А. К. Жундибаева Алматы «Атамұра» 2018 А. С. АҚтанова, А. К. Жундибаева, Л. К. ЖҰмекенова жалпы бiлiм беретiн мектептiң 8сыныбына арналған оқулық
жүктеу/скачать 0,67 Mb.
|
- Бұл бет үшін навигация:
- Әреке деген не 4-тапсырма.
- 6-тапсырма.
- 8-тапсырма.
- 10-тапсырма.
- 1-мәтін.
| 2-тапсырма. Берілген толғаудың идеясы мен тақырыбы неде?
3-тапсырма. «Араз болсаң алты ауыз, Еліңе кірген әреке» деген жолдарды негізге ала отырып, сәйкес мақалды тауып, дәптерлеріңе жазыңдар. Әреке деген не? 4-тапсырма. Жыраудың арманы не? Өз ойларыңды толғаудан үзіндіні мы сал ретінде келтіре отырып, дәлелдеп беріңдер. 5-тапсырма. «Бірлігіңнен айырылма, Бірлікте бар қасиет» деген жолдарға негіз бола алатын бірлік туралы бес мақалмәтел жазып, жатқа айтып беріңдер. 6-тапсырма. Толғауларды оқи отырып, Ақтамберді жырауға порт реттік мінездеме жазыңдар. 7-тапсырма. Берілген шығармадан аллитерацияны тауып, айтып бе ріңдер. 8-тапсырма. Келер ұрпаққа қандай өсиет қалдырар едіңдер? Шығармадан өздеріңе ұнаған үзіндіні ала отырып, ойларыңды қорытындылап жазып, айтып беріңдер. 9-тапсырма. Мұғалімнің кеңесімен толғаудың тақырыбы мен идея сына сәйкес келетін өзге жыраулар толғауларымен салыстырып, та рихи және көркемдік ерекшелігіне баға беріңдер. Все учебники Казахстана на OKULYK.KZ *Кни а е ста ена иск чите н б аз ате н х е х с асн иказа инист а б аз ани и науки ес уб ики Казахстан т 17 а 2019 а 217 41
ойларыңды талдап айтыңдар. 11-тапсырма. Мәтінді тыңдап, берілген үзіндідегі жырау ойының ізімен «Еңбек түбі – береке» тақырыбында әдеби эссе жазыңдар. 1-мәтін. Уақыты – 20 минут. Шалкиіз жырау (1465–1560) Қазақ жыраулық поэзиясының атасы – Шал киіз Тіленшіұлы 1465 жыл шамасында Жа йықтың шығыс бетінде дүниеге келеді. Жы рау дың әкесі сахара байларының бірі болса, шешесі кейін Кіші жүздің ұйытқысы болған, Сыртқы Орда аталатын ұлыстың әмірі Мұса бидің қызы екен. Болашақ жырау үш айлығында анасынан айырылады да, нағашы әжесінің қолына бері леді. Сөйтіп, Шалкиіздің ДештіҚыпшақ жерін жай лаған түркі руларының бірінен екіншісіне көшкен бір ғасырға жуық сапары жөргектен бас талады. Мұсылманша жақсы білім, сахара сал тымен тамаша тәрбие алған Шалкиіз қай атырапта өсіп, ержетті – бұл жағы белгісіз. Тек айдынды аламан ғана емес, арқалы жырау ретінде де даңқы шыққан. Шалкиізді 1490 жылдарда Ноғайлы әміршісі Темір бидің төңірегінен көреміз. Шығармаларына қарағанда, осы кезде жырау бірде әскери жо рықтар сапында, бірде әміршісінің нөкері қатарында Қырым, Терістік Кавказ, Дон бойын тегіс аралап шығады. Өз заманындағы саяси күрестердің ешқайсысынан сыртқары қал маған Шалкиіз Ноғайлыда ХVІ ғасырдың 40жылдары басталған Жүсіп пен Исмайылдың әйгілі тартысы кезінде Жүсіпті жақтайды. Алайда дұшпандары тарапынан қуғынға, достары тарапынан күндеуге ұшыраған жырау көп ұзамай нағашыларымен біржола араздасып, Қазақ Ордасына қайта өтеді. Шалкиіз бір ғасырға жуық жасап, 1560 жылдарда қайтыс болды деп шамаланады. Все учебники Казахстана на OKULYK.KZ *Кни а е ста ена иск чите н б аз ате н х е х с асн иказа инист а б аз ани и науки ес уб ики Казахстан т 17 а 2019 а 217 |