9 арман пв баспасы

111
§2.
 
Де мог ра фия де ген не?
1.
Мә тін ді мұ қи ят оқып, қай стиль де жа зыл ға нын анық таң дар.
Мәтіндегі ақпаратты сызба, кесте, диаграмма түрінде түсінді -
рің дер.
Де мог ра фия (грек. 
де мос
– «ха лық») – бел гі лі бір ха лық -
тың, ұлт тың, ұлыс тың, эт ни ка лық топ тың са нын, құ ра мы 
мен құ ры лы мын, ау мақ қа бө лі нуін, өсу не ке му ди на ми ка сын 
қо ғам дық-та ри хи жағ дай лар мен бай ла ныс ты рып зерт тейт ін 
әлеу мет тік ғы лым са ла сы.
Де мог ра фия ғы лы мы ның не гі зін са лу шы – ағыл шын 
ға лы мы Дж.Граунт. Ол ал ғаш рет Лон дон да ғы тір кел ген адам 
өлі мі нің бір не ше жыл дық жаз ба ла ры не гі зін де ха лық ара-
сын да ғы өлу дің көр сет кі шін жа сау ға жә не оның заң ды лық-
та рын анық тау ға тал пы ныс жа са ған.
Де мог ра фия – адам по пу ля ция сын оның кө ле мі мен құ ры-
лы мы на сәй кес, яғ ни жы ны сы, жа сы, от ба сы лық жағ дайы 
жә не эт ни ка лық шы ғу те гі бой ын ша, сон дай-ақ осы по пу ля-
ция ны туу, өлу жә не кө ші-қон коэф фи циент те рін де гі өз ге руі 
тұр ғы сы нан ста тис ти ка лық зерт теу.
Де мог ра фия да ғы ең бас ты мә се ле – ха лық тың ұдайы 
өз ге руін, өсу мөл ше рін, да му ын анық тау. Ха лық тың ұдайы 
өз ге рі сі ұр пақ ал ма су, туу мен өлу, яғ ни та би ғи жағ дай 
ар қы лы жү зе ге аса ды. Бел гі лі бір ай мақ та ғы ха лық тың өсу 
мөл ше рі нің өз ге руі адам дар дың бас қа жер лер ден кө шіп ке луі 
(им миг ра ция) мен олар дың бө тен ай мақ тар ға қо ныс ау да-
ру ына (эмиг ра ция), яғ ни ха лық тың кө шіп-қо ну қоз ға лы сы на 
да бай ла ныс ты.
Де мог ра фия да ха лық тың жә не оның бө лік те рі нің өз ге руі 
тек сан жа ғы нан ға на емес, со ны мен қа тар са па лық тұр ғы дан 
да қа рас ты ры ла ды. Мысалы, бел гі лі бір жас та ғы адам дар дың 
са ны ның өз ге руі мен қа тар олар дың тұл ға лық да мып-же ті луі, 
ден сау лы ғын да ғы өз ге ріс те рі де на зар ға алы на ды.
Де мог ра фия лық про цес тер қо ғам да қа лып тас қан бел гі лі 
бір әлеу мет тік қа рым-қа ты нас тар ға не гіз де ле ді. Сон дық тан 
ха лық ты зерт теу де де мог ра фия мы на дай ғы лым дар мен 
ты ғыз бай ла ныс та бо ла ды: сая сат, эко но ми ка, ме ди ци на, 
ма те ма ти ка , эт ног ра фия т.б. Олар дың зерт теу әдіс те рі мен 

жүктеу/скачать 6,25 Mb.

Достарыңызбен бөлісу: