Интербелсенді құзыреттілік

Коммуникативті қҧзыреттілік туралы айтатын болсақ, кӛптеген мамандар қарым-қатынас дағдыларын жиі бӛледі - басқа да қажетті нәтижелерге қол жеткізу және жеке мақсаттарды жҥзеге асыру ҥшін қарым-қатынастарды басқару және әлеуметтік қатынастарды

қалыптастыру, сондай-ақ ӛзара тҥсіністікке қол жеткізу және әртҥрлі адамдармен адамдар арасындағы жасы, мәртебесі мен әлеуметтік мәртебесіне қатысты қарым-қатынаста ҥйлесімділік жасау қабілеті. Бҧл қҧрамдас бӛлікпен байланысты қҧзыреттер, олар: кӛшбасшылық, қақтығыстарды, бҥлдіргіш мінез-қҧлық және конструктивті емес байланыстарды басқару қабілеті, командамен жҧмыс істей білу, ӛз ойын білдіру, сҧрақтар қою және басқаларды тыңдау, стресске қарсылықты кӛрсету. Бҧл тізімге кӛптеген басқа сипаттамалар қосуға болады.

Жоғарыда кӛрсетілген қҧзыреттілік білім беру саласындағы мамандарға әлеуметтік ӛзгерістер жағдайында болашаққа бейімделуге мҥмкіндік береді; қалыптасқан жағдайларды және пайда болатын проблемаларды дҧрыс бағалау, тҥсіну, адам факторын ескере отырып, тиімді шешімдерді қабылдау және орындау, кәсіби және тҧлға аралық қарым-қатынаста сындарлы ӛзара әрекеттесу.

Бҧл қҧзыреттіліктер білім беру саласындағы мамандарға әлеуметтік ӛзгерістер жағдайында болашаққа бейімделуге мҥмкіндік береді; пайда болған жағдайларды және пайда болған проблемаларды дҧрыс, тиісінше бағалауға және тҥсінуге, адам факторын ескере отырып, тиімді шешімдерді жасауға және орындауға, кәсіби болса да және тҧлға аралық болса да қарым-қатынаста сындарлы ӛзара әрекеттесуге кӛмектеседі.

Коммуникативтік қҧзыреттілік, білім, білік және тиімді қарым-қатынас дағдыларының жиынтығы, яғни - бҧл арнайы интерактивті жағдайда сіздің қарқынды технологияларды пайдалана отырып, арнайы оқыту қажеттілігі болып табылады. Байланыс мәселелері бойынша ғылыми зерттеулер кӛрсеткендей, мҧндай дағдыларға ҥйрету мектеп, лицейден басталуы керек, ал жоғары оқу орнында міндетті пәнге айналуы керек, себебі қарым-қатынас қабілеті ең маңызды болып табылады және адам қарым-қатынастары жҥйесінде кӛптеген мамандықтар ҥшін, ол бейіндік қҧрамдас болып келеді.

Ӛмірінің маңызды бӛлігінде адам жҧмыс істегендіктен, ӛзара қарым-қатынас жасайды және ӛзара әрекетке тҥседі - ол сӛйлейді, оқиды, жазады және тыңдайды, сондықтан жоғарыда айтылғандай, оның жетістігі ғана емес, жоғарыда айтылғандай, сонымен бірге ӛмірдің қиындықтары осындай қҧзыреттілікке (коммуникативтік) байланысты. Ҧйым, топ немесе жеке тҧлға ақпарат алмасуда және беруді, идеялармен алмасуды және бірлескен кҥш-жігерді ҥйлестіруді қамтамасыз ететін жеткілікті қарым-қатынассыз ӛмір сҥре алмайды.

Авторитарлық қоғамда, іс жҥзінде демократиялық қоғамда коммуникативті қҧзыреттілікті дамыту бҧрын-соңды талап

19

етілмегенін атап ӛту керек, сондықтан кӛптеген адамдар, соның ішінде кӛптеген оқытушылар мен білім беру мекемелерінің оқытушылары коммуникативті сауатсыз болып қалды.

Қарым-қатынас проблемалары бойынша әдебиет, теориялық оқу курстары және практикалық ойын сабақтары адамдар арасында басқа адамдар ӛмір сҥруге ҥйрету, олармен конструктивті қарым-қатынас жасау және тҥсінуге қол жеткізу, сондай-ақ коммуникативті қҧзыреттілік, қҧрметке ие болу, оң қабылданған имиджді алуға кӛмектеседі, яғни ересектерге бір-бірімен қарым-қатынасты реттеуге мҥмкіндік беретін, осылайша олардың жеке және кәсіби ӛмірін жеңілдетуге ықпал етіп, сондай-ақ балаларға оң әсерін тигізеді.