Адамзат дамуыныњ єр кезењі ѓылым мен мєдениеттіњ, єдебиеттіњ ќалыптасуы,µркендеуі, зерттелуі туралы µзіндік пікірлерімен ерекшеленіп, жања баѓыттар, жања танымдыќ аппарат пен жања терминология тудырып отыратыны белгілі


жолбарысым аю болып кетті. Аюға жақындасам, ол қасқырдай ырылдап



Pdf көрінісі
бет65/136
Дата10.12.2023
өлшемі2,63 Mb.
#135603
1   ...   61   62   63   64   65   66   67   68   ...   136
Байланысты:
Adilova korkem matin

жолбарысым аю болып кетті. Аюға жақындасам, ол қасқырдай ырылдап 
ит-құсқа айналып, енді ит-құсқа қарасам, ол түлкі боп шыға келді. Осыдан 
кейін түлкінің орнына қарсақ, қоян, бақа-шаян, әйтеуір неше түрлі жәндік 
толып кетті.
 Осы болды көргенім. 
... Кәрі жырау Абылайға сынай қарады, түсте не шешім бар екенін өзі 
біледі ме, сезетін сияқты. Әйтпесе, дәл осы түсін айтпас еді. «Тәуекел түбі – 
жел қайық» деп кетіп бара жатқанға ұқсайды. 
- Хан ием, - деді жырау
, - шатырыңның алдында жолбарыс болып 
жатқан - өзіңнің бақ-талайың. Жолбарыс болып жатқан - өзіңнің баққан 
елің – ұлы далада көсіліп орналасқан. Жолбарыс аюға айналса, сенен кейінгі 
заманда елің аюша алысар күн туар, одан қасқырша ырылдасып, жауымен 
жұлысатын заман да болар. Ақыр түбінде елің күштінің алдында түлкідей 
бұлаңдар, алдау-арбауға үйренер. Түлкінің түбі бақа-шаян болса, қоян-қарсақ 
жүрсе, ол дегенің соңғы ұрпақ ұсақталып сол күйге жетер
. «Құл жиылып бас 
болмас, тас жиылып құм болмас» деген сөз келер, жақсының түбі тұқымынан 
қиылар, бидің түбі сұйылар, еліңнің берекесі сөйтіп тиылар» 
(Ж. Омари)
.
Алғашқы мәтінде автор Абылайдың түсін Кенесарыға цитация жасатуы 
бекер емес, кейіпкерін, оның өскен ортасын таразылап, болашағын болжап 
бағалауда автор-субъектінің экслицитті бағалауы пен субъектінің имплицитті 
пікірі бірін-бірі толықтырып, коммуникацияға түсушілерді сипаттауға, 
мәтіннің концептуалды ақпарын түзуге, оқырманға мәтінді интерпретациялауға 
Ре
по
зи
то
ри
й
Ка
рГ
У


80 
жәрдемдеседі. Ал екінші мәтінде түс пен оның жоруын басты кейіпкерлердің 
өздеріне айтқызған автордың бағалауы ашық. 
Екі мәтіндегі прагматикалық бағдар да - екі түрлі, І. Есенберлин 
контексіндегі бағдар тек Абылай хан айналасына ғана бағытталса, кейінгі 
мәтінде жалпыхалықтық сипат алады. Оны вербалданған түстердің лексикалық 
құрылымындағы ортақ номинативтер, сол лексиканың парадигматикалық 
коннекторларымен берілген символдармен қатар, айырмашылықтар көрсетеді. 
Бұл көркем мәтіндер жазылған кезеңдегі саяси-идеологиялық жағдайларға 
немесе экстралингвистикалық факторларға байланысты болу керек. Қазіргі 
қазақ қоғамындағы ұлтсыздық, тілсіздік, күншілдік, тез еліктеушілік, басқа ұлт 
өкілдеріне жалтақтаушылық, жемқор сыбайластық, өз ұлтына қайырымсыздық 
сияқты түрлі жағымсыз мәселелер сөз болғанда Абылайдың осы түсі мен оның 
Бұқар жоруы еске түсіріледі. Оны жоғарыда айтылып кеткен газет мақаласын 
осы түстің екінші нұсқасы негізіндегі суретпен 


Достарыңызбен бөлісу:
1   ...   61   62   63   64   65   66   67   68   ...   136




©emirsaba.org 2024
әкімшілігінің қараңыз

    Басты бет