Адам физиологиясы

Кейбір жағдайларда скі көздің карашықтары көлемі ортүрлі болады 
(атаокаріія). Бұл біржағындагы симпатикалык жүйкенің закымдануынан 
туады, осының салдарынан көз қарашығы тарылады (миоз) жэне онымен 
бірге саңылауы кішірейеді (Горнер симптомы). Бір көздің қарашығы ұлгаюы 
(мидрчаз) көз қозгалтқыш жүйке сал болғанда немесе симпатикалық жүйкені 
тітіркендіргснде пайда болуы мүмкін.
Көз қозгалысыныц мәні
Көз алмасы қозгалысының қандай да болмасын заттарды көруге маңызы 
зор. Козді белгілі бір нүктегс кадауды алты бүлшықет қамтамасыз стеді. Олар 
бір үшымен көз үясына, екінші үшымен көз алмасы бетінің белгілі бір жеріне 
бекінсді. Бұл - екі қигаш жоне торт тік (сыртқы, ішкі, жогаргы, томенгі) 
деп аталатын бүлшықеттер.
Олардың ішіндс тек сыртқы бүлшықет көзді тікелей сыртқа аударады, ал 
ішкісі тек ішкс қарай бұрады. Жоғарғы және төменгі тік еттер көзді сэйкес 
бағытта бұрып қоймай, оны тағы аздагі ішке қарай ауыстырады. Сондықтан 
көзді тура жоғары немесе томен аудару үшін тік еттермен бірге қигаш еттер 
де жиырылуы ксрек.
Көздер бір уақытта жэне өзара бірге козғалады. Жақын орналасқан 
заттарға Караганда көздсрді жақындату, ал алыста орналасқан нэрселерге 
Караганда оларды алыстату керек. Жакындагы заттарға қарағанда, екі ішкі тік 
еттердің иіирағуынан көздердің түйісуін конвергенция деп атайды. Сыртқы 
тік еттердіц комегімен коздіц ажырауы дивергенция деп аталады.
Кору моліметтерін үздіксіз қабылдау үшін торлы қабыктағы зат 
бейнелері 
қозталыста болу 
керек, 
сондықтан 
кору үрдісіндегі 
көз 
қозғалысының маңызы зор.
Кез келген затқа Караганда, адамның кейде өзі сезбейтін, көздің үздіксіз 
секіргіш (саккада) касисті болады. Осының салдарынан, торлы қабықтың 
бетіне түсксн бейнелср үнсмі бір нүктеден келесі нүктсге ауысын, жаңа 
фоторецепторларды тітіркендіреді, сойтіп ганглиоздык кабаттары жэне одан 
тараған жүйке талшыктарында кайтадан серпініс туғызады.
Көздіц орбір жеке қимылының ұзақтығы секундтық жүзден бір бөліміне 
тең, ал онын көлемі 20 градустан артпайды. Секіру жылдамдығының 
тербелісі секундына 200-400 градусқа дейін болады. Жарық түскен нүктеге 
немесе заттарга қарагандагы көз токтатудың ұзақтыгы, яғни әрбір жеке секіру 
арасындагы үзілістің ұзындыгы орташа есеппен 0,2-0,5 с, кейде одан да ұзак 
болуы мүмкін.
Көз қадалатын нәрсе күрделі болған сайын оның қозгалыс иректері де 
сондай болады. Адам заттарга Караганда олардың контурын козбен шалып, 
эргүрлі себенпен өзіне қажет бөлімдеріне көңіл бөліп, назарын тоқгатып 
немесе кайтадан оралып қарайды. Сөйтіп, көрген заттардың кескіні туралы 
толык мэліметтер алады.

Секіруден баска, адамның көзі ылғи аздап дірілдейді жэне кез кадалған 
нүктесінен жайлап ауысады. Дірілдеу жоне жылысу жүйесінің қозғалыстарын 
бейімделу қасиетінің бұзылуында маңызы бар.

жүктеу/скачать 28,52 Mb.

Достарыңызбен бөлісу: