Адам физиологиясы

талшықтары  арқылы  козудың  тарау  жылдамдыгын 

өлшеді  (1867-1871).  Алайда  ол  акикат  болмысты 

макұлдай 

тұрып, 

түйсікті 

сезім 

мүшелері

кабылдайтын  шартты  белгілерден,  розімдерден 

пайда болады деп  жаңсак үгынды.

Бүл 

кезде 

әр 

елде 

бірнеше 

бағытпен 

физиологиялық  ғылыми  мектептер  пайда  болып, 

көптеген  түбегейлі  жаңалыктар  табылды.  Әсіресе, 

жүйке,  ет  жүйесі  жете  зерттеліп,  рефлекс  туралы 

алғашкы 

акикат 

ұғымдар 

қалыптасты. 

Физиологияныңжсдел 

дамуына 

орыс

ғалымдарынын  көрнекті  еңбектері  ықпалын  тигізді. 

Олардың  ішінде  атақты  физиологиялар  И.  М. 

Сеченов пен  И.  П.  Павлов ерекше орын алды.

Ғылыми  тарихында  ”Орыс  физиологиясының  атасы” деп  танылған  И.  М. 

Сеченов  (1829-1905)  бірінші  болып  кандағы  еріген  газдарды  шығарып  алып 

талдау  жасады,  тірі  организмдегі  эртүрлі  иондардың  кызметін  аныктады, 

орталык  жүйкс  жүйесіндегі  козудың  жиынтыктау  күбылыстарын  көрсетті. 

Сонымен  біргс  ол  ғылымның  жаңа  багыты  -  еңбек  физиологиясының  негізін 

салушы.

Оның  бұлшықеттің  жырылуы,  қажуы  жэне 

белсенді  тынығу  туралы  ілім  элі  өз  маңызын 

жойған  жоқ.  Орыс  ғылымының  даңкын  алғашқы 

шығарған  И.  М.  Сеченов  ашқан  -  орталык  жүйке 

жүйесіндегі  тежелу.  Өйткені  бүл  рефлекстік 

қағиданы  жаңа  түрғыдан  бакылап,  орталык 

жүйке  жүйесі  туралы  ілімді  түпкілікті  өзгертуге 

мүмкіндік тугызды.

И.М.  Сеченов  “Ми  рсфлскстсрі”  (1863) 

деген  данышпандык  шығармасында  түңғыш  рет 

психикалык 

іс-эрекеттердің 

физиологиялык 

заңдылыктарын  көрсетті.  Сөйтіп,  ол  табиғаттың 

ең  күрделі  кұбылысы  санаға  талдау  жасады, 

материалистік психологияның негізін  қалады.

И.  М.  Сеченов  пен  И.П.  Павловтың  жүйелі  еңбектерінің  нотижесінде, 

олардың ғылыми  мектептері  бүкіл әлемге танымал болып, алдыңғы  катардағы 

физиологиялык  ой-өрісінің  орталығына  айналды.  Сөйтіп,  физиологияның 

даму тарихының үшінші,  Павловтан  кейінгі  кезеңі басталды.

И.П. Павлов  (1849-1936)  организм  ағзаларының  кызметін  нервизм 

түрғысынан  зерттеп,  реттелу  заңдылықтарында  жүйке  жүйесінің  жетекші 

мэнін  көрсетті.  Алдыңгы  саптагы  өзінің  оріптестері  И.М.Сеченов,  С.П. 

Боткин,  В.М.Бехтерев.  Г.А.Захарьин  ілімдеріндегі  нервизм  багыты  И.  П. 

Павловтың барлык жүмысында  көрнекті  орын  алды.  Оның алгашкы  еңбектері

жүктеу/скачать 28,52 Mb.

Достарыңызбен бөлісу: