Адам физиологиясы
Бауыр - көп қызметті агза
жүктеу/скачать 28,52 Mb. Pdf көрінісі
|
Физиология кітап
| Бауыр - көп қызметті агза
Бауыр - адам (жануар) денесіндегі ең үлкен без: оның салмағы ересек адамда шамамен 1,4-1,5 кг, яғни адам салмағының 2%-тіне тең. Жаңа туған нәрестенің бауыры 135 г (яғни жалпы салмагының 4,5-5%-і), жынысты жетілерде 1350 г (салмағының 3%-і). Бауыр - қүрылысы күрделі, қызгылт-қоңыр түсті тінді агза. Оның нобайы құрсак куысының оң жағында, кабырғалардың ішкі бетіне сүңги орналасқан, біраз бөлігі сол жакта. Бауыр арнайы сіңірлер арқылы үлпершекке, глиссон қапсуласы аркылы көкетке (диафрагмаға) бекіген, 500 мыңдай бауыр бөлшектерінен (d-0,5-2 мкм), ал эрбір бөлшек жүз мывдаган аса күрделі жасушалар - гепатоцигтерден (d-14-20 мкм) гұрады. Гепатоцит мембранасының өте ұсақ түктері болады. Олар вена жэне артерия қанына толы синусоидтармен жанасатын бет ауданын ұлғайтады. Бауырды қанмен екі түрлі қан тамыры: а) оттегі не бай бауыр артериясы (барлык қанның 20-30%-і) жэне б) қоректі заттарга, бай қақпа венасы (бауырга келетін веналык қанның 70-80%-і) аркылы қамтамасыз етіледі. Вена қаны қарыннан, ішектен, үйқы безінен, талақтан жиналады. Бауыр арқылы минутына 1500-1800 мл қан өтеді. Одан өтетін қанның жалпы көлемі жүректің минуттык көлемінің 30-50%-ын, яғни 1/3, кейде тіпті 1/2-ын алады. Бауырдан шыккан кан төменгі куыс артериясына, оған қосылатын бірнеше бауыр венасына келіп қүйылады. Бауыр канын тасымалдайтын гамыр жүйесі, осы агзадағы вена қабыр- ғаларындағы сақина тэрізді ет талшықтарының кұрылысы бауырдағы канның ^елгілі бір шапшандықпен жылжуының нәзіктікпен рспелетінін көрсетеді. Мұнда қан агысы басқа агзалардагыдан баяулау. Бауыр гіні 60%-і гепатоциттерден, 30%-і жұлдыз торізді Куифер жасушаларынан тұрады. Соңгылары ретикулэндотелий жүйесіне жататын қақпа венасы эндотелиінің маңында орналасқан. Бұл жасуіиалардың фагоцитоздық қасиеті бар: олар бактерияларға, эритроцит сыиықтарына т. б. тосқауыл болады. Гепатоциттер аралығындаты саңылаулар өттің алгашқы жолдарынөт капиллярларын (өзекшссін) гүзсді. Бұл өзскшслср біртіндеп жуандап өзектерге, етдіңдеріне барып қосылады. Бауыр құрылымының ерекшеліктерін атай отырып, бұл агзаның қакпа жүйссі мен жалпы қан айналу жүйссі арасындагы станция екенін айтқан жөн. Ол қарында ас корыту, оны ішсктс сіңіру үрдістеріндс алгашқы рсттеуші, организмде гомеостазды қамтамасыз етстін негізгі ағзалардың бірі. Сонымен бауыр - құрылысы мен қүрылымы жағынан өте күрдслі, биохимиялык үрдістер іске асырылатын көп кызметті без: ол ас корыту, зат алмасу, канайналымы әрекеттеріне, қорғаныс, жылу реттсу (терморегуляция), арылу (экскреция), уыт қайтару (дезинтоксикация) әсерленістерына катысады жонс өт шығару деполық (зат қоймасы) т.б. қызметтер аткарады. Бүл қызметтерді жеке баяндар алдында негізгі бауырды зсрттеу эдістерімсн таныса кетсйік. Олар эксперименттік жэнс клиникалық эдістер болыи 2 топка болінеді. жүктеу/скачать 28,52 Mb. Достарыңызбен бөлісу:
|