Адам анатомиясы
жүктеу/скачать 11,6 Mb. Pdf көрінісі
|
| hilus,
айқын көрінеді, олардан мүшенің орталык венасы шыгады. 'V.gastroepiploica dextra -Truncus coeliacus Duodenum A.pancreaticoduodenalis superior anterior V.pancreaticoduodenal Caput pancreatis V.lienalis •Aorta ocessus uncinatus /.pancreaticoduodenalis A.pancreaticoduodenalis inferior Cauda pancreatis 'Corpus pancreatis ~A.mesenterica superior “V.mesenterica superior ■A.a.jejunales Flexura duodenojejunalis 201-сурет. Ұ йқы без, он екі елі іш ек; алды ңғы көрінісі. Сыртынан бүйрекүсті безі тінм ен ты ғы з бітіскен және мүшенің тереңіне көптеген дәнекер тінді шарбақшаларды беретін фиб- розды капсуламен капталған. Фиброзды кап- суланың ішінен гистологиялық кұрылымы күрделі және үш зонадан тұратын қыртыс зат, cortex, жатады. Сыртынан, капсулаға жақын, шумақтықзона, zona glomerulosa , орналасқан. Одан кейін ортаңғы кеңдеу келген будалық зона, zonafasciculata, орналасқан. Милы зат- пен шектесетін жерде ішкі торлы зона, zona reticularis, орналасады. Аталған зоналардың жасушалары химиялық құрамы және физио- логиялык. әсері әртүрлі гормон бөлетіндіктен бір-бірінен функционалді дараланады. Бүйрекүсті безінің қыртыс заты гормонда- рының жалпы атауы — кортикостероидтар, олар үш топқа бөлінеді: кыртыстын шумақ- тыкзонажасушаларымен бөлінетін- минера- локортикоид-альдостерон; будалык зонада түзілетін глюкокортикоид-гидрокортизон, кортикостерон, 11-дегидро-ж әне 11-дезок- сикортикостерон; құрылысы және функци- ясы аталы қ жыныс гормондарына жақын жыныс гормоны — андроген, торлы аймак- тын жасушаларымен түзілетін эстроген жэне прогестерон. Бүйрекүсті безінің ортасында хром кабаттарымен сарғыш-ала боялатын, ірі жасушалардан тұратын милы зат, medulla, ор- Cortex Medulla Facies renalis acies renalis Facies Margo medialis Margo Facies Facies Facies anterior inferior Margo medians Hilus V. centralis Facies renalis "V.suprarenalis superior Margo 202-сурет. Бүйрекүсті бездері, оның милы және қыртыс заттары. наласады. Осы жасушалардың екі түрі бар: эпинефроциттер — негізгі массаны күрап, адреналин бөледі; милы затта топталып ша- шыраған норэпинеф роциттер-норадрена- лин бөледі. Адреналин гликогеннің бұлшы- қеттердегі жэне бауырдағы қорын төмен- детіп, оны ыдыратады да, қандағы көмірсу- лар деңгейін жоғарлатады. Инсулинге анто- гонист, жүрек бұлш ықетінін жиырылуын күшейтеді және жиілетеді, тамырларды та- рылтады, артериялы қ қысымды көтереді. Норадреналиннің организмге әсері адрена- линге ұқсас, бірак осы гормондардын кейбір ф ункциялары ны ң әсері қар ам а-қ ар сы мүмкін. Н орадреналин жүректің жиырылу жиілігін тежейді. Бүйрекүсті безінін қанмен қамтамасыз ет- ілуі: Әрбір бүйрекүсті безіне 25-30 артерия ке- леді. Олардың ішіндегі ен ірілері: жоғарғы бүйрекүсті артериясы (төменгі көкетті арте- р и яд ан ), ортаңғы бүйрекүсті (қолқаны ң құрсақ бөлігінен) және төменгі бүйрекүсті ар териясы (бүйректік артериядан). Осы арте рия тармақтарының кейбіреулері тек қыртыс затты, калғандары қыртыс зат пен милы зат- ты қанмен қамтамасыз етеді. Синусоидты кантамырлар капиллярларынан орталық ве- Glandula / V.su] ^/.renales A.a.testiculares A.suprarenalis media V.cava inferi V.suprarenalis dextra V.testicularis dextra rarenalis sinistra uprarenalis inferior renalis sinistra A.phrenica inferior Truncus celiacus r.v.stellatae V.testicularis sinistra '"U reter A.mesenterica superior 203-сурет. Б ү й р ек ж ән е бүйрекүсті бездері (сол ж ақ) ж ән е оларды ң тарм ы рл ары ; алды ң ғы көрінісі. наның ағыстары түзіледі, ол оң бүйрекүсті безінен төменгі қуыс венаға, сол бүйрекүсті безінде сол бүйрек венасына құяды. Әсіресе, сол бүйрекүсті безінен какп а венасы на құятын көптеген ұсақ веналар шығады [Са- пин М.Р., 1974]. Гипофиз. Гипофиз, hypophysis (glandula pituitaria), сынатәрізді сүйектің түрік ершігінің гипофиз шұңқырында орналасқан ж эне бас сүйегі қуысынан ершіктің көкетін құрайтын катты милы кабықөсіндісіменбөлінген. Осыкөкет- тегі тесік арқылы гипофиз аралық мидың ги- поталамусының құйғышымен байланыскан. Гипофиздің көлденең мөлшері — 10-17 мм, алдынан — артына қарай 5-15 мм, тігінен 5- 10 мм. Еркектерде гипофиздің салмағы 0,5 г, әйелдерде 0,6 г. Сыртынан гипофиз капсу- ламен қапталған. Гипофиздің екі үдесін ажы- ратады — алдыңғы және артқы. Алдыңгы үлес (ад ен о ги п о ф и з), lobus anterior (adenohypophysis ), ірілеу келген, бар- лык гипофиз салмағының 70-80% құрайды. Ол артқы үлеске Караганда тыгыздау. Гипо физ шұңқырында орналасқан алдыңгы үлес- |