Адам физиологиясы
жүктеу/скачать 28,52 Mb. Pdf көрінісі
|
| I
III 30 -сур ет . Р е з у с ф а к т о р ғ а б а й л а н ы ст ы а к у ш е р л ік п р а к т и к а д а ан а м ен іш т ег і н ә р е с т е а р а сы н д а гы к е з д е с е т ін к ұ б ы л ы сга р . I - н ә р е с г е н ін R h + э р и т р о ц и т т е р м е н R h - - к а н д ы ан а о р г а н и з м ін ің и м м у н д е л у і; II - ан а қ а н ы н д а R h а н т и д е н е н ін п а и д а б о л у ы ; III - ан а а н т и д е н е л е р ін ің н э р е с т е R h + э р и т р о ц и т т е р ін а г гл ю т и н а ц и я л а у ы . Қазіргі кезде Rh - фактордың да бірнеше түрі (RhO, Rh-1, Rh2, Rh3, Rh4 ... Hro, H r l , ... Д, С, E t t . ) бар екені белгілі болды. Мундай Rh түрлері түракты донорлардың қанында ғана анықталады. Қанда қосымша агглютининдер де болады. Бұлардың ішінде адам үшін ең кауіптісі иммундык анти-А, анти-В агглютиниңдер. Мундай агглютининдер каны I топка жататын адамдардың 10-20%-інде кездеседі. Баланын канында 6-айга дейін агглютнниндері болмайды, 6 айға толмаған емшектегі балаға әкесінің не анасыньщ кан тобын анықтамай кұйса (бұл практикада болатын уакиға) баланың канында анти-А не анти-В агглютинин пайда болуы мүмкін. Бул антитондер кейде организмде көпке дейін сакталады. Агглютинині жок IV топта а і жэне а2 агглютинин болуы мүмкін. Ал II - III топтардағы қан агглютининсіз, I топтың жалгыз агглютинині гана болуы да мүмкін. Қандагы агглютиногендер ғана түқым куалайды, сондыктан баланың кан тобы ата-анасына ұқсамауы мүмкін. Мэселен, окесінің каны IV топқа жатса, яғни оның қанында А жоне В агглютиногендері болса, ал анасының канында I топ агглютиногені жок болса, нэрестенің каны I, II, III, IV тонка жатуы мүмкін. Ата-анасының қаны бір топқа жатса, олардың агтлютиногендік белгісі гомозиготалық не гетерозиготалык болгандықтан арғы аталарынан берілген белгісіне байланысты бала каны баска тонка жатуы мүмкін. Қан жүйесі және оның реттелісі Қан жүйесіне қан жасушалары түзілетін, олар бұзылатын ағзалар жэне канның өзі жатады (Ланг). Қан жасушалары сүйек кемігінде (жілік майында) жасалады. Лимфоциттердің эрі карай дамуы, жетілуі лимфондтық тіндерде лимфа түйіндерінде, тимуста ішекте, бадамша бсздерде өтеді. Эритроциттердіц пісіп жетілуі, жарылуы - эритропоэз, лейкоциттердікі - лейкопоэз, сондай-ақ тромбоцитопоэз үздіксіз өтіп жататын үрдістер. Тэулік сайын кан жасушаларының біразы бұзылады, ыдырайды, олардық орындарын жаңа, жас жасушалар басады. Эритроцит, лейкоцит тромбоциттер саны биологиялык константаларға жатады. Қан ағынына шыққан ең жас эритроциттер ретикулоциттер деп аталады, олардың саны cay адамда эритроциттердің жалпы санының 1%-нен көп емес. Ретикулоцит протоплазмасында арнайы бояумен боялагын торлы зат болады. Бұл зат, эритроциттер сүйек кемігінен шыққан соң 20- 40 сағат өтісімен, ягни эритроцит жетілген соц жойылады. Ретикулоциттер санының көбеюі канга толык жетілмеген эритроциттердің шыкканын көрсетеді. Эритроцит қанда 120 тэулік, ал лейкоцит бірнеше сағаттан бірнеше күнгс дейін жасайды. Ксйбір лимфоцитгер адам канша жасаса сонша жасайды. Ал тромбоциттердің тіршілігі 8-11 тәуліктен аспайды. Эритроциттердің көбі көкбауырда, біразы бауырда ыдырайды. Жарылып ыдыраған эритроцит қүрамыңдагы темірдің 95%-і кайтадан пайдаланылып, жаңа эритроциттің кұрамына кіреді. Эритроциттер 3 түрлі жолмен ыдырайды. Ең жас эритроциттер кан агысына ілесіп жүріп жарақаттанады да үсақ бөлшектерге бөлінеді (фрагментация), қанда ең түракты эритроциттер гана қалады. "Кэрі" эритроциггерді мононуклеарлы (бір ядролы) фагоциттік жүйе (МФЖ) кармаи жұтып жіберсді (фагоцитоз), МФЖ бауыр мен көкбауырда көп болады. Кейбір коне эритроциттер қанның өзінде гемолизге үшырайды. Лейкоцитгер де жаңарып огырады. Олардың кобі қан тамырынан тысқары шығагын болгандықтан ішек-қарын, ауыз, коздің, шырышты қабығынан өтіп, сыртқа щыгады. # жүктеу/скачать 28,52 Mb. Достарыңызбен бөлісу:
|