А. М. Газалиев ректор, академик нан рк, д



Pdf көрінісі
бет20/24
Дата06.03.2017
өлшемі6,79 Mb.
#8221
1   ...   16   17   18   19   20   21   22   23   24

Научные  сообщения 

 
 
 
ма.  Оралмайтынын  мен  жақсы  білем,  тiптi  жақсы 
бiлем!  Бiз,  жастар,  ӛмiр  сүруге  асығатын  едiк,  жастық 
шағымыздың  iшi-тысы  бiрдей  мағыналы  болсын 
деушi  едiк  қой,  солай  емес  пе құрбыларым? Мiне, сол 
қымбат  шағымызды  фашистер  тонап  алғысы  келедi. 
Мен осыған кектенем.  
Мен  дүниеде  жиырма-ақ  жыл  жасамадым  ба? 
Бiрақ  дәл  қазiр  ересек  адаммын  деуге  болады.  Мен 
жиырмадамын,  бiрақ  мендегi  ой  ақсақалды,  байсалды, 
талай  белдi  артқасалған  адамның ойындай… 
Мен  ӛмiрiмнiң  ӛзiм  үшiн  қымбат  екенiн  де  жақсы 
бiлемiн,  дүниеге  мен  келгелi  де  кӛп  болған  жоқ  қой. 
Бiрақ,  бұл  күресте  сол  ӛмiрiмдi  аямаймын  да.  Аяуға 
қақым  жоқ  деп бiлемiн. Менде ұран бiреу-ақ, ол – «Не 
ӛлiм, не жеңiс!». 
Бiр  леппен  айтылатын  жоғары  пафосты,  ұлтжан-
дылыққа  толы,  шешен  тiлмен  тӛгiлген  тәлiмi  мол  ӛш-
пес  сӛздер.  Екпiндете  сӛйлейтiн  түрлі  мамандық  тiл-
марларына қажеттi  мол дүние». 
Әскери-патриоттық  сӛздің  ерлікке,  бірлікке  үн-
дейтін,  ел  арасында  Тӛле  би  айтты  дейтін  шешендік 
сӛз  үлгілерінің  бір  тӛркіні  былай  болып  келеді.  1740 
жылы  қалмақ  билеушісі  Қалдан  Цереннің  қолшоқпары 
Ұлы  Жүздің  ханы  Жолбарысты  ӛлтіреді.  Тӛле  би  бас-
таған  ел  Ташкенттен  қуылады.  Жау  жағы  Ташкентке 
Қоқым  Манапты  әкімдікке  тағайындайды.  Бұл  кезде 
Сыр  бойы  қалаларының  біразы  жоңғарлардың  қол 
астында  қалады.  Осы  тұста  Күлтӛбенің  басында  үлкен 
жиын  ашылып  аға  ел  басшылары  түгел  жиналады. 
Сонда  Қарабек  батыр:  «Жауға  тізе бүгуден басқа амал 
жоқ»  –  деген  пікір  айтады.  Қарабекке  ашуланған  Тӛле 
би: 
Атадан  ұл туса игі, 
Ата жолын қуса игі. 
Ӛзіне  келер ұятын 
Ӛзі  біліп  тұрса игі. 
Жаудан бұққан немені 
Ортасынан  қуса  игі!,  –  деп  оны  қолдағандарды 
жиыннан  қудырып  жібереді.  Сонан  соң  айналасында-
ғыларға қарап:   
Уа, кӛсіле  шабар жерің бар, 
Ту кӛтерген  ерің бар, 
Қол  боларлық елің бар, 
Атадан  қалған сара жолың бар. 
Құлдық  ұрсан дұшпанға  
Арылмайтын сорың бар. 
Құлдық  ұрсан дұшпанға, 
Еркек  болып туды деп, 
Мына сені кім айтар?, – деп толғайды. 
Тӛленің  осы  тӛрелік  сӛзін  ӛзгелер  түгел  құпалып, 
жауға қарсы күш біріктіріпті  деседі. 
ӘДЕБИЕТТЕР  ТІЗІМІ
 
  Қасабек А., Раев Д. Шешендік  ӛнер  – Дәстүрлі құбылыс // Ақиқат.
. № 4. 49 б. 
  Негимов С. Шешендік ӛнер. Алматы, 1997. 
  М ұсаұлы Ж. Қазақ шешендік ӛнері. Кӛкшетау, 2004. 159 б. 
  Серімов Е. Сот шешендігі.  Қарағанды: Болашақ-баспа,  2006. 218 б. 
 
 

Научные  сообщения 

 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
РЕЗЮМЕ 
 
УДК 
378.014.24(1-
ПА К 
Ю.Н., 
ШИЛЬНИКО ВА  
И.О ., 
ПА К 
Д.Ю. 
Компетентностны й  под ход   в  системе 
вы сшего образования.  
О писаны 
ист ория 
возникновения 
компет ент ност ного  подхода  в  сист еме 
высшего  образования  и  основные  эт апы  его 
ст ановления. 
Рассмот рены 
различные 
т ракт овки  понят ий  «компет ент ност ь»  и 
«компет енция».  О бозначены  дескрипт оры 
первого  и  вт орого  у ровней,  определяющие 
резу льт ат ы  обу чения  в  бакалавриат е  и 
магист рат у ре. 
А кт у ализиру ет ся 
необходимост ь 
у скоренного 
ввода 
проф ессиональных 
ст андарт ов, 
у ст анавливающих  т ребования  к  у ровню 
квалиф икации  работ ников  и  т ребования  к 
резу льт атам обу чения. Болонские реф ормы в 
сист еме  высшего  образования  конт раст но 
обозначили  ряд  прот иворечий,  у силивающих 
т енденцию 
рост а 
ф у нкциональной 
некомпет ент ност и. 
Компет ент ност ный 
подход 
предполагает  
сист емные 
преобразования 
многих 
сост авляющих 
образоват ельного  процесса,  опереж ающие 
нормат ивы 
ф инансирования 
высшего 
образования  и повышения  ст ат уса вузовского 
преподават еля. 
ӘО Ж  378.014.24(1-
ПА К  Ю.Н.,  ШИЛЬНИ -
КО ВА И.О., ПА К Д.Ю. Ж оғары  біл ім беру 
жүйесінд егі біл іктіл ікті тәсіл д еме .  
Жоғары  білім  беру   ж ҥйесіндегі білікт ілікт і т ә-
сілдеменің  т у ындау  т арихы ж әне оның негізгі 
қалыпт асу  кезеңдері сипат т алған. «Білікт ілік» 
ж әне  «қҧзірет »  т ҥсінігінің  әрт ҥрлі  т ҥсіндірме-
лері  қараст ырылған.  Бакалавриат   пен  магис-
т рат у рада  оқыт у   нәт иж елерін  анықт айт ын 
бірінші  ж әне  екінші  дәреж едегі  дескрипт ор-
лар  белгіленді.  Қызмет керлердің  білікт ілік 
деңгейі  мен  оқыт у   нәт иж елеріне  қойылат ын 
т алапт арды  анықт айт ын  кәсіпт ік  ст андарт -
т арды  ж едел  енгізу   қаж ет т ілігі акт у альдан-
дырылады.  Жоғары  білім  беру   ж ҥйесіндегі 
Болон  реф ормалары  ф у нкционалдық  білік-
сіздікт ің  ӛсу   ҥрдісін  кҥшейт ет ін  бірқат ар  қай-
шылықт арды  кӛрсет т і.  Білікт ілікт і  т әсілдеме 
ж оғары  білім  беру ді  қарж ыландыру   ж әне 
ЖО О   оқыт у шыларының  мәрт ебесін  кӛт еру  
нормат ивт ерінен  озық  кӛпт еген  білім  беру  
процесі  қҧрау шыларының  ж ҥйелі  т ҥрлену ін 
шамалайды. 
U DC  378.014.24(1-87). PA K Yu.N., SHILNIKOVA 
I.O .,  PA K  D.Yu.  Competence A ppr oach in 
H igher  Education System.  
There  is  described  the  history   of  appearing  the 
competence  approach  in  the  sy stem  of  higher 
education  and  the  main  stages  of  its 
establishing.  There  are  considered  v arious 
interpretations  of  the  concepts  «competence» 
and 
«competency ». 
There  are  show n 
descriptors  of  the  first  and  second  lev els 
defining  the  results  of  study ing at the bachelor’s 
and  master’s  programs,  actualized  the necessity  
of  the  speed  introducing  of  professional 
standards  establishing  requirements  to  the  lev el 
of  employ ees’  qualification  and  to  the  learning 
results.  The  Bologna  reforms  in  the  sy stem  of 
higher  education  sharply   marked  the  number of 
contradictions  strengthening  the  tendency   of 
grow ing 
functional 
incompetence. 
The 
competence 
approach 
supposes 
sy stem 
transformations  of  a  lot  of  components  of  the 
educational  process  adv ancing  the  norms  of 
financing  higher  education  and  increasing  the 
HEI teacher’s status. 
УДК 342:813:351:005(045).  ПЯС ТОЛОВА И.А., 
ТЛЕУО В 
А .Х., 
С УЛЕЙМЕНО ВА  
Г.О . 
Разработка  компетентностной  мод ел и 
вы пускника 
образовател ьной 
программы  
«Энергетический 
менед жмент».  
В  наст оящее  время  происходит   переход  от  
предмет но-ориент ированных 
рабочих 
у чебных 
планов 
к 
компет ент ност но-
ориент ированным. 
Переход 
обу словлен 
т ребованиями  Болонской  конвенции.  В 
ст ат ье 
приводит ся 
опыт  
разработ ки 
компет ент ност ной 
модели 
выпу скника 
«Э нергет ический  менедж мент ».  Модель 
внедрена  в  рамках  проект а  Темпу с  в 
Казахском  агрот ехническом  у ниверсит ете им. 
С .  С ейф у ллина.  Рассмот рены  рекомендации 
Еврокомиссии 
к 
процессу  
пост роения 
компет ент ност ных моделей. Ф орму лиру ют ся 
сопост авимост и  качест венных  характ ерист ик 
выпу скников  высших  у чебных  заведений. 
Приводят ся 
резу льт ат ы 
анкет ирования 
преподават елей ву зов. 
ӘО Ж  342:813:351:005(045).  ПЯС ТО ЛО ВА  
И.А .,  ТІЛЕУО В  А .Х.,  С ҤЛЕЙМЕНО ВА   Г.О . 
«Энергетикал ы қ  менед жмент»  біл ім 
беру бағд арл амасы түл егінің біл іктілікті 
үл гісін әзірл еу.  
Қазіргі  т аңда  пәндік-бағдарланған  ж ҧмыс оқу  
ж оспарларынан  білікт ілікт і-бағдарланған  ж ҧ-
мыс  оқу   ж оспарларына  ау ысу   ж ҥріп  ж ат ыр. 
А у ысу ға  Болон  конвенциясының  т алапт ары 
себеп  болып  т абылады.  Мақалада  «Э нерге-
т икалық  менедж мент »  білім  беру   бағдарла-
масы  т ҥлегінің  білікт ілікт і  ҥлгісін  әзірлеу   т ә-
ж ірибелері беріледі. Ҥлгі С . С ейф уллин ат ын-
дағы  Қазақ  агрот ехникалық  у ниверсит ет інде 
Темпу с  ж обасы  аясында енгізілді. Еу рокомис-
сияның  білікт ілікт і  ҥлгілерді  қҧру   процесі 
ж айындағы  ҧсынымдары  қаралады.  Жоғары 
оқу   орындары  т ҥлект ерінің сапалық сипат т а-
маларының  салыст ырымдылығы  т ҧж ырымда-
лады.  ЖО О   оқыт у шылары арасында ж ҥргізіл-
ген сау алнама нәт иж елері беріледі. 
U DC  342:813:351:005(045).  PYA STOLOVA I.A., 
TLEU O V  
A .Kh., 
SU LEIMENO V A  
G.О . 
Developing Competence Model of «Power  
Management» Pr ogr am Gr aduate.  
A t  present  there  takes  place  the  transition from 
subject-oriented 
w orking 
curricula 
to 
competence-oriented  ones.  The  transition  is 
caused  by   the  requirements  of  the  Bologna 
C onv ention.  In  the article there is presented the 
experience  of  dev eloping  a  model  of  «Pow er 
management»  program  graduate.  The  model  is 
implemented  w ithin  the  frames  of  Tempus 
project at Kazakh A gro-Technical Univ ersity  n.a. 
S. 
Seifullin. 
There 
are 
considered 
recommendations  of  the  European  C ommission 
to  the  process  of  building  competence  models. 
There  are  formulated  the conformities of quality  
characteristics  of  HEI  graduates  and  presented 
the results  of teachers’  polling. 
УДК 
=
. ШЕРО В К.Т., С ИКЫМ -
БА ЕВ М.Р., БО ЯРСКИЙ В.Г., С МЫКО ВА  А .Д., 
А БИШКЕНО В 
М.Ж. 
П рактическое 
иссл ед ование 
метод а 
пол учения 
отверстия в ц ел ьнол истовом материале 
ӘО Ж 
=
.  ШЕРО В К.Т., С ИҚЫМ-
БА ЕВ М.Р., БО ЯРСКИЙ В.Г., С МЫКО ВА  А .Д., 
А БИШКЕНО В  М.Ж.  Сы ртқы   ц ил инд рл ік 
беттерд і д омалатуға арналған құры лғы-
ны ң сипаттамал ары н есептеу. 
U DC   666.9.05=512.122.  SHERO V   К.Т., 
SIKHYMBAYEV M.R., BOYARSKI V.G., SMYKOVA 
A .D., A BISHKENOV M.Zh. Pr actical Study of 
Opening  Obtaining  Method  in  Sheet 
Mater ial Using T her mal Fr iction Dr illing. 

Научные  сообщения 

 
 
 
при 
помощи 
термофрикц ионного 
сверл ения.  
А вт орами  разработ ано  у ст ройст во  для 
обкат ки 
нару ж ных 
цилиндрических 
поверхност ей 
дет алей 
т ел  вращения. 
Уст ройст во 
у ст анавливает ся 
на 
у ниверсальный 
т окарный 
ст анок. 
Универсальност ь  и  прост от а  у ст ройст ва 
заключают ся  в  т ом,  чт о  его  мож но 
изгот овит ь в у словиях машиност роит ельного 
производст ва 
пу т ем 
модернизации 
ст андарт ного  т рехку лачкового  т окарного 
пат рона. 
С т ат ья 
посвящена 
расчет у  
конст ру кции 
у ст ройст ва 
для 
обкат ки 
нару ж ных  цилиндрических  поверхност ей. 
Приводят ся  схемы  механизма  у ст ройст ва,  а 
т акж е  схемы  дейст ву ющих  сил  на  ку лачки 
у ст ройст ва  и  в  зацеплении  конической 
передачи. 
О пределены 
передат очные 
от ношения  рычаж ного  и  цент риру ющего 
клиноплу нж ерного  механизма.  Применение 
у ст ройст ва  для  обкат ки  дает   возмож ност ь 
снизит ь  микронеровност и  поверхност и  и 
повысит ь т очност ь обработ ки. 
А вт орлар  қат ысу ымен  айналу шы дене т ет ік-
т ерінің  сырт қы  цилиндрлік  бет т ерін  дома-
лат у ға арналған қҧрылғы әзірленген. С ырт қы 
цилиндрлік  бет т ерді  домалат у ға  арналған 
қҧрылғы  әмбебап  т окарлық ст анокқа орнат ы-
лады.  Қҧрылғының  қарапайымдылығы  мен 
әмбебапт ығы  –  оны  машинаж асау   ӛндірісі 
ж ағдайында  қалыпт ы  ҥш  ж ҧдырықшалы 
т окарлық  пат ронды  ж ет ілдіру   арқылы  әзір-
леу ге  болады.  Мақала  сырт қы  цилиндрлік 
бет т ерді  домалат у ға  арналған  қҧрылғының 
конст ру кциясын  есепт еу ге  арналған.  Қҧрыл-
ғы  механизмінің  сҧлбалары,  сондай-ақ,  қҧ-
рылғының  ж ҧдырықшасына  ж әне  кону ст ық 
беріліст егі  ілінісу де  әсер ет у ші кҥшт ердің сҧл-
балары  берілген.  О рт алықт андыру шы  сына-
лық-плу нж ерлі  ж әне  иінт ірект і  механизмдер-
дің  беріліс  қат ынаст ары анықт алған. Домала-
т у ға арналған қҧрылғыны қолдану  бет  микро-
бҧдырлығын  азайт у ға  ж әне  ӛңдеу   дәлдігін 
арт т ыру ға мҥмкіндік береді. 
The  authors  dev eloped  a  dev ice  for  rolling 
external  cy lindrical  surfaces  of  the  rotation 
bodies.  The  dev ice  is  mounted  on the univ ersal 
lathe. Univ ersality  and simplicity  of the dev ice is 
in  that  it  can  be  manufactured  in  the  conditions 
of  machine  building  production  by   means  of 
modernizing  a  standard  three-jaw   lathe  chuck. 
The  article  is  dev oted  to  the  design  of  the 
dev ice  for  rolling  external  cy lindrical  surfaces 
structure.  There  are  presented  the  schemes  of 
the  bev el  gearing,  defined  the  transfer relations 
betw een  the  lev er and center w edge-and-piston 
mechanism.  The  use  of  the  dev ice  for  rolling 
giv es  a  possibility   to  minimize  the  surface 
micro-roughness  and  to  increase  the  A ccuracy  
of machining. 
УДК  677.021.122.26=512.122.  ШЕРО В  К.Т., 
С ИКЫМБАЕВ М.Р., МАЗДУБА Й А .В., М УС А ЕВ 
М.М.,  МУС А ТА ЕВА   Н.Б.
  Практическое 
иссл ед ование 
метод а 
пол учения 
отверстия в ц ел ьнол истовом материале 
при 
помощи 
термофрикц ионного 
сверл ения.  
Приводят ся 
основные 
резу льт ат ы 
эксперимент ального  исследования  способа 
т ермоф рикционного  сверления  от верст ий  в 
лист овых  мат ериалах.  Для  проведения 
опыт ов  были  разработ аны  и  изгот овлены 
специальные 
ф рикционные 
сверла, 
т ехнологическая  оснаст ка  и  образцы  для 
обработ ки. 
Ф рикционные  сверла  были 
изгот овлены  из  ст алей  С т .50  и  ШХ15. 
О бразцы  изгот авливались из ст али 3 и ст али 
30.  В  резу льт ат е  проведенных  опыт ов  было 
у ст ановлено, 
чт о  для  осу щест вления 
обработ ки  ф рикционным  сверлением  ст али 3 
необходимо  обеспечит ь  n>3000  об/мин,  а 
для  ст али  30  в  пределах  n≤3000  об/мин.  По 
резу льт ат ам  исследования  были  полу чены 
граф ики  зависимост и  шероховат ост и  и 
т вердост и  поверхност и  от  скорост и резания. 
С чит аем,  чт о  для  у т очнения  механизма 
резания 
способа 
т ермоф рикционного 
сверления 
в 
дальнейшем 
необходимо 
проведение 
следу ющих 
исследований: 
ст ру кт у рные  изменения  обрабат ываемого 
мат ериала; 
закономерност и 
изменения 
показат елей  качест ва  в  зависимост и  от  
реж имов 
резания 
и 
геомет рии; 
т емперат у рно-деф ормационные 
закономерност и 
пласт ическо-де-
ф ормационных процессов  в зоне конт акт а. 
ӘО Ж  677.021.122.26=512.122.  ШЕРО В  К.Т., 
С ИҚЫМБАЕВ М.Р., МАЗДУБА Й А .В., МҦС А ЕВ 
М.М., МҦС АТАЕВА Н.Б.
 Т абақ материалдар-
д ы  термофрикциялы қ бұрғы л ау арқы -
л ы  тесу тәсіл ін эксперименттік зерттеу 
Табақ  мат ериалдарды  т ермоф рикциялық  бҧ-
рғылау   арқылы  т есу   т әсілін  эксперимент т ік 
зерт т еу дің  негізгі  нәт иж елері  берілген.  Тә-
ж ірибелерді  ӛт кізу   ҥшін  арнайы  ф рикциялық 
бҧрғылар,  т ехнологиялық  ж арақ  әзірленіп, 
ӛңдеу ге  арналған  ҥлгілер  дайындалды.  Ф рик-
циялық  бҧрғылар  Бл.50  ж әне  ШХ15  болат  
мат ериалдардан  ж асалған.  А л  ҥлгілер  болат  
3  пен  болат   30-дан  дайындалған.  Жҥргізілген 
т әж ірибелер  нәт иж есінде  ф рикциялық  бҧр-
ғылау   арқылы болат   -т і ӛңдеу ді ж ҥзеге асы-
ру   ҥшін  n>
  айн/мин,  ал  болат   -ды  ӛң-
деу   ҥшін  n≤
 айн/мин қамт амасыз ет у  ке-
рект ігі  анықт алды.  Зерт т еу  нәт иж елері бой-
ынша  бет   қат т ылығы  мен  бҧдырлығының  ке-
су   ж ылдамдығына  т әу елділік  граф икт ері 
алынды.  Термоф рикциялық  бҧрғылау   т әсілі-
нің  кесу   механизмін  нақт ылау   ҥшін  алдағы 
у ақыт т а  келесі  зерт т еу лерді  ж ҥргізу   керек 
деп  есепт ейміз:  ӛңделет ін  мат ериалдағы  қҧ-
рылымдық  ӛзгеріст ер;  геомет рия  ж әне  кесу  
реж имдеріне  байланыст ы  сапа  кӛрсет кішт -
ерінің  ӛзгеру   заңдылықт ары;  т ҥйісу  аймағын-
дағы  пласт икалық-деф ормациялық  процест ің 
т емперат у ралық-деф ормациялық  заңдылық-
т ары. 
U DC   677.021.122.26=512.122.  SHERO V  К.Т., 
SIKHYMBA YEV   M.R.,  MA ZDU BA I  A .V ., 
MU SSA YEV   М.М.,  М U SSA TA YEV A   N.B.
 
Pr actical  Study  of  Opening  Obtaining 
Method in Sheet Mater ial Using T her mal 
Fr iction Dr illing.  
There  are  presented  the  main  results  of 
experimental  studies  of  the  method  of  thermal 
friction  drilling  openings  in  sheet  materials.  In 
order  to  carry   out  experiments  there  w ere 
dev eloped  and  manufactured  special  frictions 
drills,  technological  equipment  and  prepared 
specimens  for  machining.  F riction  drills  w ere 
made  of  steels  St.50  and  ShKh15.  The 
specimens  w ere  made  of  steels  3  and  30. A s a 
result  of  the  experiments  carried  out  there  w as 
established  that  for  performing  machining  by  
friction  drilling  w ith  steel3  it  is  necessary   to 
prov ide  n>3000  rot/min,  and  for steel 30 w ithin 
the  range  of  n≤3000  rot/min.  By   the  results  of 
the  study   there  w ere  obtained  the  roughness 
and  hardness  dependences  on  the  cutting 
speed.  It  is  considered  that  for  v erify ing  the 
cutting  mechanism  in  friction  drilling  it  is 
necessary   to  carry   out  the  follow ing  studies: 
structural  changes  of  the  machined  material, 
law s  of  changing  the  quality   indicators 
depending  on  cutting  modes  and  geometry , 
temperature-deformation 
law s  of  plastic-
deforming  processes  in the contact  zone. 
УДК 550.83. ПА К Ю.Н., ПО НО МА РЕВА  М.В., 
ПА К  Д.Ю.,  ЕЛЬШИН  А .  Возможности 
импул ьсной  нейтронной  гаммаметрии 
при  геофизических  иссл ед ованиях 
скважин
Дан 
крат кий 
анализ 
применимост и 
нейт ронных  мет одов  для  решения  задач 
неф т яной  геоф изики.  Выявлены  т ребования 
к 
характ ерист икам 
горных 
пород 
(порист ост ь, 
ст епень 
минерализации 
пласт овых  вод)  с  т очки  зрения  оценки  их 
неф т енасыщенност и. 
Уст ановлены 
особенност и 
инт егрального 
и 
спект ромет рического вариант ов импу льсного 
нейт ронного 
гамма-мет ода. 
В 
основу  
у глеродно-кислородного  карот аж а  полож ено 
различие  содерж ания  у глерода  и  кислорода 
в  неф т и  и  воде,  а  т акж е  различие  энергий 
гамма-излу чения, 
сопровож дающего 
неу пру гое  рассеяние  быст рых  нейт ронов  на 
ядрах  у глерода  и  кислорода.  Лит ология 
пласт ов у чит ывает ся измерением от ношения 
C a/Si.  О писана  мет одика  оценки  характ ера 
ӘО Ж 550.83.  ПА К Ю.Н., ПОНОМА РЕВА  М.В., 
ПА К Д.Ю., ЕЛЬШИН А . Ұңғы мал ард ы  гео-
физикал ы қ зерттеудегі импульстік ней-
тронд ы қ гаммаметрия мүмкінд іктері.  
Мҧнай  геоф изикасының  мәселелерін  шешу ге 
арналған  нейт рондық  әдіст ер  ж арамдылығы-
ның  қысқаша  т алдау ы  берілген.  Тау -кен  ж ы-
ныст арының  мҧнай  қанықт ылығын  бағалау  
т ҧрғысынан  олардың  сипат т амаларына  қойы-
лат ын т алапт ар (кеу ект ілік, қаттық су лардың 
минералдану   деңгейі)  ат алған.  Импу льст ік 
нейт рондық  гамма-әдіст ің  инт егралдық ж әне 
спект ромет рлік  нҧсқаларының  ерекшелікт ері 
анықт алған.  Кӛмірт ект і-от т ект і  карот аж  не-
гізіне  мҧнай  мен  су дағы  кӛмірт ек  пен  от т ек 
мӛлшерінің  айырмашылығы,  сондай-ақ,  кӛ-
мірт ек  пен  от т ек  ядроларындағы  шапшаң 
нейт рондардың  серпінсіз  шашырау ымен  қоса 
ж ҥрет ін 
гамма-сәу лелену  
энергиясының 
айрмашылығы  алынған.  Қат   лит ологиясы 
C a/Si  арақат ынасын  ӛлшеу   арқылы  есепке 
алынады.  С у мен  қаныққан  т ірек  қабат ын 
қосымша  пайдалану   ж әне  ж ылу  нейт рондар-
U DC  550.83. PA K Yu.N., PONOMARYOVA  M.V ., 
PA K D.Yu., YELSHIN А. Possibilities of Pulse 
Neutr on  Gammametr y  in  Bor eholes 
Geophysical Studies
There  is  giv en  a  brief  analy sis  of  using neutron 
methods  for  solv ing  the  problems  of  oil 
geophy sics. 
There 
are 
rev ealed 
the 
requirements  to  mining  rocks  characteristics 
(porosity ,  extent  of  edge  w ater  mineralization) 
from  the  point  of  v iew   of  estimating  their  oil-
saturation.  There  are  established  characteristic 
features  of  integral  and  spectrometric  v ariants 
of  pulse  neutron  gamma-method.  The  carbon-
and-oxy gen  logging  is  based  on  the  difference 
betw een  the  carbon  and  oxy gen  content  in  oil 
and  w ater  and  the  difference  betw een gamma-
radiation  energies  accompany ing  inelastic 
scattering  of  fast  neutrons  on  carbon  and 
oxy gen  nuclei.  The  seam  lithology   is  accounted 
w ith  measuring  the  C a/Si  ratio.  There  is 
described  the  methodology   of  estimating  the 
saturation  character  (defining  w ater-and-oil 
contact)  based  on  additional  use  of  the 

Научные  сообщения 

 
 
 
насыщения  (определение  водонеф т яного 
конт акт а) 
на  основе  дополнит ельного 
использования  опорного  водонасыщенного 
пласт а  и  определения  времени  ж изни 
т епловых 
нейт ронов. 
Доказано, 
чт о 
диф ф еренцированное  нормирование  вре-
мени 
ж изни 
т епловых 
нейт ронов 
и 
измеренных  от ношений  инт енсивност ей  С /О , 
C a/Si  позволяет   повысит ь  дост оверност ь 
оценки. 
ының  ӛмір  у ақыт ын анықт ау негізінде қанығу  
сипат т амасына  (су -мҧнай  байланысын  анық-
т ау ) баға беру  әдіст емесі сипат т алған. Жылу  
нейт рондарының  ӛмір  у ақыт ын  ж әне  С /О , 
C a/Si  қарқындылығының  ӛлшенген  қат ына-
сын  саралап  нормалау   бағалау   нақт ылығын 
арт т ыру ға мҥмкіндік береді.  
supporting  w ater-saturated  seam  and  defining 
the  time  of  thermal  neutrons  life.  It  is  prov ed 
that  differentiated  norming  of  thermal  neutrons 
life  and  measured  ratios  of  С /О ,  C a/Si 
intensities  permits  to  increase  the  v alidity   of 
estimation. 
УДК 621.74. ИС А ГУЛОВ А .З., КУЛИКО В В.Ю., 
КИПНИС  
Л.С ., 
КО НУННИКО ВА   С .Г., 
ЩЕРБА КО ВА  
Е.П. 

Достарыңызбен бөлісу:
1   ...   16   17   18   19   20   21   22   23   24




©emirsaba.org 2024
әкімшілігінің қараңыз

    Басты бет