осы 

олқылықтың орнын толтыруға тырысса, 

өте дұрыс болар еді. 

Бірақ олардың бойында іштей бір қор-

қыныш қалыптасқан. «Басқа пәле – тілден» 

демекші, ертеңгі күні айтқан сөзім өзіме 

таяқ болып тимесін деп тайсалатын сыңай-

лы. Сатириктер саяси тұлғаларды сатира-

лауға, былайша айтқанда, «мазақ тауға» 

жігерсіздік танытады. Қоғамы мыздың қи-

сық, қыңыр жерлерін де жазуға қорқа ды. 

Осылайша бүгінгі күні баяғының Ос панхан 

Әубәкіров,  Асқар  Тоқмағам бе тов тері  жетіс-

пей отыр. Егер сатириктер жазатын болса, 

сахнаға алып шығатын дүние бізде өте көп. 

Мәселен, түйені түгімен жұтып, шетелге 

қашып кетіп, шал қасынан түсіп шырт тү кіріп 

жатқан азамат тардың аты-жөніне қа зір ел 

де, сатириктер де құлағдар. Ендеше, неге 

сахнада көрсет песке?! Бірақ әзірге оны 

сатиралайтын адам табылмай тұр. Мұның 

соңы біздің қоғамда саяси сатираның 

қалыптаспауына да әкеліп соғып отыр. 

ПАЙЫМ 


Қалжың әндерді қалжыратып 

алған жоқпыз ба?

БЕЙТАРАП ПІКІР

Нұржан ТҰТОВ, пародист:

– Өз басым көбінесе пародияны өнер адамдарына жасап жүрмін. Егер саяси 

тұлғаларға арнап сатириктердің біреуі кәсіби деңгейде сатира жазып берсе, 

мен оны сахнаға алып шығуға даярмын. Ал өз басым саяси тұлғаларға арнап 

сатира жаза алмайды екенмін. Ол үшін олардың жүріс-тұрысы, сөйлеген сөзі 

мен істеген ісіне қанық кәсіби сатирик болу керек. Саясаткерлердің ішінде әзірге 

Мәжіліс депутаты Бекболат Тілеухан мен Астана қаласының әкімі Иманғали 

Тасмағамбетовке ғана пародия жасалып жүр. Жалпы, бүгінде саяси сатираның 

жоқтығына осы тақырыпқа қалам жүгіртетін сатириктеріміздің жеткіліксіздігіне 

қоса, танымал тұлғаларымыздың тапшылығы да себеп болып тұрған секілді. 

Сатириктер мен әртістердің бірі «сатиралық туынды жоқ», енді бірі «шебер 

орындайтын актер жоқ» деп жататыны да шындық. Осы орайда екі шығар-

машылық топты бірлесе жұмыс істеуге шақыратын арнайы ұйым болса, мәселе 

шешілер ме еді деп ойлаймын. 

Дайындаған Қуаныш ӘБІЛДӘҚЫЗЫ

Рас, бір кездері осы сатириктеріміздің 

сах наға лайық шығармалар жазбауы сал-

дарынан өзіміз бірдеңені шатып-бұтып 

жазып, сахнаға алып шыққан күндеріміз де 

болды. Яғни сахнаға лайық сатиралық 

туынды жоқ болғандықтан, әртістер өздері 

жазуға мәжбүр болатын. Бірақ саяси сати-

раны жазу үшін саяси сауатты болу ке рек. 

Сондықтан сатириктердің өздері қа лам 

тартпаса, біз жеріне жеткізіп жаза ал-

маймыз. Осының салдарынан саяси са ти-

раның жоқтығы бүгінгі күні сатирик терімізге 

де, әртістерімізге де өте үлкен сын болып 

отыр. 

БІР САУАЛ



«Ішім-ай, дертім-ай, қыздар-ай,  

   қырғын-ай!

  Қыр басында – қыз ойнақ, 

 

күнде – мәжіліс, түнде – ойнақ! 

Екі манақ, нақ-нақ!»

 – деп келетін 

халық әні «Нақ-нақпен» ке 

зінде селт 

еткізген Елубай Өмірзақов болатын. Орыс-

қазақ сөздерін араластыра отырып, тың-

даушының езуін тартқызатын әйгілі «Он 

алты қыз», «Ақ қурай», «Қыздар-ай», 

Берік 

 

болдың «Ағаш аяғы», Кененнің 



«Көкшолағы» күлдірмей қоймайды. Әри-

не, орындаушысы әннің мақамына қарай 

сан түрлі образға еніп, дауыс ырғағы, 

домбыра тартысы, бет-әлпеті арқылы 

әннің характерін жеткізе алса?!

Әнсүйер қауымның делебесін қоз-

дырған «Молдабайдың әні» арқылы 

Шәкен Ай манов атамыз Алдаркөсенің 

әзілін жеткізсе, Бекболат Тілеухан өзінше 

жаңар тып, бүгінде Ерлан Рысқали шы-

райын кіргізе орындап жүр.  Дәуірінде 

Молдабай әнін шырқағанда үйдің кіре 

берісінен «Әу» деп бастап, жамбасымен 

ақырын сырғып секіріп отырып, дастар-

қанды бір айналып шығып, әнін де 

аяқтайды екен. 

Әзіл әндерді құбылта, сызылта орын-

даушының бірі – Қайрат Байбосынов. 

«Бесіктегі баладан алғыс алған – жиырма 

бес, есіктегі кемпірден қарғыс алған – 

жиыр ма бес» деп халық әні «Жиырма 

бесті» Қайрат аға шырқағанда, халық тағы 

бір ән сұрамай жібермейді. Асау ән 

орындаушының бабына сай келіп тұр деген 

– осы. Талайды тамсандырған Үкілі 

Ыбырайдың:



«Тұрмай ма жақсы қызға 

 

  көңілің 

ауып,

Әзілмен сөйлеу керек ебін тауып»,

 

– деп өрілген «Қызыл асық» әнінде автор 



әннің әзіл ән екендігін айтып тұрғандай. 

Бірақ «әзіл, қалжың» деген сөздің өзін 

жеңіл санайтын адам халық әндері мен 

халық композиторларының бірлі-жарым-

ды әзілге құрылған әндерін салмақсыз 

әнге баламауы керек. Ол да – классика.




Достарыңызбен бөлісу:
1   2   3   4   5   6




©emirsaba.org 2024
әкімшілігінің қараңыз

    Басты бет