Адам физиологиясы
пі---------------------------
жүктеу/скачать 28,52 Mb. Pdf көрінісі
|
| пі---------------------------
шшт ----- 0 1 2 ' 4 ммн 68-сурет Шартты және шартсыз тітікендірулср арасындагы уакытша катынастын жслісі (Л.Г. Воронин, 1979). А - нактылы шартты рефлекс; Б кідіретш шартты рефлекс; В ілеснелі шартты рефлекс; 1 - сілекей тамшыларын белу-; II
- шартты тітіркендіргіштін эссрі; 111 ныгайтушы шартсыз тітіркендіргшггін әссрі; IV уакыт. Нактылы рефлскстср шартты жэне шартсыз ттпрксндіргіштсрдің дэлме- дәл үштастыру жагдайларында калыптасады. Егер шартсыз нықталу шартты тітіркендіру эсерже 1-3 с мерзімде қосылса, бұл дэлденген шартты рефлекс болады. ал ныкталу 5-30 с арасьтнда кешіктіріліп берілсе, бүл жылжытылган немесе кідіретін шартты рефлекс. Кшретш рефлекстщ кұрамында жігерлі (эрекетті) жэне енжар (әрекетсіз) екі кезі болады. Мүнда әуелі жүйке жасушатарында шартты ттркендіруден тежелу үрдісі басталады. Содан кейтн онын жекеленген эсері 442
соңғы шартсыз тітіркендірумсн дэл кслген ксзде барып шартты бсйнеліс жасайды.
Нақтылы рефлскстің карапайым жэне күрделі гүрлері кездеседі. Оның бірмезгілді, бірізді жэне тізбекті түрлері де болады. Ілсспслі рефлекстер нықтаушы тітіркендіргіш шартты сигналдың әсері аякталганда қосылса пайда болады. Сондықтан шартты тітіркендіргіш ретінде нақты сигналдыц озі емсс, оның белгілі бір іздсрі жүйксге эсер стсді. Мысалы, сілкей болінетін рефлекс шартты сигналдың әсері аяқталган соң, 2-4 минуттан кейін ғана құрылады. Сөйтіп, ілесислі шартты рефлекстер мидың қозу жэне тежелу үрдістсрінің карым-қатынасының арқасында туады. Бұл рефлекстің тагы бір түрі белгілі бір уакыт мерзіміне күрылатын-уакыттық шартты рефлекс. Уақыттық шартты рефлекстер эртүрлі уақыт аралыктарыида (бірнеше секунд, сагат, тэулік арасында) қалыптасады. оны багдарлайтын организмдегі коптегсн ырғақты өтегін құбылыстар (тынысалу, жүректің соғуы, қимыл, асқорытудағы сөл бөліну үрдістері т.б.). тірі организмде мүндай биологиялық ырғақтардың бірнеше толық жиынтығы болады.
жүктеу/скачать 28,52 Mb. Достарыңызбен бөлісу:
|