Экспрессивті қарым-қатынас үлгісі

Сонымен қатар, дәл сабақта немесе оқу дәрісінде, жиналыста немесе конференцияда сіз осы ҥлгімен әуестенбеңіз. Әртҥрлі кӛзқарастардағы пікірталастар мен пікірлер ҧнатпау және қабылдамауға ҧласпауы ҥшін, эмоционалдық жай-кҥйді ҥнемі басқарып отыру керек.

Пікірлердің қақтығысы, қатысушылардың ӛзара әрекеттесуіне қарсы тҧруы әңгімелесушілер біреудің субъективтік кӛзқарасын шын деп қабылдауға мәжбҥр болғанда, эмоциялық даудың осы тҥріне алып келуі мҥмкін. Мҧндай дауда кӛбінесе дәлелдерге («ad hominem» - адамдар тобына, адамға) жҥгінеді, тыңдаушының эмоцияларына жҥгінеді. Әрине, мҧндай дауда ешқандай шындық

29

туа алмайды, тек әрқайсысы ӛзінің жеке нҧсқасын, субъективті кӛзқарасын белсенді тҥрде білдіріп, оны басқа әңгімелесушілер ҥшін ең дҧрыс деп танытуға тырысады.

Қарым-қатынаста, әсіресе іскерлікте, осындай дау кең таралған болып табылады және жиі іскерлік ӛзара іс-қимылға теріс әсер етеді. Бҧл тек әңгімелесуде немесе жиналыстарда ғана емес, сонымен қатар конференциялар, келіссӛздер, кездесулерде де кездеседі, себебі кез келген нҧсқаны дәлелдеуге болады және соңында кез келген нәрсені дәлелдлеп шығарасыз. Мҧндай дау туралы әдетте: «Дау-дамайлар Римді қиратқан» деп айтылады. , - Шынымен де, белгілі бір мәселе бойынша қатысушылар пікірі сәйкес келмесе және ӛз желісін мен эристика тәсілдерін (гр. eristikos — дауласушы, дауларда, тіпті шын мәнінде дҧрыс болмай тҧрса да, жеңу ӛнері), жҥргізе алатындар жиналса, онда дау, әдетте, пікірлер қайшылығына айналады.