1 4 0
3-ТАРАУ. Батырдың ер корғаны ретіндегі жауынгерлік қызметі
қару түрлеріне талдау жасап өтеді. Дегенмен, Шоқан Уәлиханов
қазақ даласында мылтық түрлерінің қазақ даласында сирек қол-
даныста болғандығын айтады374 3
7
5
Сібір корпусының аудармашысы Филипп Назаровтың жазған-
дарында қазақтардың пілтелі мылтық, шоқпар, сойыл, сақпан, қы-
•
•
•
•
•
1 7 S
лыш, садақ сынды қару түрлерінщ тізімі ұшырасадьг
Бронислав Залескийдің «Қазақ даласының тіршілік-тынысы»
еңбегінде қазақтардың қару-жарақ түрлеріне де орын берілген:
«Жорыққа шыққан кездерінде олар ұзын сапты найзаны таста-
майды, жанына қайқы қылыш іліп, қазір қолданудан қалып бара
жатқан жебелер салынған қорамсақ, кейбіреулері пистолет бай-
лайды. Бірақ қазақ жауынгері пілтемен от алатын ауыр да тым
ұзын мылтықты жиі пайдаланады, көздеген кезде оғы нысанаға
дөп тию үшін жерге тірейтін мылтықтың ұзын сирақтары да бірге
жүреді. ...Шығыс халықтарына тэн суын келтіріп, әбден шынық-
тырып соғылған қылыш пен пышақтары қашан да ұстарадай бо-
лып қылпып тұрады»376
Бүгінгі таңда қазақ халқының отты қаруының пайда болуы жә-
не даму тарихы мәселесі тарих жэне этнография сынды ғылым
салаларында арнайы зерттелмеген өзекті мәселелердің бірі бо-
лып табылады. Бүл тақырып өкінішке орай, жеке зерттеу нысаны
ретінде алынып, монографиялық деңгейде зерттелген емес. Әлем
халықтарының тарихында қару-жараққа байланысты түрлі мо-
тивтерді өзара салыстырып, заман ағымына сай өзгеру жолдарын
жүйелеу, теориялық талдаудан өткізілген жұмыстар баршылық.
Осы тұрғыдан келгенде қазақ халқының отты қаруы мәселесін
жан жақты зерттеудің ғылыми мэні зор. Аталмыш мәселе жөнін-
дегі мэліметтер халық ауыз әдебиетінде, түрлі жазба ескерткіш-
терде жэне бейнелеу өнері ескерткіштерінде кеңінен сакталған.
Әрине бұл мэліметтер терең зерттеуді, талдауды, сараптауды ка
жет етеді.
Қазақ халқының отты қаруы жөнінде мәлімет қалдырған ға-
лымдардың алдыңғы қатарына Ш.Ш. Уәлихановты жатқызуға
Достарыңызбен бөлісу: