А. М. Сма но ва Кө ке баева Г. К
-бөлім ТАРИХПӘНДЕРІБОЙЫНША
жүктеу/скачать 1,19 Mb. Pdf көрінісі
|
Тарихи түсініктер мен терминдер сөздігі by Кокебаева Г.К. (z-lib.org)
| 1-бөлім
ТАРИХПӘНДЕРІБОЙЫНША ҚОЛДАНЫЛАТЫН ТҮСІНІКТЕРМЕНТЕРМИНДЕР Або ли ционизм – құл дық ты жою жо лын да ғы қоз ға лыс. Аб сен тизм – сай лау ке зін де дауыс бе ру ге қа тыс пау. Аб со лю тизм – дәс түр лі ден ин ду ст риал ды қо ғам ға өту ке зе ңін- де қа лып тас қан жә не әлеу мет тік күш тер дің уа қыт ша ба лан- сын көр се те тін ай рық ша әлеу мет тік-саяси жүйе. Аб со лют тік жүйе нің қа лып та суы жал пы мем ле кет тік бю рок ра тиялық ма- ши на лар дың, кә сіп қой тұ рақ ты әс кер дің, жал пы мем ле кет тік са лық жүйесі нің, жал пы мем ле кет тік сот-тер геуші лік ап па- ра ты ның, заң на ма ны үй лес ті ру жә не әкім ші лік ұйым дас ты- ру шы лық тың, өл шем жә не сал мақ жүйесі, мем ле кет тік шір- кеу дің пай да бо луы, бі рың ғай мем ле кет тік эко но ми ка лық саяса тын жүр гі зуімен (про тек цио нис тік) қа тар жү ре ді. Саяси си па ты на бай ла ныс ты аб со лют тік тәр тіп тің ішін де ағар ту- шы лық аб со лю тизм ерек ше ле не ді (жал пы ха лық тық шо ғыр- ла ну ға, жа ңа әлеу мет тік топ тар ды ассими ля циялау ға, со ның ішін де про тек цио нис тік сая сат ты жүр гі зу ар қы лы, ағар ту шы- лық идеоло гиясын қол да уына, жал пы ха лық тық сырт қы экс- пан сия саяса тын жүр гі зу ге бағ дар лан ған мем ле кет тік жүйе), кон сер ва тив ті аб со лю тизм (фео дал әлеу мет тік топ та ры ның қы зы ғу шы лы ғын да ғы сақ тау шы сая сат қа, дәс түр лі діл жүйе- нің мұ рат та ры на (идеал) сүйене тін, көп ші лік тің салт тық сая- си тәр ті бі нің сте ре оти пі не бағ дар лан ған мем ле кет тік жүйе), дес пот тық аб со лю тизм (ди нас тия ның, сұр қия лар дың не ме се пат ша ның сая сат тың мақ са тын анық тау да айт ар лық тай же- 8 ке асы ра сіл теу ші лі гі мен өзі нің қы зы ғу шы лы ғын да сая сат ты жүр гі зу ге бағ дар лан ған дер бес тен ді ріл ген мем ле кет тік жүйе), теоло гиялық аб со лю тизм (мем ле кет тік құ ры лым ның құ ра- мын да шір кеу дің ай рық ша рө лі мен, өз қо лын да саяси жә не ді ни би лік ті шо ғыр лан дыр ған аб со лют тік мо нарх бі руақыт та ұлт тық шір кеу бас шы сы бо лып та бы ла тын ды ғы мен ерек ше- ле не ді), ошақ тық аб со лю тизм не ме се жер гі лік ті (жер гі лік ті сос ло виелік мо нар хия тәр ті бі не жә не жал пы мем ле кет тік мақ- сат ты жер гі лік ті кон фес сионал дық, саяси-құ қық тық, әлеу мет- тік ерек ше лік тер ді ұл ғайт ып көр се ту ге не гіз де ліп мем ле кет - тік ор та лық сыз дан ды ры лу жағ да йын да қа лып та са тын мем - ле кет тік жүйе).
тү бір лі түр де жа ңар ту ға ұм тыл ған көр кем өнер ағым да ры. Авс тро ма рк сизм – Авс трия со ци ал-де мок ра тиясы ның XX ға- сырдың бі рін ші ши ре гін де қа лып тас қан ғы лы ми-саяси тұ жы- рым да ма сы. Со циал-де мок ра тиялық жұ мыс шы пар тиясы ның көр нек ті қай рат кер ле рі О. Бауэр, К. Ден нер, М. Ад лер, Ф. Ад- лер өз де рі нің теория лық із де ніс те рін де ре во лю ция шыл марк- сис тік тұ жы рым да ма ның өзін дік ерек ше нұс қа сын жа са ды. Олар боль ше вик тер дің ре во лю ция шыл дық жә не ба тыс со ци ал- де мок ра тиясы ның ре фор ма шыл дық тұ жы рым да ма ла ры нан ір ге сін ажы ра тып алу ға ты рыс ты. Авс тро марксис тер дің пі кі рі бо йын ша, про ле тар лық ре во лю ция өте ұзақ жүр гі зі ле тін, бір- те-бір те іс ке аса тын үр діс, ол үш са ты дан (саяси, ұлт тық жә не әлеу мет тік) тұ ра ды. Саяси ре во лю ция Габс бург тер им пе рия- сын жо йып , де мок ра тия лық пар ла ме нт тік мем ле кет құ ры лы- сы на жол ашу ға тиіс ті. Ұлт тық ре во лю ция ұлт тық мә се ле ні ше шіп, эко но ми ка лық жа ғы нан не ғұр лым тиім ді ай мақ ше гін- де жа ңа мем ле кет тік құ ры лым ды жа сауды іс ке асы ра ды. Ал әлеу мет тік ре во лю ция әлеу мет тік-саяси жә не эко но ми ка лық қайта құ ру лар ды іс ке асы ра ды. Про ле тар лық пар тия ның өкі- мет ба сы на ке луі саяси бү лік жо лы мен емес, де мок ра тиялық сай лау да же ңу жо лы мен іс ке асы ры лу ға тиіс ті. Бұл со циализм құ ру ға жол аша ды. Со циализм құ ру дың мә ні – мен шік тү рін өз гер ту емес, өн ді ріс ті әлеу мет тен ді ру ді іс ке асы ру, яғ ни эко- 9 но ми ка лық жүйе нің бар лық құ ры лым да рын да кә сіп кер лер- дің, жұ мыс шы лар дың, тұ ты ну шы лар дың жә не мем ле кет тің өкіл де рі нен тұ ра тын ерек ше ке лі сім ко мис сияла рын құ ру ар- қы лы әлеу мет тік әді лет сіз дік ті жә не адам ды адам ның қа на уын жою.
жүктеу/скачать 1,19 Mb. Достарыңызбен бөлісу:
|