Адам физиологиясы

Жүйелік меңгерудің негізін рефлекс (reflexio-тойтару) құрайды. Рефлекс 
- ішкі жэне сыргқы ортаның өзгерісіне организмнің ОЖЖ арқылы беретін 
жауабы. Меңгеру жергілікті, орталық жэне шартты рефлекстер түрінде 
атқарылады.
Меңгерудің әрекеттік жүйесі. Организмнің тірлігін жэне басқа 
әрексттерін меңгерудің негізгі желісі эрекеттік жүйе теориясы арқылы 
түсіндіріледі. Бүл теориями үсынған П. К. Анохин. Әрексттік жүйелер 
пайдалы нэтижеге жеткізетін әртүрлі жүйке орталықгары мен шеткі 
ағзалардың іс-эрекет кажетті ұйымдастыратын біріңгай бірлігі. Әрбір 
максатты іс-әрекет қалыпты жағдайда тіршілік пайдалы, яғни кандайда болса 
белгілі бір мүқтаждыкты өтеуге арналган.
Әрекеттік жүііелер деп эр текті құрылымды агзалар, тіндер жэне 
олардың белгілі бір қызметін қамтамасыз ететін реттеуіні тстіктер жинағын 
айтады. Былайша айтқанда, орекеттік жүйелер әртүрлі шектегі жауап беретін 
күрылымдар мен организмнің кызметін қамтамасыз етстін жәнс оның белгілі 
бір жағдайда бейімделісін үйымдастыратын жүйкелік жэнс гуморалдық 
тетіктерінен түрады. Мәселен, бір эрекеттік жүйе кан қысымын, екіншісі -
каидагы кынт мөлшерін, үшіншісі - тұз бен су түрақтылығын камтамасыз 
стсе, төртіншісі- козғалыс бейімділігін қадағалайды.
Әрекеттік жүйенің негізгі түйіні - пайдалы иксмділік нәтижегс жету, ол 
бүкіл мсңгсруші жүйені бағыттайды. Ол бірнсшс бөлімнен қүрастырылады: 1) 
арнайы қабылдау қүрылымы; 2) орталык жүйке жүйесіне ақпарат жеткізетін 
өткізгіш жолйар; 3) әрекеттерді ұйымдастыратын орталык нсйройдар мен 
олардың түрлібайланыстары; 4) пайдалы нәтиже беретін эртүрлі агзалар іс- 
әрекетінің жиынтығы; 5) кері байланысты қамтамасыз ететін сезімдік 
қүрамыстар жиынтыгы.
Әрекеттің жүйенің түбегейлі қүрылысы бірнеше сатыдан қүрылады 
(1-сурет).

жүктеу/скачать 28,52 Mb.

Достарыңызбен бөлісу: