Оттегініц қан  арқылы тасммалдануы

Оттегі 

гемоглобинмен 

қосылып 

оксигемоглобин 

түрінде 

тасымалданады.

Қнидагы  газдардың,  әсіресе  еріген  газдардың  жалпы  көлемі  олардың 

атмосферадагы 

меншікті 

кысымына  байланысты. 

Оттегінің  меншікті 

қысымын  эдейі  жогарылатса,  ол  қанда  (эсіресе  еріген  оттегі)  көбейе  түседі. 

Ал  капилляр  эндотелиінен  тек  еріген  газ  отетіні  белгілі,  осыган  орай  оттегі 

тінге  де  кобірек  өтеді.  Оттегінің  бұл  қасиеті  медицинада  емдеу  мақсатымен 

кеңінен колданылады  (гипербарлық оксигендеу, ягни оттегін  қанга қысыммен 

енгізу).  Адам  оттегіне  толы  кысым  камерасына  (барокамераға)  кіргізіледі  де 

огтегінің  қандағы  меншікті  қысымы  көбейтіледі.  Мұның  нэтижесінде  қанда 

гемоглобин  оттегімен  әрекеттесіп,  түгелдей  оксигемоглобинге  айналады, 

еріген  оттегінің  көлемі  де  арта  түседі,  сөйтіп  кан  әбден  оттегіне  қаныгады. 

Гемоглобиннің  голық  оксигемоглобинге  айналуы,  яғни  100  мл  қандағы 

оттегінің 

мейлінше 

(максимум) 

көбеюі 

сыйымдылыгы  180-200  мл.  Мұны  қандагы  гемоглобин  мөлшеріне  қарап 

есептеп білуге болады.  Бір грамм  гемоглобин  1,34 мл оттегімен  эрекеттесетіні 

белгілі.  Демек,  бір  литр  қанда  140  г  гемоглобин  болса,  осы  сацды  1,34-ке 

көбейтіп, 

қанда 

оттегі 

екенін 

болады, 

140,0x1,34=187,6 мл/л тең.

Оттегі  артерия  канынан тінге түгелдей өтейді, оның біразы  вена қанында 

қалып қояды.

Оттегінің  артерия  қанынан  тінге  келіп  сіңген  бөлігін  оттегін  сіңіру 

(пайдапану)  коэффициент  деп  атайды.  Мұны  білу  үшін  артерия  қанындағы 

оггегі  мен  вена  қанындағы  оттегі  сыйымдылығы  арасындағы  айырмашылық 

есептеп  шыгарылады  да,  бұл  артерия  қанының  оттегі  сыйымдылығына 

болініп,  100-ге  көбейтіледі.  Осылай  шығару  арқылы  оттегінің  сыйымдылыгы 

артерия  канында 200  мл/л-ге,  венада  120  мл/л-ге тең екені  анықталды.  Демек, 

оттегін  сіңіру коэффициент  (200-120):200х100=40%.  Әдетге  тыныш отырған 

адамда  ол  30-40%;  кара  жұмыс  істеп  көп  күш  жүмсаган  адамда  50-60%-ке 

жетеді.  Зор  карқынмен  кызмет  атқарған  ағзаның  оттегін  сіңіру  коэффициент! 

әдеттегіден  элдеқайда  жогары  болады.  Демек,  оттегінің  сіңіру  коэффициент! 

агзалар мен тіндердің қызмет қаркынының көрсеткіші.