А. Байтурсынов 1-том final indd
жүктеу/скачать 1,7 Mb. Pdf көрінісі
|
Байтұрсынұлы І том
- Бұл бет үшін навигация:
- 39. Өзен Мен ҚАрАсУ
| 38. YлEC
Қосылып, бірнеше адам ортақтасып, Үй салып, ортасынан дүкен ашып. Саудасы жұғымды боп байып, әбден, Шат болып көңілдері судай тасып; Ақшаны төбедей ғып үйіп қойып, Үлесіп отыр еді шуылдасып. «Үй жанып барады!» – деп хабар берді, Жүгіріп келіп біреу түсі қашып. «Жүріңдер, – біреуі айтты, – барайық, деп, Есепке қайтып келіп салайық», – деп. Айтады екіншісі: «Мың сомым кем, Тоқтаңдар, соны әуелі санайық», – деп. «Кем, – деді, – екі мыңым және бірі, Қараңдар, ап-анық тұр кемі, міне!» «Қой! – десті өзгелері, – бұл өтірік, Болмаса керек қате ондай ірі». Тауыса алман сөздерінің бәрін теріп, Әйтеуір зор жанжалдың кірді түрі. Бірталай ерегіспен мезгіл өтті, Ұмытты, жанжалдасып, бәрі де өртті. Есептің бітуіне от қарар ма? О-дағы түтіндетіп келіп жетті. Шығарға жол жоқ, жалын қамап алған, Бәрі де мал-мүлкімен күйіп кетті. * * * Ойласақ, уақиға емес болмайтұғын, Ел қайда, өзін даудан қорғайтұғын? Қазіргі пайдасына бәрі жетік, Адам аз алдын қарап болжайтұғын. Аңдыған бірін-бірі жаудан жаман, Байқасам, ел белгісі – оңбайтұғын. 80 Бұл белгі табылып тұр біздің жұрттан, Таласып бір-бірінің жүзін жыртқан. Алданып арадағы дау-шарына, Қатерден қапері жоқ келер сырттан. 39. Өзен Мен ҚАрАсУ Қарасу Өзенге айтты: «Ғажап мұның! Мезгілің бар ма, сірә, табар тыным. Тасисың бірде кеме, бірде салдар, Қайықтың есебі жоқ сансыз мыңын. Суыңда күндіз-түні тыныштық жоқ, Қалайша шаршамайсың, жарықтығым? Бейнетім менің егер сендей болса, Бір күн де төзбес едім, нақ бұл шыным. Байқасам салыстырып саған қарап, Рахат ұжмақ, менің көрген күнім. Ол рас, сендей атақ, дабысым жоқ, Айбынды бұйраланған ағысым жоқ. Планда орынды да көп алмаймын, Қағазға сыймай тұрқым, онша ұзын боп. Сонда да мендей рахат көрмек қайда! Бейне бір мамық төсек түбім майда. Жұмыс жоқ, уайым жоқ мен бір ханым, Салдырып белден төсек жатқан жайға. Есепсіз рахатым, бейнетім кем, Дермісің көрген күнің меніңмен тең?! Үстімнен кемелер мен салдар түгіл, Жел қайық, тым болмаса, жүре ме екен?! Түседі жапырақтар кейде ғана, Айында екі-үш рет көп болса ең. Мазамды жел де алмайды төмен ойда Қозғалмай ұйқылы-ояу жатқан бойға, Осынша әуре болып жүргеніңе Қаламын ғажаптанып қиял-ойға». 81 Сол шақта Өзен айтты: «Тоқта, надан! Сөзіңді шығын қылма жоққа, надан! Ісімді әурешілік, пайдасыз деп, Білмесең, құр өтірік соқпа, надан! Ағынмен су зораяр деген қайда? Мұндай сөз хабарыңда жоқпа, надан? Зорайып болдым Өзен аққаныммен Сендей боп текке қарап жатпадым мен. Толтырып ой-саланы жылда суға, Келтірдім көпке пайда тапқаныммен. Жайылса жер жүзіне дабыс-даңқым, Оны да қарап жатып таппадым мен. Бойыммен осы аққан алмай дамыл, Ағармын, әлі де болса, неше жүз жыл. Суалып оған дейін жатқан сенің Дүниеде атың қалмас, суың түгіл». Айттырған періште ме яки жын ба?! Әйтеуір Өзен сөзі шықты шынға. Сол аққан қалпынан жаңылмастан, Жүздерден асып алып, кетті мыңға. Суалып, қоқым түсіп, балдыр басып, Қарасу құри берді жылдан-жылға. Сарқылып он жыл болмай, дымы бітіп Су деген жоғалды аты ақырында. * * * Мысалы, үлкен Өзен тынбай аққан Халықтар миһнат шегіп, рахат тапқан. Жетісіп ғылым, өнер баршасына, Толып тұр ханасына қонған бақтан. Меңзеймін Қарасуды, қазақ, саған, Талпынбай, талап ойлап, қарап жатқан. Барады қатар жұрттың бәрі озып, Ілгері жылжымайсың жалғыз аттам. Оянып, жан-жағыңа сал көзіңді, Түбіңе жетпей қалмас қамсыз жатқан. Өткізіп уақытты өкінерсің, Бәледен, басқа келмей, деймін сақтан. 82 Қазағым, сал құлағың нақылыма, Түсініп айтқан достық ақылыма. Сөз емес еріккенде ермек еткен, Айтамын жаным ашып жақыныма. Қозғалмай бұл күйіңмен жата берсең, Боларсың Қарасудай ақырында. жүктеу/скачать 1,7 Mb. Достарыңызбен бөлісу:
|