А. М. Сманова- алматы: ҚазМемҚызПУ, 2012. 234 б
Ислам режимінің тҧрақтануы
жүктеу/скачать 1,31 Mb. Pdf көрінісі
|
Сманова-А.М.-Азия-және-Африка-елдерінің-қазіргі-заман-тарихы
| Ислам режимінің тҧрақтануы.
Иранда зайырлы қоғамды шектеген соң исламдану үрдісі күшейе бастады. Әділет басқар- масы құрылды; зайырлы білім алған заңгерлер қызметтен тыс қалды. Сот ісі шариғат заңы бойынша іске асты: арақ ішкен- дерге 30 дүре соғылды; ерлі-зайыптылардың опасыздығы үшін – ӛлгенше ұра берді; тіпті музыка тыңдағандар үшін, шахмат ой- нағандары үшін, икра жегені үшін және т.с.с. 50 рет дүре соғыл- ды. Сонымен, бірге кӛзін ағызу, тісін жұлу, құлақ, мұрын, аяқ кесу секілді де жаза түрлері болды. Ерлер жұмыс істейтін жерлердің барлығында әйелдер жұ- мыс істеуге тыйым салынды. Олар мұсылман қағидаларына сай киім киюдің қатаң нормасы хиджаб киіп жүрулері керек болды. 1981-1983 жылдары Иранда барлық жоғарғы оқу орын- дары жабылды, оқытушылар мен студенттер арасында «тазалау» басталды. 1983 жылы мамырда Туде партиясының қызметіне 130 тыйым салды, оның басшыларына сот ісі жүрді. Осы жылдары Иранның президенті Хосейни-Хаменей, ал премьер-министрі Мусави-Хаменей болды. Дегенмен, ең басты күрес мәжіліс тӛра- ғасы Хашеми-Рафсанджани мен ішкі істер министрі аятолла Әли Акбар Мұхташеми арасында болды. Иракпен соғыс осы жылдары тығырыққа тірелді. Сирия территориясы арқылы Жерорта теңізіне шығатын мұнай тасы- малдау жолдарын Ирактың талабы бойынша Сирия жауып тас- тады. Соғыс 1988 жылдың 8 тамызында аяқталды. Иранның жалпы шығыны 700 млрд. долл. құрады, жыл сайын соғысқа 14 млрд. долл. жұмсалды. Осы соғыс жылдары Иранның 60% ӛнеркәсібі тоқтатылды, 1 млн. астам адам қаза болды. 1988 жылдан бастап саяси партиялар құруға рұқсат етілді. Бүкіл әлем Иранды халықаралық лаңкестіктің ошағы және ис- лам фундаментализімін таратушы ретінде қабылдады. 1989 жылы 14 қаңтарда аятолла Хомейни ағылшын жазу- шысы Рушдиға фетва шығарды, яғни оны ӛлім жазасына кесті. Фетва әлемдегі барлық мұсылмандардың заңының күшіне енді; әрбір адам оны жағдайға қарамай-ақ ӛз бетінше орындауға тал- пынды. Сонымен Рушдиға «аңшылық» басталды, әлемдегі кітап дүкендері мен баспаханаларға басқыншылықтар жасалды. Бұл қоғамдағы исламға деген жеккӛрініштілікке әкелді. Фетваны аятолла Хомейни ӛзі жоюға күші келген жоқ - 1989 жылы 4 мау- сымда ол қаза болды. жүктеу/скачать 1,31 Mb. Достарыңызбен бөлісу:
|