Адамзат дамуыныњ єр кезењі ѓылым мен мєдениеттіњ, єдебиеттіњ ќалыптасуы,µркендеуі, зерттелуі туралы µзіндік пікірлерімен ерекшеленіп, жања баѓыттар, жања танымдыќ аппарат пен жања терминология тудырып отыратыны белгілі



Pdf көрінісі
бет132/136
Дата10.12.2023
өлшемі2,63 Mb.
#135603
1   ...   128   129   130   131   132   133   134   135   136
Шайтанға жанын сатқан Фауст 
секілді
өмірдің пендешіл қағидасына арын сатқан миллиондаған жандардың 
біріміз. Рас, әрегідік бір кездегі кіршіксіз сәби көңіл шырылдап, бой көрсетеді. 
Оны тіпті сағынатын кездеріміз бар. Бірақ оған бұл дүниеде орын жоқ екенін 
қынжыла отырып мойындауға тура келеді»
(Т. Әбдіков). Бұл мысалда жазушы 
оқырман еңбегін жеңілдетіп, Фаустың кім екенін жайылма эпитетпен 
анықтайды. Солай бола тұрса да интертекстуалды теңеу толық түсінікті емес.
Айшықтаушы қызметте жұмсалған интертекстуалды элементтерді 
қаламгерлердің тек өзіне ғана тән идиолектін танытатын оказионал 
сөзқолданыс ретінде қарастырған жөн, себебі олардың претекстері қалың 
жұртшылыққа кеңінен белгілі болғанмен, олардың эмоционалдылығын
образдылығын жаңа мәтіндерге енгізген – осы авторлар. 
3.5 Интертекстердің парольдік қызметі 
Көптеген ақын-жазушылардың шығармаларында кездесетін жекелеген 
символдарды, троптарды түсінуде, қабылдауда кедергі туып жатады. Ондай 
Ре
по
зи
то
ри
й
Ка
рГ
У


165 
жағдай қаламгердің жеке аясына тән, оның айналасындағы адамдарға ғана 
белгілі деректерді кіргізгеніне байланысты болады. Сол себептен қалың 
оқырманға емес, тек белгілі бір адамдар тобына ғана түсінікті аллюзиялар, 
цитаталар олардың өз арасында парольдік қызмет атқарады. Мәселен, 
Г.Салықбайдың екі өлеңінен алынған теңеу мен апеллятив түріндегі аллюзия 
оның жеке аясына байланысты: 
Мен аспаннан, 
аспан менен ағырақ, 
Ақ сыйлығын Алматы тұр қабыл ап. 
Қала бүгін қайталанбас кейіпте,
Түкемсалдың қабағындай
жадырап. 
**** *** *** 
Кім іздеді? 
Кім көзіме шалынды. 
Жел атаулы,
Бізден өшің алынды. 
Көрінгенге айтып қайтем сөз қылып,
әй, 
Түкемсал
, Сіз білмеген халімді... 
Ақынның «Жылылық», «Менің тауым» өлеңдерінде Түкемсалға деген 
арнау бар, алғашқысына глоссарий түрінде оның Тұрсынжан Шапай екеніне 
түсінік береді. Автордың жақын достарына таныс дерекке негізделген аллюзия 
мен теңеу қалың көпшілікке белгілі емес, тек контекст арқылы прецедентті есім 
семантикасына жинақталған ақпарды шамалауға болады. 
Осындай парольдік қызметтегі интертекстуалды элементтер Г.Салықбай 
мен 
Ж.Жақыпбаев 
шығармашылығында 
жиі 
байқалады. 
Мәселен, 
Г.Салықбайдың Ж.Жақыпбаевқа арнауы көлемі әр түрлі екі бөлімнен тұрып
үш шумақты екіншісі тұтасымен реминисценцияға, аллюзияға негізделген:


Достарыңызбен бөлісу:
1   ...   128   129   130   131   132   133   134   135   136




©emirsaba.org 2024
әкімшілігінің қараңыз

    Басты бет