7 «Алысым жақын болды» 8-9-бет
Қазақстан Журналистер және
жүктеу/скачать 15,06 Mb. Pdf көрінісі
|
- Бұл бет үшін навигация:
- АЛҒАШҚЫ САПАР
- Нұрлан ҚҰМАР
- Талдықорған қаласындағы Алматы облысының әкімшілігінде облыс әкімі Амандық Баталовтың т рағалығымен республикада тұңғыш рет жасалып
Қазақстан Журналистер және Суретшілер одақтарының мүшесі, Қазақстанның Құрметті журналисі Маңғыстау облысы Маңғыстау ауданы Шетпе селосы А у д а н д ы қ а т қ а р у к о м и т е т і т р а ғ а с ы кабинетінің табалдырығынан аттай бере демеушілердің қолтықтауынан босаған кан- дидат келіншек бірден құлады. Еденде кілем. згелер ұмтылып үлгергенше тағы да лақ-лақ құсып, кілем үстін б ктірді. «Аш қасқыр мал түгілі, адамға да ауыз сала- ды» деген с зді бала кезімізде үлкен кісілерден жиі естуші едік. Түскі тамақты қаза етіп, қарны ұлып тұрған мен кеуде кернеген қыжылыма бой алдырып, салмағы он келілік «Репортер-3-імді» салбыраған иығымнан түсіріп, қақпағын ашып, микрофон сымын ұңғысына жалғап, түймесін басып қалып, с йлеп ала ж нелдім. Қанша де- генмен, спорт репортажын жүргізуге қалыптаса бастаған комментатормын ғой. Бірден сол мақамға салдым. – Тыңдаңыздар! Тыңдаңыздар! Қазақ р а д и о с ы н ы ң м и к р о ф о н ы К к ш е т а у о б - лысы К кшетау аудандық атқару комитеті т рағасының кабинетіне орналасқан. Мұнда те қызық к рініс болып жатыр. Осыдан екі сағаттай бұрын аудандық клубта Қазақ ССР Жоғарғы Советінің депутаттығына кандидатпен сайлаушылардың кездесуі болып, сол аяқталған соң осы кездесуді басқарған К кшетау облыстық атқару комитеті т рағасының орынбасары з т ңірегіне жиналған адамдарды асханада қабылдап, оларға іші-сырты қампиғанша арақ- шарап ішкізіп, соның нәтижесінде депутаттыққа кандидат келіншек мас болып, дәл қазір ка- бинетте лақ-лақ құсып, т рт тағандап сұлап жатыр. Оның т ңірегіндегілер әбігерленіп, әрі-бері жүгіре бастады. Осы к ріністен менің репортаж жүргізе бастағанымды к ріп, естіп тұрған облисполком кілі әне маған қарай бұрылды... – Айналайын, қойыңыз! Қойыңызшы! – деді ол келе микрофонның томпақ басын қолымен уыстап тұрып. – Сізді аудандық газет- тен немесе облыстан шығар деп ойлап қалып едім. Кешіріңіз! Алматыдан келгеніңізді бірден айтпадыңыз ба бағана... – Айттым ғой. Сіз менің мына сүреңсіз сүддінімді к ріп, менсінбей, дайын тұрған дастарқанға да шақырмай, айналаңызда құрдай жорғалаған н керіңізге ілестірмей, тастап кетіп едіңіз. Енді Сізді дастарқан дәмі қағып тұрғанын байқайсыз ба? Болашақ депутатты мас етіп... – Айналайын, аппаратыңызды шіріңізші! лгі с здер жазылмай-ақ қойсың! лгінде зіңіз әңгімелескен кісімен, райисполком т рағасымен бірге барып, тамақтанып келіңіз. Содан соң әңгімелесерміз. Кешіріңіз, әлгі с зді жойыңыз! тінем, ешкім естімесін! Ж алғаманы (шнурды) ұңғысынан с у ы р ғ а н д а ғ а н а о л у ы с ы н а сығымдаған микрофонды зіме қайтарды. Репортерімді жинастырып жатып: – Ж у р н а л и с т а у д а н д ы қ , о б л ы с т ы қ , астаналық болып б лінбейді. Ол қай жерде де журналист – коммунистік партияның тапсыр- масын орындайды. Соны біліп қойғаныңыз дұрыс болар, жолдас, т раға орынбасары. – Кешіріңіз! Бір қателік болды. Ол рай- исполком т рағасын терезе жаққа оңашалап алды да оған бір нәрсе айтқан болып, с зін «Жақсылап тамақтанып қайтыңыздар» деп аяқтады. Сонымен қойшы, аудан басшысымен асханаға барып, тамақтандық. «Кедейдің бір тойғаны шала байығаны» дегендей, шұрқыраған қарынға ел қонған соң іштегі қыжылдың қызуы басылып, облыс басшысының дайындап қойған жеңіл к лігіне отырып, каладағы қонақүйге жеттім. Асханада ішімдіктің небір д кейін алдыртты райисполком т рағасы. Іссапарда те сақтық жасауға бел буған мен әлгілердің бірде-бірін татпадым. Менен сескеніп қалды ма, әйтеуір, райисполком де с йтті. – Облисполком басшысы әлгінде оңашалап Сізге не айтты, – дедім с з арасында аудан басшысының да іштей үрпиісіп қалғанын сезіп. – Ол кісі Сізге з к лігін тастап кетті. Маған сізді жеткізіп тастаңыз деді. Мен ауданның зге басшы-қосшылармен рай- исполком т рағасының асханадағы дәмге қайта оралатындығын сезіп, қалаға жеке тарттым. Осы к ріністі ол кезде газетке жаза алар ма едім? Жоқ. Радиодан айта алар ма едім? Жоқ. Оны партиялық идеология қаламайды. Соны біліп тұрып, менің кейде толқынға қарсы жүзген кезім де болды. Мұны мен партиялық сауатсыздығымнан деп түсінемін. Абай атындағы стипендия алып жүргендіктен болар, студент кезімде «Партияға т» деп қолқа салды маған. Кітаби кейіпкерлерден тәлім алып қалған мен зімді коммунист болуға әлі пісіп-жетілмегенімді айтып, менің сұрақтарыма толық жауап бе- руден тартыншықтай берді, с йлесуге ыңғай білдірмеді. Ақыры, арнайы келген шаруам іске аспай, жол азабын тартып, облыс орталығына әрең оралдым. Осы сапарымның естен кетпейтіндігінің басқа да сыры бар. Балғын жаспын. Ұяңмын. Орысшам жетік емес. Тақырыпқа қатысты әңгімені бірден рбітіп әкете алмаймын. Ауылшаруашылығын шемішкідей шағатын білімім де онша емес. Қызметтегі басшылар жіберді – тартынбадым, келдім. Бармаймын десең «Партияның басшылығымен күллі ел егіс науқанына кірісіп жатқанда, ұлы іске қатысудан бас тартты» деп, жиналысқа салып, с гіс жариялап, мойыныңа қоңырау тағып қоюы мүмкін. Тәжірибесіздігіңді айтсаң, «Онда орныңды босат! Табаныңды жалтырат!» деуі де ықтимал. Сондықтан згелер сияқты з басым басшылар қайда жіберсе де мақұл к ріп, «Алға комсомол!» дегендей, қайсарлық танытып, рге, биікке, білмегенді білуге, іздене түсуге ынталана бердім. Араға жыл салып, к ктемде осы облысқа тағы келдім. Қазақ радиосында аға редактор болып істейтін Абай аға телефон шалып: – Бір сауыншы әйел К кшетау облысынан Қазақ ССР-інің Жоғарғы Советіне депутаттыққа сайланғалы жатқан к рінеді. Сол кандидат тура- лы пленкалық шағын материал жібер, – деді. Іске кірістім. Алдымен облыстық атқару комитетінен әлгі сауыншының кім екенін білуім керек. – Бүгін сағат 12-де К кшетау ауданының клубында депутатқа кандидатпен сайлау- шылардың кездесуі болады. Жеңіл к лікпен барсаңыз әлі үлгересіз, – деп ақыл-кеңесін берді мұндағылар. Сол-ақ екен, таксилетіп, 5-6 шақырым жердегі аудан орталығына келсем, жұрт жиын- нан тарап жатыр. Енді қайттім? К а н д и д а т т ы ң т ң і р е г і н д е г і ш а ш п а у к теруші шоғырды облыстық атқару комитеті т рағасының орынбасары басқарып жүр екен. Сол кісіге жолығып: – Журналистпін. Алматыдан келдім. Қазақ радиосынанмын. Депутатқа кандидаттың с зін жазып алуым керек еді. 5-10 мин тке с йлесуге ұрықсат етіңіз... – Журналист болсаңыз, тапсырмамен жүрсеңіз, неге уақытында келмедіңіз. Міне, к ріп тұрсыз, сайлаушылармен кездесу аяқталды. Енді бұл кісі тамақтануы керек... – Микрофонға бір-екі ауыз с йлеп берсе, сол жетеді. Бұған к п уақыт кетпейді... – Жоқ, болмайды. Т рағаның орынбасары қасында тұр- ғ а н б і р с а л а у а т т ы , г а л с т у к т ы к і с і н і ң на за рын зіне аударып: – Сіз қалып, кандидат жайында айтып беріңіз, – деді де, – К кшетау аудандык атқару комитетінің т рағасы кандидат туралы не сұрасаңыз да шаруаңызды осы кісі тындырады, – деп істі тиянақтаған боп, кете барды. Біз аудандық т рағаның кабинетіне кірдік. Ол әңгімелескенде орыс с зін жиі араластыра- тын, радио талабына сай қазақша жақсы с йлей алмайтын болып шықты. ңгіме желісінен түйгенімді жазып беріп, «Осыны мүдірмей оқысаңыз жетеді» дедім. Бас-аяғы жарты беттей дүниені ежелеп, ұзақ отырды. Т рт, бес... он рет дауыстап оқыса да орысшаға үйреніп қалған тілі икемге дәл мен күткендей күйге келе алмады. Сонда да ілекерлеп, кейін монтаж жасаймын ғой деген оймен үздік-создық жазып алдым. рі кеткенде екі мин ттен аспайтын мәтінді ұзақ жазғанымыз сонша, «Ах-үук» деп репортерімді жинастыра бастағанда: – Сіз зіңізге де, маған да обалдық жаса- дыңыз, – деді райиспоком т рағасы. – Неге? Менің шаруам аяқталды. Енді қалаға барып, облыстық радиода әлгі жазғандарды к шіріп, монтаждап, содан соң материалдың мәтінін қағазға түсіріп, үлгерсем, кешкі рейспен Алматыға жіберем, – деп мен жұмысымның енді қалай жалғасатындығын айта бастадым. – Оны қойшы. Кешке дейін к п уақыт бар. Сіз қазіргі жағдайды ойламадыңыз. Екеуміз де обедсіз аш қалдық, понимаете? – Журналистің іссапарында мұндай к рініс жиі болады. Оған мен еш қиналмаймын. Сіз мені кешіріңіз, түс мезгілінде ұзағырақ кідірткеніме. Оның с йлей алмағанын бетіне баспай, ұзақ отырғанымыздың себеп-салдарын тізбектемей, осылай жұмсарта салдым. – Біз үшін бір рет қарын ашқанның жара- сы жеңіл. кініштісі басқада. Жоғары жақтан тапсырма алған соң, кандидатпен кездесуге қатты дайындалып, асханаға елу адамға арнап дастарқан жайдық. Мал сойдық. Арақ-шарап та ҰМЫТЫЛМАС СОЛ БІР ШАҚ... сында қалай отыруым керек, арақ-шарап ішуге тура келгенде қайтем, «Алыстан келген құрметті қонақ қой» деп «бата беріңіз?» десе не деймін,.. – осының бәрін, журналистікке еш қатысы жоқ жайттарды да ой елегінен ткізем. зімді Алма- тыдан – астанадан келген салауатты, салмақты адам тұрғысында, соған сай адамдай ұстауға тырысам. Осы әрекеттерімнің сүйекке сіңіп, мірлік дағдыма айналғанына қазір соншалық шүкіршілік етем. «К ре-к ре к сем боласың, с йлей-с йлей шешен боласың» дегендей, небір қиындықтарды да к рдік. Т менде сол іссапарлардан түйіп, к рген-білген дүниелерді қазір ой елегінен ткізіп, сараптап, саралап ұсынып отырмын. Іссапар адамды шыңдайды, ысылтады. Олардың қан-с лін бәз қалпында қалдырдым. Араға жүз, мың жыл түсер. Біздің жазғанымыз – кезеңнің тарихи шындығы, зіндік бір шежіре. Қазірдің зінде к мескілене бастаған «Совет кіметі», «социалистік қоғам», «коммунистік партия» деген с здер және сол кезеңде тілімізде қалыптасқан атаулар, тіпті Ленин, Сталин, Брежнев, Хрущев деген «к сем» аттары ұмыт болып, жойылар. Себебі әр нәрсе з уақытында мәнді де мағыналы. Ал біз з кезіміздің адал қызметшісі болдық. Заманның сойылын соқтық. Коммунистік қоғамның, коммунистік партияның құлағы, к зі, жаршы- сы, жыршысы атандық. Сондықтан т менде ұсынылып отырған дүниелерге қазіргі тұрпайы капиталистік қоғамның к зқарасымен қарамай, кезеңнің тарихи шындығы тұрғысынан қарау керек сияқты деп білем. Тағы бір ескертетін жай, қазір қазақша айтылатын «Совхоз», «Ком- плекс», «Класс», «Семья», «Пенсионер», «На- сос», «Председатель», «Сентябрь» с здерді де з кезінде сол қалпында қалдырдым. йткені бұл да уақыт тынысын аңғартады. Ж у р н а л и с т е р з і қ ы з м е т а т қ а р а т ы н органның талап-тілегін орындады. Мен де сол шеңберден асқан жоқпын. Бірақ байқасаңыздар, әрбір материалымда з с з саптауым, зіндік ой рбітуім, жазу рнегім, тіпті з айта- рым, ұсынарым бар деп білем. Ал сол кездегі баспас з талабына сай келмеген, жариялауға рұқсат етпейтін жайттар қаншама. Солардың қайсыбірін қағазға түсірудің сәті енді келген сияқты.
АЛҒАШҚЫ САПАР 1965 жылы К кшетау облысына к ктемгі егіс науқанына жіберілдім. Алғашқы сапар. Облыстағылардың «Александров атындағы совхозда жұмыс жақсы жүріп жатыр» дегенге ден қойып, солай қарай сапарамды бастадым. Қоғамдық қатынас к лігі жоқ. Жүк машинасына ілестім. Ол тура кететін болып, мені жолайрыққа түсірсін. Ұзақ отырдым. Жалғызбын. Кеш болды. Қарын ашты. Ат арбалы біреу жолдан бұрылды. Мосқал денелі қазақ екен. Мән- жайды айтып едім, к лігіне отырғызды. Сол жолғы қуанғаным әлі күнге дейін есімнен кетпейді. К ктемгі жұмыстың те жақсы жүріп жатқаны рас, – деді арба иесі жол үстіндегі әңгімеде. Аулымызда кілең немістер тұрады. Олар сізбен с йлесе қоймас. Тосын адаммен ағынан жарыла шүйіркелеспейді. Алыстан келді екен деп үйіне шақырып, дастарқан жаймай- ды. Ал шаруаға берілгендік, іскерлік жағынан алғанда те ерекше... Біздің совхоз науқандық жұмысты үнемі ыждағатты орындап тастайды.
Аталмыш шараны облыс әкімі А.Баталов жүргізіп отырды. Алқалы жи- ында баяндама жасаған облыстық жер қатынастары басқармасының басшысы Жолан Омаров электронды жер карта- сын қолдану жолдарын түсіндіріп тті. Облыстық жердің пайдалануы мен қорғалуын бақылау басқармасының б а с ш ы с ы А с қ а р Ж о л д а ғ ұ т о в , республикалық «Жер ғылыми ндірістік орталығы» облыстық филиалының д и р е к т о р ы Д а с т а н Ж а н т е л и е в , облыстық сәулет және қала құрылысы басқармасының басшысы Дәркен Нұржанов сала бойынша атқарылған жұмыстарға тоқталып, зекті мәселелер жайында с з қозғады. Алматы облысы жер қорының к лемі 22 миллион 358 мың гектарды құрайды, оның ішіне ауылшаруашылық алқаптары, егістік және жайылымға пай- даланатын жерлер кіреді. Осы алқапта жермен айналысатын серіктестік, акционерлік қоғам, ауылшаруашылық к о о п е р а т и в і , м е м л е к е т т і к е м е с кәсіпорын, мемле кеттік кәсіпорын және шаруа қожа лықтары еңбек етеді. Десе де, жер ресурстарын тиімді пайда- лану, пайдаланылмай жатқан жерлерді айналымға енгізу қазіргі уақыттағы зекті мәселелердің біріне айналып отыр. ткен жылы Елбасы Жетісу ңіріне жасаған сапарында ауылшаруашылығы м а қ с а т ы н д а ғ ы ж е р л е р д і т и і м с і з пайдалануға қатысты сын-ескертпе айтып, облыс басшыларына нақты тап- сырма берген болатын. Осыған орай, ңір басшысы Амандық Баталов тиісті басқармаларға ауылшаруашылығы м а қ с а т ы н д а ғ ы ж е р л е р д і б а с қ а мақсаттар үшін негізсіз згерткен, заңсыз құрылыс нысандарын жүргізген тұлғаларды анықтап, ол жерлерді мем- лекет меншігіне қайтару және жер учаскелері туралы мәліметтердің халыққа қолжетімділігін қамтамасыз ету мақсатында облыстың жер карта- сын дайындау туралы мәселе қойған болатын. Аталған тапсырманы орындау бой- ынша облыстық жер қатынастары басқармасы тарапынан жүргізілген т е к с е р і с н ә т и ж е с і н д е А л м а т ы қаласының қала маңы аймағында о р н а л а с қ а н І л е , Қ а р а с а й ж ә н е Талғар аудандарындағы 3 400 гектар бағалы ауылшаруашылығы жерінің тұрғын үй құрылысын жүргізуге, са- яжай құрылысы және коммерциялық мақсаттарға пайдаланылғаны анық- т а л ғ а н . А л а у ы л ш а р у а ш ы л ы ғ ы мақсатындағы жерлерге жүргізілген ревизия және түгендеу жұмыстарының нәтижесінде пайдаланылмай жатқан 233 мың 775 гектар жер анықталып, олардың бір б лігі мемлекет меншігіне қайтарылса, бірқатар жердің иесі келісілген мақсаттарға сай ңдеуге кіріскен, ал иесіз мүлік ретінде есепке алынған және ауылшаруашылығынан б а с қ а м а қ с а т т а п а й д а л а н ы л ғ а н б і р қ а т а р ж е р д і ң м а т е р и а л ы с о т қарауына, жер инспекциясының тексеруіне жолданған. Қысқасы, енді кімде-кім жерді иемденіп алып, оны игілікке айналдырмаса немесе ауылшаруашылығы мақсатындағы жерлерді пайда табудың жолына ай- налдырса жерді пайдалану құқығынан айрылады деген с з. Жиында осы мәселелер кеңінен с з болды. Облыс әкімінің с зіне қарағанда, алдағы уақытта жер алқаптарының қартасы әр елді мекеннің, Алматы қаласы аймағының, соның ішінде ерекше қала құрылысын реттеу, су объектілерін қорғау аймақтарының, магистральдық құбыр желілерінің, стратегиялық маңызы бар нысандардың шекарасын енгізу арқылы жетілдіріле түспек. Жиналыстың соңында журналис- тер сұрағына жауап берген Алматы облысының әкімі Амандық Баталов жер картасындағы мәліметтер жер ресурстарын тиімді пайдалануға, атап айтсақ, облыс аумағында жүзеге асырылатын мемлекеттік маңызды жобаларға қажетті жер аймақтарын алдын ала резервке алуға, аталған жер учаскелерін мемлекет мұқтажы үшін иеліктен шығаруды жеңілдетуге, автомобиль жолдарының бойында, газ құбырларының күзет аймағында заңсыз жер учаскелерін табыстауға жол бермеуге орасан зор септігі тиетінін жеткізді.
ЭЛЕКТРОНДЫҚ ЖЕР КАРТАСЫ ЕЛ ИГІЛІГІН КӨЗДЕЙДІ
Құдайдың әлгі кісіні жолықтырғанына қазірге дейін алғыс айтам. Ол экономист бо- лып қызмет атқарады екен. Үйіне қондырды. Дастарқан жайып, қонақасын берді. Совхоздың шаруашылығы жайында біраз әңгіме айтты. Ертеңіне совхоз директорына жолықтым. Экономистің алдын ала ескерткені айна- қатесіз рас болып шықты. Директор да, зге жетекші мамандар да уақыттарының жоқ екендіктерін, егіс басына баратындықтарын Іссапар туралы хабар жетісімен жолға ұзақ дайындалу бірте-бірте менің қаныма сіңіп, дағдыма айналды. уелі шамаданымды алып, үстелге қойып, аузын ашып, ішіне жол сапарға қажетті деп санаған заттарымды (ұмытып кетпейін деген ниетпен) сала берем. Содан соң барған жерде атқаратын жұмысымды ойша шолып, шығамын. Бейтаныс адамдармен тілдескенде зімді қалай ұстауым керек, қандай тақырыпта әңгіме рбітуім керек, дастарқан ба-
11 №29 (1287) 23 – 29 шілде 2015 жыл
АНА ТІЛІ ХИКАЯТ
ҰМЫТЫЛМАС СОЛ БІР ШАҚ... ҰМЫТЫЛМАС СОЛ БІР ШАҚ... Бір топ қарақшы тау басында жан- жаққа к зін сүзіп, жол торып отыратын еді. Жәбірленушінің бірі сұлтанға келіп айтты: «Пәлен деген таудың басында қарақшылар отыр. рлі-берлі ткен керуенді тонап, үнемі жолын кеседі». Сұлтан бірнеше батырынан жасақ құрып: «Қарақшыларды маған ұстап әкеліңдер!» дейді. Ержүрек батырлар тау басына келіп, бір жерге жасырынады. Қарақшылар күн батып, қас қарайғанда дабырлап қайтып оралды. К птеген мал және дүние-мүлік әкелді. Қаруларын шешіп, ұйықтауға жатты. Жасақ сабыр сақтады, сәтті уақытын күтті. Таңсәріде қарақшылар қатты ұйқыға кеткенде, кенеттен бас салды. Қолдарын бай- лап, оларды сұлтанның алдына әкелді. Сұлтан: «Бәрін де лтіріңдер!» деп бұйырды. Қарақшылардың арасында бір бала бар еді, мірінің жасыл бағы құлпырып жайнап, оның әсем гүлдері енді ғана бүр жарып келе жатыр еді. Уәзірлердің бірі алға шығып, жер біп айтты: «Бұл бала мір бағынан әлі жеміс жеген жоқ. Жаһан сұлтаны з кеңшілігімен жазығын кешіріп, азат етсе, не болар еді?» Бұл с з сұлтанға қош келмеді. Жүзін бір жағына бұрыңқырап айтты: Арамзалардың тұқымына тәрбие беру –
Күмбез үстінен құдық қазғанмен бірдей.
Оны лтір. Қара да тұр, ол жүреді, жүреді де, Дағдысына басып, кім жолықса, соны сояды.
«Пасықтардың нәсілі ж нге келе қоймас. Отты с ндіріп, қоламта қою, жыланды лтіріп, баласын асырау ақылды адамдардың ісі емес». лең Егер бұлттан әбу-хайат (мәңгілік мір сыйлайтын) суы жауса да, Ақиқаты сол – тал ағашына жеміс шықпайды. Жамандармен міріңді зая қылма, Қурап қалған нәйден (қант қамысы) кісі шекер жемейді. Уәзір бұл с зді естіп, сұлтанның жақтырмаған, жаратпаған әлпетіне жақсы шырай енгізу мақсатымен жақсы-жақсы әңгімелер айтты. Содан кейін былай деді: «Жаһан сұлтанының айтқандары шүбәсіз ақиқат. Бұл бала ол жауыздардың арасында ссе, с з жоқ, қарақшылардың бірі болып шығар еді. Алайда үміт бар, бала ізгілер сұхбатынан ғ и б р а т а л с а , а қ ы л д ы а д а м д а р д ы ң тәрбиесін қабылдайды. йткені ол ба- рынша жас, үлгі- неге ала біледі. Сыртқы келбетінде ешқандай жауыздықтың нышаны жоқ. Пайғамбарымыз салла аллаһу алайһи уа саллам айтты емес пе: «Бірде-бір ұлан туғанда жаман болып ту- майды, ізгі болып туады: оны ата-анасы я яһуди, я христиан, я отқа табынушы етіп жібереді». лең
Л у т т ы ң ( п а й ғ а м б а р д ы ң ) ә й е л і кәпірлерге ұйығаны үшін жаһаннамға кетті. Ізгілердің соңына еріп, асхаби қаһфтың (жеті ұланның) иті де жақсылық тапты.
Бұл с зді естіп отырған сұлтан қызметшілері уәзірдің пікіріне қосылып, сұлтанды мадақтады, оған дұға жасады. Сұлтан баланың жазығын кешті. «Азат қылдым» деді. Алайда одан кейін тіл қатпады.
лең Рүстемнің атасы Зал бір күні Айтты: «Кел, балам, есіт менен нақыл с з.
Қапы қалып, осалдық жасай к рме, Дұшпаныңды әлсіз әрі бейшара к ріп. Уәзір бұл ұланды жақсы әңгімелерге тартып, ізгілікті істерге баулыды. Бір мұғалімнің қарауына берді. Ол оған ғылым мен әдепті, ізетті с йлеуді, адамдармен қалай қарым-қатынас жасауды үйретті. Ұлан бірте-бірте үлкен дәрежеге жетті, кішіпейілділігіне бектердің зі таңдай қағып, құрмет, ықылас к рсете бастады. Бір күні уәзір сұлтанның алды- на келіп, ұланның сүйкімді істерінен біршама хабар берді. Сұлтан күліп айтты: «Тәрбиелі отбасында туып- стің және менің қасымда есейдің. Орта әрдайым текті жерден шыққаныңды есіңе са- лып отырды. Егер бір адамның бітімі, жаратылысы нашар болса, оған әдеп берушілердің әдебі пайда бермейді». лең
Б рінің баласы болар зі тектес. Атасына ұқсап, ол да – қарақшы б рі болады. Қаншама жақсылық етсең де, ол бір күні Саған зиян келтіреді, одан сақтана жүр. лқисса, ол ұлан он бес жасқа келді. Шаһардың сол орамында (к шесінде) қарақшылардың ақылдастар ордасы бар еді. Олардың барлығы жиналып, баланың қасына келді. Бауырына тарт- ты. Бір күні әлгі ұлан қапысын тауып, уәзірді және оның екі баласын лтіріп, асыл қазынасын, дүние-мүлкін шамасы жеткенше арқалап алып, тау басындағы қарақшылардың тобына келіп қосылды. кесінің орнын басты. Бұл хабар сұлтанға жетті. Ол былай деді: лең
Жақсы қылыш болар ма жаман темірден, Жуғанмен кетер ме қаралық қара к мірден. Жауызға ізгілік жасау, ақылыңа салып, пайымда, Жақсылықты жамандықпенен қайтарғанмен тең. Сағди бұл хикаят арқылы бір жағы мәлікте (ханда) қырық кісінің ақылы бар екендігін паш етсе, екінші жағынан әдет пен әдептің айырмашылығын жүктеу/скачать 15,06 Mb. Достарыңызбен бөлісу:
|