А. Ж. Асамбаев техника ғылымының кандидаты, доцент

Егер  бірнеше  кілт  болса,  онда  олардың  арасында  иерархия 
қойылады:  бастапкы  кілт,  екінші  кілт  жэне  с.с.  Жазбалар  бірінші 
ретте  басты  кілттің  мәні  бойынша  іріктеледі,  басты  кілттің  мәндері 
бірдей  топтың  ішінде,  екінші  кілт  бойынша  іріктелу  жүзеге  асады 
және т.с.с. 
і
Access  ДҚБЖ  бүкіл  кестенің  жазбаларьга  іріктеумен  катар 
сүраныстың  нәтижесінде  шыққан  кестенің  жазбаларында  іріктеуге
мүмкіндік береді.
Деректер ңорын щ ру
 -  үш кезеңнен түрады:
1) 
Д Қ   жобалау.
  Бүл  ясүмыстың  теориялык  (компьютерсіз) 
кезеңі. Бүл кезеңде мыналар анықталады:
-   ДҚ күрамына қандай кестелердің кіретіні;
-   кестелердің  күрылымы  (әр  кестеде  қандай  өрістер,  қандай
типті және өлшемі болатыны);
-   әр  кестенің  басты  кілті  ретінде,  қандай  өрістер  таңдалады
және т.с.с.
2) 
Қүрылымды  жасау.
  Бүл  кезеңде  нақты  ДҚБЖ-ң  көмегімен 
ДҚ кіретін кестелердің күрылымы сипатталады.
3) 
Жазбаларды  енгізу.
  Бүл кезеңде деректер  корының кестелері
нақты ақпаратпен толтырылады.
Практикалық жумысты уйымдастыру бойынша ұсыныстйр
Практикалық тапсырмаларды үш типке белуге болады:
1) 
есептер:
  негізгі  үғымдарды  бекітуге  арналган  теориялык
тапсырмалар;
2) 
жаттыгулар
:,  ДҚБЖ  ортасында  ясүмыс  жасау  үшін,  жеке 
дагдыларды қалыптастыруга арналган практикалык тапсырмалар;
3) 
дербес 
жумыстар, 
сынақ 
тапсырмалары\
 
бүл 
тапсырмаларды  орындауга  койылатын  талап:  окушылар  теориялық 
материалды игеріп жэне практикалык дагдылары қалыптасуы қажет.
Жаттыгулар  компьютерде  орьгадалады.  Мүгалім  карастырылып 
жаткан  ДҚБЖ  күралдарымен,  ДҚ  жүмыс  тәсілдерін  көрсету  үшін 
түсіндіру  барысьшда  жаттыгу  материалдарын  қолдануына  болады. 
Осындай  түсіндіруден  кейін  сондай  типті  баска  жаттыгуларды 
окушыларга топлен  орындауга  үсынылады.  Жаттыгулар  үшін  жүмыс 
материалдарын  (кестелер  сакталган  файлдарды)  мүгалім  алдын  ала
дайындап алуы керек.
Мүгалімнің  міндеті  -   койылган  окыту  максатына  сәйкес
практикалық  ясүмыстарды  үйымдастыру  үшін  тапсырмалар  жүйесін 
жасап алуы керек.
151

6.5. Ж елілілік акпараттык технологиялар
Компъютерлік 
телекоммуникациялар
 
-  
ақпараттық 
технологиялардың 
ерекше 
серпінді  дамушы 
аймағының  бірі. 
Акпараттык  технологиялардың  басқа  бөлімдерімен  салыстырғанда, 
оның 
технологиялъщ
 кұрамы, 
теориялық
 кұрамнан  анағұрлым  басым 
түседі.  Сондыктан  бұл  такырыпты  оқыту  тиімділігі,  компьютерлік 
желілермен  окушылардың  практикалык  жұмысын  ұйымдастыру 
мұмкіндігіне катты байланысты.
Базалык 
курстың 
осы 
бөлімі 
аясында 
педагогикалық 
мақсаттардың
 мына тізімі жүзеге асырылады:
1)  жергілікті 
және 
ғаламдық 
желілердің 
қызметі 
және 
құрылымы жөнінде түсінік беру;
2)  желілердің  негізгі  ақпарапык  қызметгері  мен  Интернеттің 
мүмкіндіктерін окушыларды таныстыру;
3)  компьютерлік  сыныптың  жергілікті  желісінде  файлдармен 
алмасу әдістерін оқыту;
4)  Интернетте 
ақпаратты 
іздеу 
әдістерімен 
таныстыру 
(техникалық мүмкіндік болған жағдайда).
Бұл  бөлімінің  мазмұны,  компьютерлік  желілердің  бөліну 
принципі бойынша, екі бөлікке бөлінеді:
■  жергілікті желілер;
■  ғаламдық желілер.
Компьютерлік  желілер  тақырыбьшда  ұғымдардың  саны  өте 
ауқымды  болғандыктан,  жан-жақтылы  баяндалу  дәрежесі  де  әртүрлі 
болуымүмкін. 
%
Тақырыпты оқыту бойынша әдістемелік үсыныстар
Қарастырылатын сүрақтар:
■  Жергілікті желі (ЖЖ), құрылымы және қызметі.
•  Ғаламдық желілердің (ҒЖ) құрылымы және қызметі.
■  Internet деген не. 
^  ;
■  Деректерді маршруттау және тасу.
■  Электрондық попгга; «клиент/сервер технологиясы;
■  ҒЖ желілердің аппаратгық құралдары;
■  Internet және World Wide Web ақпараттық қызметгері.
Ж ергілікті  ж елі  (Ж Ж ),  құрылымы  ж әне  қ ы зм еіі.  Егер
мектептің  информатика  кабинетінде  компьютерлер  жергілікті  желіге 
біріктірілген  болса,  онда  тақырыпты  оқыту  қиындық  туғызбайды. 
Компьютерлік  желілерде  ақпаратгы  жіберу  туралы  әңгіме  дәл  осы 
мектептің компьютерлік сыныбының жабдығы негізінде қозгалады.
Компьютерлік  желіні  — 
ақііаратты 
ж іберу  арналармен 
байланысқан,  компьютерлер жүйесі -
 деп анықтап алган соң, мұгалім
152

компьютерлік  сыныптың  жабдығын  көрсетеді.  Осындай  желіні 
жергілікті
 деп аталатынын хабарлайды.
Жергілкті  компьютерлік  желілер  -   масштабы  бойынша 
шагын,  бір  бөлме,  гимарат  немесе  мекеме  аймагында  жүмыс 
жасайды.
  Мектепте  әр  бөлмеде,  оқу  кабинеттерінде,  директордың 
кабинетінде,  бүгалтерияда  және  т.б.  қойылған  компьютерлерді 
біріктіретін,  жергілікті  желі  жұмыс  жасап  тұруы  мүмкін.  Дәл  осы 
сиякты, 
әдетге, 
кәсіпорынның 
әртүрлі 
бөлімдері,  фирмалар, 
мекемелер жергілікті желіге жиі 
біріктіріледі.
Жергілікті  желілерде, 
техникальщ  шешіміне
  және 
қызметіне 
байланысты, 
компъютерлерді  біріктіру  қурылымы
  әртүрлі  болады. 
Оларды  желінің 
архитектур асы,  конфигурациям,  топологиясы
  деп 
атайды.  6.3-суретте  ЖЖ  топологиясының  төрт  типі: 
сақиналық
, 
радиалды
 (жұлдыз), 
шиналық
 жене 
агаш
 топологиясы бейнеленген.
Сақиналық топология 
Радиалды топология (жулдыз)
Шиналық топология 
Агаш топологиясы
6.3-сурет
Жергілікті желіні колдану негізгі екі мақсатқа жауап береді:
1)  желіні 
пайдаланушыларының 
арасында 
файлдармен
алмасуға;
2)  жалпыға  рұқсат  етілген  ресурстарды:  дискілік  жадының 
үлкен  көлемін,  принтерлерді,  ортақтандырылған  ДҚ,  бағдарламалық
жасактаманы  колдануға.
Жалпы  жергілікті  желінің  пайдаланушыларын  — 
жумыс  тобы
деп,  ал  олардың  жүмыс  жасап  отырған  компьютерлерін  — 
жүмыс 
станциясы
  деп  атайды.  Егер  желіде 
бүкіл  компьютерлер  тең 
қүқуқты,
  яғни  тек  кана  пайдаланушылардың  жүмыс  станцияларынан 
түратытын болса, онда оны 
бір рангалық желі
 деп атайды.
153

Бір  рангалық  желі,  аталған  мақсаггардың  тек  біріншісін: 
файлдармен  алмасуды
  жүзеге  асыру  үшін  колданылады.  Мұндай 
желіде 
әр  компъютердің  өз  аты
  болады.  Осы  атаулар  бойынша 
жұмыс  тобының  мүшелері  өздерінің  әріптестерінің  ДК  дискілік 
жадысымен  хабарласуьша,  өз компьютерлеріне  немесе  өзінің файлын 
басқа компьютерлерге көшіруіне болады.
Осындай  алмасу  мүмкіндігін 
арнаулы  желілік  операциялық 
жүйе
 қамтамасыз етеді. Желілік ОЖ күралдарымен ақпаратты сырткы 
бейтаныс қатынастан қорғауға болады.
Жергілікті  желіні үйымдастырудың баска түрі -  
бөлінген  басты 
компъютері
  бар  желі.  Оны 
файл-сервер
  деп  те  атайды.  Әдетге, 
мектептің  компьютерлік  сыныптарында  дәл  осындай  үйымдастыру 
колданылады.
Файл-серверге мүғалімнің ғана кіруге мүмкіндігі бар, сондыктан 
оны  -  
мүгалімнің  жумыс  орыны
  (МЖО),  ал  окушылар  жүмыс 
станцияларда жүмыс жасайтын  болғандықтан -  
оқуіиылардың жүмыс 
орыны
 (ОЖО) деген атаулар қалыптасқан.
Барлық  жүмыс  станциялары  басты  компьютермен  «жүлдыз» 
схемасы  бойынша  жалғасады.  Сондықтан  акпаратпен  тікелей  алмасу, 
сервермен  және  әр  жұмыс  станциясының  арасында  жүреді.  Әрине, 
мүндай  жүйеде  де  оқушылар  файлдарымен  алмасуына  болады,  әйтсе 
де ол әрекет сервер арқылы жүзеге асады.
Әдетте,  сервер  -   лсұмыс  станцияларына  карағанда,  аппараттық 
жағынан  куаттырақ  болады.  Ол  үж ен   көлемді  қатты  дискімен, 
қосымша  сыртқы  қүрылғыларымен  (мысалы,  CD-RW,  DVD  -  
дискжетегімен, принтермен, модеммен) жабдықталады.
Жергілікті  желі  осылай  үйымдастырылғанда  жоғарыда  аталған 
мақсаттардың  екіньиісі  -
  сервердің  жалпы 
аппараттық
  және 
ақпараттық  ресурстарына  пайдалануіиының  кедергісіз  қатынасуы 
жүзеге  асады.  Атап  айтқанда,  сервердің  дискісінде  сақталған 
бағдарламаларды  жұмыс  станцияларының  жедел  жадына  жүктеуге 
және  орындауға  болады.  Пайдаланушы  өзінің  жүмыс  орнынан 
сервердің қатгы дискісінде файлды жазып, сонда сақтай алады.
Желінің  жүмысын  желілік  операциялык  жүйе  баскарады. 
Операциялыц  жуйе  —  желідегі  аңпарат  алмасу  стандарттарын 
(протоколдарды)  крлдайды,  әртүрлі  пайдалануіиылар  бір  ресурсна 
қатынасқанда, 
оларды 
кезекке 
қояды 
және 
т.б. 
басқару 
жүмыстарын жасайды.
Желілік  операциялық  жүйенің 
негізгі  қызметі  —
  жергілікті 
желіде  пайдаланыушылардың  біріне  бірі  кедергі  келтірмей,  жүмыс 
жасауларына  мүмкіндік  беру.  Бір  рангалық  желілердің  жүмысын
154

Windows  XP,  Windows  7  т.б.  осы  тектес  операциялық  жүйелер 
колдайды.  Сервері  бөлектелген  желілер  үшін 
кең  тараған 
операциялық жүйелер -  Novell NetWare, Windows NT.
Оқу  жоспары  жергілікті  желі  тақырыбына  ұзак  тоқтауға 
мүмкіндік  бермейді.  Мұғалім,  ең  алдымен,  компьютерлік  сыныптағы 
жергілікті  желі  туралы  түсінік  беруге  тиіс.  Практикалық  жұмыс 
ретінде  бір  оқушының  жүмыс  орнынан  баскаға  желі  аркылы 
оқушылар  арасында  мәтіндік  файл  түрінде  хабарламалар  жіберуді
ұйымдастыруға болады.
Ғаламдық  желілердің  (ҒЖ)  құрылымы  және  кызметі. 
Ғаламдык  компьютерлік  желілер  алыста  үлкен  қашықтыкта  (аймақ, 
ел,  дүниежүзі  масшабында)  орналаскан  ЭЕМ  өзара  біріктіреді.  Егер 
жергілікті  желіні  окушылар  өз  көздерімен  коре  алатын  болса,  ал 
ғаламдык 
желілермен  таныстыру  көбінесе  сипаттамалық  түрде
жүретін болады.
Мүнда тағы да көмекке 
үңсастық әдісі
 келеді. Ғаламдык желінің 
күрылу жүйесін телефондык байланыс жүйесі -  
телефондъщ желімен 
салыстыруға  болады.  Абоненттердің  телефондары  коммутаторлар 
түйіндері  аркылы  байланысады.  Өз  кезегінде  барлык  калалық 
коммутаторлар  өзара  байланыскан,  сондықтан  кез келген  екі  абонент 
арасында  байланыс  орнатылады.  Барлык  жүйе  қаланың  телефондык 
желісін  күрайды.  Қалалык  (аймактык)  желілер  өзара  калааралык 
тораптар  бойынша  байланысады.  Баска  елдердің  телефондык 
желілеріне  шығу  халыкаралық  байланыс  торабы  бойынша  жүзеге 
асады. 
Сөйтіп, 
барлык 
дүниежүзі 
телефондык 
желілермен 
«шырмалған».  Осы  желіге  косылған  екі  абонент, дүниенің кез  келген
бөлігінен бірімен-бірі байланыса алады.
Осы 
туралы 
баяндаған 
соң 
окушыларға 
абонентгерде 
телефонның  орнында  дербес  компьютерлер  орнатылғанын  елестетуді 
үсыныңыз.  Коммутаторлардың  орнында  — 
қуатты  компьютерлік 
тораптар
 және осындай желіде әртүрлі  акпарат — мәтіндіктен бастап 
бейне  және  дыбыска  дейін  айналып  жүреді.  Міне,  казіргі
дүниежүзілік ғаламдык компьютерлік жүие осы болады.
ARPANET  деп  аталған  алғашкы  ғаламдық  компьютерлік  желі
АҚШ-та  1969  жылы  жүмыс  жасай  бастады,  ол 
алыстатылган
  тек
4 компьютерді ғана біріктірді.  1981  жылы Нью-Йорк университетімен
Йель  университін 
біріктірген  BITNET  желісінің  негізі  жасалды.
BITNET  -  
аралық  жинақтаушы  электрондық  коммуникациялар
желісі
  болып  табылады.  BITNET  АҚШ-та  560  астам  мекеменің
(зерттеу  орталықтарын,  университеттерді,  колледждерді,  мектептерді 
косқанда) компьютерлерін байланыстырды.
155

Қазіргі  таңда  BITNET  желісі  Европа,  Азия  жэне  Америка 
құрылықтарының  52  елінінің  1500  астам  мекемесін  біріктіреді. 
BITNET  ғылыми  зерттеулерді  және  білім  алуды  қолдау  үшін 
электрондык  акпарат  алмасуды  қамтамасыз  етеді.  Сонымен  катар, 
көптеген  шлюздар  BITNET-пен  Интернет  арасында  электрондык 
поштаны жіберіге мүмкіндік береді.
1990  жылы  жасалған  Ресейдің  орасан  зор  желісі  RELCOM 
болып табылды. RELCOM европалық желі EUNET-тің кұрамына енді, 
өз  кезегінде  EUNET  -   әлемдік 
алып  бірлестігі
  INTERNET-ң 
катысушысы  болып  табылады.  Мұндай  иерархиялық  кұрылымдау 
ғаламдық желілерді ұйымдастыру үшін тән нәрсе.
6.4-суретте  ғаламдық  желінің 
өзіне  тән 
архитектурасы 
ұсьшылған.  Желі — торапты 
хост-компьютерлерден
  (У1, У2,...),  желі 
абоненттерінің ДК-нен  (A ll,  ,А12,  ...)  байланыс  жолдарынан  тұрады. 
Әдетте,  желінің торабында  бір  емес,  көптеген  компьютерлер  болады. 
Әр  алуан  желілік  кызмет  көрсетуде  серверлік  кызметті  әртүрлі 
компьютерлер аткаруы мүмкін.
Шлюз
6.4-сурет. 
Ғаламдық желіге тән архитектура
Хост-компьютерлер
  -   үнемі  ақпаратгы  қабылдауға/жіберуге 
дайын,  әрқашанда  қосылып  тұрады.  Ондай  жағдайды,  олар  -  
on-line 
режімінде
  жұмыс  жасап  тұр  дейді.  Абоненттердің  компьютерлері 
желімен  байланысқа  тек  белгіленген  уақытта  -  
байланыс  сеансында 
шығады.  Қажет  акпаратты 
қабылдап  жіберген
  соң,  абонент  желіден 
ажыратылып,  одан  әрі  алынған  ақпаратпен  дербес  (автономиялы)  —
 
off-line
 режімінде жұмыс жасайды. 
‘ г"_/ v-
Акпаратты  жіберу  маршруты,  әдетте,  пайдаланушыға  белгісіз. 
Ол  тек  ақпараттың  қосылу  торабынан  өтіп,  қажетті  пунктіне 
жеткеніне 
сенімді 
болуы 
керек. 
Жіберілетін 
деректерді 
маршруттаумен
  желінің 
жуйелік  қуралдары
  айналысады.  Бір 
корреспондентпен,  байланыстың  эр  сеансында,  акпарат  әртүрлі 
маршрутпен жүруі мүмкін. 
W 
f :Ц  1
156

Шлюз
 -  берілген желіні баска ғаламдық желілермен байланысты 
үйымдастыратьш 
компьютер.
Internet  деген  не?  Әдебиетте  бұл  сұраққа  жауаптың  әртүрлі 
нүсқаларын кезіктіруге болады. Бәрінен жиі алынатын жауап ол:
Internet
  -  
букіл  дуниежузін  қамтыган,  көп  желілердің 
жиынтыгынан  туратын  бірыңгай  TCP/IP  (Transmission  Control 
Protocol/Internet Protocol) протоколын цолдайтын алып желі.
Тағы  бір  анықтамасы  мынадай: 
Интернет
  -  
жергілікті, 
аймақтық  және  корпоративтік  желілер  өзара,  өткізу  мумкіндігі 
жогары,  есепсіз ақпаратты жіберу арналарымен крсылган галамдық 
компьютерлік желі.
 Сондықтан Интернетті 
желілердің желісі
 дейді.
Көптеген  ақпаратгы  қорғауға  мүдделі  ұжымдар  (мысалы, 
әскери,  банктер  және  т.б.),  рүқсатсыз  кіруден  қорғау  үшін,  өздерінің 
жеке 
корпоративтік  желілерін
  жасайды.  Корпоративтік  желілер,  әр 
елдерде  және  қалаларда  орналаскан,  мыңдаған  жэне  он  мыңдаған
компьютерді біріктіруі мүмкін.
Біртутас  ақпараттық  кеңістікті  қалыптастыру қажеттілігі
-   жергілікті,  аймақтык  және  корпоративтік  желілерді  ғаламдық
компьютерлік Интернет желісіне бірігуіне келтірді.
Ғаламдық  желінің 
жумыс  жасау  сенімділігі,
  жергілікті,
аймакгык  және  корпоративтік  желілер  арасындағы  өткізу  мүмкіндігі
жоғары, есепсіз акпаратты жіберу арналары қамтамасыз етеді.
6.5-сурет. 
Интернеттің  галамдық  желісіне  біріктірілген 
аймаңтық компьютерлік желілер.
Мысалы, 
ресейлік  аймақтық  компьютерлік  желі
  Рунет  (RU) 
көптеген ақпаратты жіберу арналары аркылы 
солтустік американдық
157

(US), 
еуропалық
  (EU), 
жапондық
  (JP)  аймактық  желілерімен 
қосылады (6.5-сурет). 
.;
Интернетте  адрес  беру
.  Акпаратпен  алмасу  үрдісінде, 
Интернетте  компьютерлер  бірін-бірі  табу  үшін  Интернет-адресті 
қолдануға негізделген адрестеудің бірыңғай жүйесі калыптасқан.
ІР-адрестер  деп  аталатын  ол  жүйе 
Интернеттің  негізі
  болып 
табылады. Интернетке қосылған әрбір компьютер өзінің бірегей екілік 
32-биттік Интернет-адресін алады.
IP-адрес
  -  
нуктемен  бөлінген,  төрт  бутін  ондық  сандардың 
тізбегі.
  Мысалы:  213.171.37.202.  Интернет 
желілердің  желісі 
болғандықтан,  бірінші  сан  қүрамында  компьютер  кірген  желіні 
анықтайды, 
мына 
сандар 
осы 
желідегі 
сол 
компьютердің 
координаталарын дәлдейді.
Хартли формуласы1 бойынша, 32-биттік 
Интернет-адрестердің
жалпы N — санын есептеуге болады.
Шеьиімі:
 Интернет-адрестегі  ақпаратгың  саны  I =  32  бит,  сонда 
N  әртүрлі Интернет-адрестердің жалпы саны:
N  = 2I = 2  = 4  294 967 296 болады. 
1
Қорытынды:
  Үзындығы  32  биттік  Интернет-адрес,  Интернетке 
4 миллиардтан астам компьютерлерді қосуға мүмкіндік береді екен.
Домендік  атау  жүйесі.
  Адамға  сандық  адресті  ойда  сақтау 
оңай емес, сондықтан Интернеттің пайдаланушыларына ыңғайлы болу 
үшін  домендік  атау  жүйесі  енгізілді.  Бүл  жүйеде  компьютердің 
сандық  Интернет-адресіне  сәйкес 
бірегей  домендік  атау
  қойылады. 
Арнайы  серверлік  бағдарламаның  көмегімен  сандық  және  домендік 
адрестер арасьшда  байланыс орнатылады.
Домен  -   нуктемен  бөлінген  символдык,  аттар.
  Домендік  атау 
жүйесі 
иерархиялық
  кұрылымды  болады: 
жогаргы
  деңгейдегі 
домендер -  
екінші
 деңгейдегі домендер -  
ушінші
 деңгейдегі домендер.
Жоғарғы  деңгейдегі  домендер  екі  типті  болады: 
географиялық 
және 
әкімшілік.
  Дүниежүзінің  әр  еліне 
екі  әріпті  кодпен
  белгіленген 
өзінің 
географиялық
  домені  бөлінеді.  Мысалы:  ги  —   Ресей,  uk  — 
Үлыбритания,  fr  —   Франция,  kz  —  Қазақстан.  Әдетте,  ол  сол 
компьютер тұрған елді анықтайды (сөйтіп, компьютер үлттық желінің 
элементі болып табылады). Мысалы, www.psu.ru.
Әкімиіілік
  домендер  — 
уш
  немесе  одан 
артык,  әріптермен 
белгіленеді.  Әр  типті 
ужымдар
,  оны  өздерінің  екінші  деңгейдегі 
домендерін тіркеу үшін қолданады (6.3-кесте).
щК
1.3-бөлімін  қараңыз.
158

6 .3 -кесте. 
Жогаргы деңгейдегі домендердің кейбір атаулары
Ә кімш ілік
Үжымнын 
ТИПІ
Г еографн 
ялык
Г
Ел
com. biz
Коммерциялык
са
!  Канада
edu
Білімдік
1
  de
Германия
net
Коммуникациалык
г 
I
JP
Япония
org,  pro
Коммерциялык емес
ш  
\
 
1 РесеЙ 
J
паше 
1Дербес
•  
_
it 
.11:.;.^  J .:. 
1
1
  Италия 
j
m useum
Мүражай
uk
Үлыбритания
1 gov
Үкіметтік
kz 
j
Казахстан
Мысалы,  Microsoft  компаниясы  жоғарғы  деңгейдегі  өкімшілік 
com
  доменінде  -   екінші  деңгейлі 
Microsoft
  доменін,  ал  Мәскеулік 
ашык  білім  беру  институты  -   екінші  деңгейлі 
metodist
  доменін 
жоғарғы деңгейлі географиялық 
ги
 доменінде тіркеген (6.6-сурет).
Интернетгегі 
сервердің  домендік  аты
  (оңнан  солға  карай)  -  
жоғарғы  деңгейдегі  доменнің  атынан,  екінші  деңгейдегі  доменнің 
атынан және компьютердің өз атынан тұрады.
Мысалы,  Microsoft  компаниясының  негізгі  серверінің  аты  -  
www.microsoft.com, ал институт  серверінін  а т ы -  iitmetodist.ru.
COM
V
X
яи
MICROSOFT
WWW
I

жүктеу/скачать 10,68 Mb.

Достарыңызбен бөлісу: