20
Қазак халкындағы батырлык
дәстүрлер
тілік пен таптық қоғамның қүрылуы бұл схема бойынша кейінгі
көшпелілерге, ортағасырлар дэуіріне жатады. Бүл тұрғының өкілі
С.А. Плетневаның ойынша, феодализмнің қалыптасуының дала-
лық жолы - «қыстақтан қалаға» қарай өседі62
XX ғасырдың 60 жылдарының басынан бастап, көшпелілердің
әлеуметтік тарихының феодалдық емес түсіндірмесі шыға баста-
ды. Л.Н. Гумилев формациялық шеңберге кірмейтін көшпелілер-
дің ортағасырлық элемінің көрінісін жасады. Л.Н. Гумилев ғылы-
ми айналымға биліктің әулеттегі жолы үлкенге берілу принціпіне
қатысты қолданылатын «ұлыстық-баспалдақтық жүйе» терми-
нш енгізді63 Ал, Г.Е. Марковтың номадизмге қатысты қоғамдық
дамудың балама тәсілі ретіндегі көзқарасы осы бағытқа қосқан
маңызды үлесі. Оның тұжырымының маңыздылығы - көшпелі
қоғамның бейбітшілік жэне соғыс кезіндегі жағдайлары, яғни,
«қауымдық-көшпелі» жэне «эскери-көшпелі» өмір салты арасын-
дағы ерекшеліктің енгізілуі64. Көшпелілердің элеуметтік құрылы-
мы жайындағы эрі қарайғы пікірталастарда олардың дамуындағы
ең жоғары шың ретіндегі ерте мемлекет тұжырымы қолданыла
бастады. Осы бағыттағы ең көрнекті еңбек А.М. Хазановтың
скиф қоғамы жайлы еңбегі65 Сонымен қатар, аталған зерттеуші
көшпелілер тарихына деген балама көзқарастың қалыптасуына
зор еңбек сіңірді. Көшпелілердегі ерте мемлекет тұжырымы кон-
текстінде А.И. Першиц66, С.Г. Кляшторный мен Т.И. Султанов-
тар67 зерттеулер жүргізді. Е.И. Кычанов та көшпелілер қоғамын-
дағы политогенездің ішкі алғышарттары жэне осы жолмен мем-
лекеттіліктің қалыптасуын мойындайды68 Б.В. Андриановтың
Достарыңызбен бөлісу: 
