Адам физиологиясы
47-сурет. Айқастырылған кан айналысы атты тәжірибе (Л.Фредерик)
жүктеу/скачать 28,52 Mb. Pdf көрінісі
|
- Бұл бет үшін навигация:
- Механорецепторлардың тынысалуды реттеудегі маңызы
| 4
47-сурет. Айқастырылған кан айналысы атты тәжірибе (Л.Фредерик). А - жануардың кеңірдегін қысса, Б - жануардың тынысы жиіленеді, ал Б - жануардың тынысының жиіленуі, А - жануардыц тынысын сиретеді. Осыган байланысты сигналдар орталыққа шеткі хеморецепторлар арқылы тезірек жетеді. Орталықтағы хеморецепторлардын тыныс орталыгына эсері шеткі хеморецепторға Караганда күштірек болады. Механорецепторлардың тынысалуды реттеудегі маңызы 1868 жылы неміс ғалымдары Геринг пен Брейер иттің өкпесін ауаға толтырып керсе немесе оның бүйіріне пневмоторакс жасап окпенің колемін кішірсйтсе демалу жэне дсмшыгару кезеңдсрі озгеретінін байқаган. Өкпені ауамен кергенде үш түрлі рефлекс пайда болады. 1. Инспирациялық тежеу рефлексі - өкпені ауамен керген сэтте организм кенеттен дем ала алмай калады. 2. Өкпені демшыгару кезінде керсе, келесі жолгы демалу сатысы кешеуілдейді де, демшыгару сатысы созыла түседі. Мүны экспирациялық жеңілдеу рефлекс і ден атайды. 3. Дем алған сәтте өкпені қаттырақ керсе, инсгшрациялық еттер шектен тыс капы козады да ит дірілдеп демін катты ішіне тартыи жан ұшырады (Хэд парадоксы), Ал өкпенің көлемін пневмоторакс аркылы кішірейтсе, демшыгару қысқарады, бірақ демалу ұзарады, ягни келесі жолгы демалу сатысы гездейді. Бұл окгіе кішіреюіне берілген рефлекстік жауап. Өкпе көлемі өзгерген сәтте оның ішіндегі керу рецепторлары (ме- ханорецепторлар) қозып тітіркенеді, бүдан пайда болтан сигнал тыныс орталыгына ксзегсн жүйкс арқылы жетеді. Кезеген жүйкс серпіністері дем алған, дем шыгарған сэттерде тіркелетін болса, олар дем алган кезден бастап жиілейді, дем ішке қатты тартылған сәтте шектен тыс жиілейді де дем шығарысымен біртіндеп сирей бастайды (48-сурет). Сонымен, Геринг пен Брейер рефлскстері өкиенің көру кабылдағыштарынан кезеген жүйке арқылы тынысалу орталығына жететін сигналдардыц гынысалу жиілігін реттейтіні жэне демалу мен демшыгару сатылары накты бір кезекпен алмасып отыратыны, өкпеден оргалықка баратын сериіністер санына байланысты екенін көрсетеді. Сондықтан Геринг иен Брсйер рефлекстері өкпснің өзін-өзі реттеу рефлекстері деп те аталады. а б н г Д жүктеу/скачать 28,52 Mb. Достарыңызбен бөлісу:
|