Батырлық дәстүр сыртқы саяси

2.2. Батыршылық институтының сыртқы саяси қарым-қатынастағы орны мен ролі 
111
лық байланысқа тартылды. Халықаралық жағдай экономиканы, 
саяси идеологиялық, құқықтық, дипломатиялық әскери жэне бас­
ка да байланыстарды, сонымен бірге элемдік аренадағы мемле- 
кеттер мен ұйымдар арасында болатын саяси принциптерді бір 
жүйеге тартатын орта болып табылады. Соған байланысты қарас- 
тырылып отырған кезеңде батырлар институтының өкілдері де 
соған тартылып, қазақ елінің болашағын айқындайтын қатынас- 
тарда жетекші орынға ие болды. Оның басты себебі, халықтар 
арасындағы саяси қарым-қатынастар үдерісі көптеген адамдар 
мен түлғалардың тағдырына жэне мүдделеріне эсер еткен оқиға- 
лар мен құбылыстардың жиынтығы тәріздес. Оның өрбіп, даму 
қарқыны мен сипатына жеке тұлғалардың белгілі мүддені қорғау 
жолындағы эрекеттерімен қатар өзге бір елдердің саяси ұстаным- 
дарындағы өзгешеліктер мен геосаяси жағдайындағы өзгерістер 
де өз әсерін тигізіп отырды деп айтуға болады. Осыларды ескерер 
болсақ, халықаралық байланыстар өзара қақтығыстар мен ынты- 
мақтастықтар негізінде дамығандығына көз жеткіземіз. Соған 
байланысты қазақ батырларының да сыртқы саясаттағы қызметі 
отан қорғау жэне елшілік тэрізді екі бағытта дамыды. Алғашқы- 
сының өзі батырлардың іс-эрекеттеріне қарай бірнеше бағыттар- 
ға жіктелетін. Енді осыларға жеке-жеке тоқталсақ. Алдымен ба- 
тырлардың сыртқы саясаттағы қызметіне тоқталсақ. Ол ең бірін- 
ші қазақ - жоңғар қатынастарымен, одан кейін қазақ-орыс жэне 
басқа да көрші халықтар арасындағы байланыстарымен айқында- 
лады. Қарастырылып отырған кезеңдегі саяси жағдайдың тұрақ- 
сыздығына орай батырлардың қызметі үдайы атыс-шабыстарда 
шыңдалды. Бір сөзбен айтқанда бұл қарым-қатынастардың бар- 
лығын соғыс ұғымы біріктірді. Соғыс - қарулы күштеу арқылы 
мемлекеттердің, белгілі бір топтардың саяси күресін қамтитын 
күрделі қоғамдық құбылыс. Осы орайда қазақ батырларының со- 
ғыстары да бірнеше бағытта жүріп, көбінесе сырқы жаудан қор- 
ғануға негізделді.
XVII 
ғасырдың соңы мен XVIII ғасырдың басында аракідік 
қақтығыстар болмаса, негізінен мамыражай тіршілік қазақ халқы 
үшін дауыл алдындағы теңіздің тыныштығындай өткінші уақыт

112

жүктеу/скачать 7,97 Mb.

Достарыңызбен бөлісу: