Сілекейдің  шыгуы және онын  реттелуі

көп  болып  болінеді.  Сүт  ішкен  сэтте  шұбырган  (муцині  көп  болгандыктан) 

сілекей  шыгады.

Тамақтық қасиеті  жок кейбір заттар,  мэселен,  кұм,  қышқылды  зат ауызға 

түссе  де  сілекей  шүбырады.  Мұның  мэні  сілекей  ауыз  ішіндегі  сол  заттарды 

жуып-шайып жібереді,  қышқылды сүйылтады.

Сілскейдің  құрамы  мен  көлемі  тагам  түріне,  касиетіне  байланысты, 

демек, бұл бездердің қызметін орталық жүйке жүйесі репеи отырады.

Сілскей  бездерінде  парасимпатикалык  жэне  симпатикалык  жүйкелср 

тарамданған.  Парасимпатикалык  жүйкенің  бірінші  нейрондарды  сопақша 

мида,  оның  сілекей  шыгару  орталыгында  орналасқан.  Парасимиатикалык 

жүйке талшықтары (n.chorda thympani), жақ, тіласты (n.glossopharingeus) жэне 

шыкшыт бездеріне дейін,  бет (n.facialis) жэне қүлақшеке (n.auriculotemporalis) 

жүйкелеріне ілесіп, сілекей бездеріне жетеді.

Симпатикалық  жүйкеніц  бірінші  нейрондары  жүлыннын  көкірек 

бөлімінде,  оның  II  -  VI  сегменттерінің  бүйір  ашасында  орналасқан.  Сол 

нейрондардың  жүйке  талшықтары  жоғары  мойын  жүйке  түйнегінен 

(ганглийден)  өтіп  сілсксй  бсздеріне  таралады.  Парасимпатикалык  жүйке 

ұшынан  ацетилхолин  медиаторы,  симпатикалык  жүйкеден  адреналин  бөлініп 

шығады.  Парасимпатикалык жүйкені  тітіркендірсс,  көп  мөлшерде  қүрамында 

органикалық заттары  аз,  бірак бейорганикалық заттары  көп  сұйык  сілекей,  ал 

симпатикалық  жүйке  тітіркендірілсе,  кұрамында  органикалық  заттары  көп, 

қою,  аз  көлемді  сілекей  шығады.  Сонымен  парасимпатикалык  және 

симпатикалык  жүйкелердің  екеуі  де  сскрециялық  (сілекей  шығаратын) 

жүйкелер  болын  табылады.  Сілекейдің  кұрамы,  оның  мөлшері  осы  скі  түрлі 

жүйке орталыгыныц қозу дәрежесіне (күшіне) байланысты.

жүктеу/скачать 28,52 Mb.

Достарыңызбен бөлісу: