Адамзат дамуыныњ єр кезењі ѓылым мен мєдениеттіњ, єдебиеттіњ ќалыптасуы,µркендеуі, зерттелуі туралы µзіндік пікірлерімен ерекшеленіп, жања баѓыттар, жања танымдыќ аппарат пен жања терминология тудырып отыратыны белгілі



Pdf көрінісі
бет88/136
Дата10.12.2023
өлшемі2,63 Mb.
#135603
1   ...   84   85   86   87   88   89   90   91   ...   136
Байланысты:
Adilova korkem matin

 
(Ж. 
Жақыпбаев);
Алтай
– 
Асқар Алтай – алтын ана есте жоқ, асқан жандар – 
батыр, хандар ұмтылды
 
(М. Жұмабаев); 
Түркістан – 
Сөз бейнелі даналықты 
оқып әр, Жетім көңіл маңырар да, отығар. Түркістанға түн ала алмас түр 
берген Құдай құлы – шайқы атанған сопылар...
 
(Г. Салықбай); 
Беломор канал - 
Өкпе де ме екен, наз ба екен, Біздей де ғаріп аз ба екен. «Беломор каналды» сен 
шектің, Беломор каналды қазды әкем
(Е. Раушанов). 
Қарастырылған мысалдардың бәрі социумдық-прецедентті және ұлттық-
прецедентті құбылыстар туралы хабардар етсе, кейбір прецедентті атаулар – 
жалқы есім әлемдік білім аясынан алынады. 
Антропонимикаға жақын өрістің бірі – мифонимдер. Бұлар көне грек, рим 
мифологиясы арқылы жақсы таныс болғандықтан, реминисцентті сипатқа ие, 
яғни көптеген мифологиялық сюжеттің бір бөлшегі ретінде, сол сюжет, оқиға, 
Ре
по
зи
то
ри
й
Ка
рГ
У


118 
құбылыс туралы ассоциация тудырып, өзі жаңадан кіргізіліп отырған 
шығарманың 
семантикасын 
байытып, 
кеңейтіп, 
бір 
тұтас 
түсінік 
қалыптастыруға көмектеседі. Бұл мифонимдердің жалпы сипаты, белгілері, 
әдетте, мәтін авторына да, оқырманға да белгілі, ортақ болып келеді. 
Сондықтан да көптеген мифонимдер ұлттық әдебиеттерде мәтінаралық 
байланыстардың көрсеткіші ретінде танылады. Қазақ әдебиетінде де бұл үрдіс 
жиі кездеседі. 
Бұл орайда уақыт, кеңістік жағдайы бір-бірінен мейлінше алыс, ділі, тілі 
мүлде ұқсамайтын, қабыспайтын халықтар мифонимдерінің ұлт тілінде 
жазатын қаламгерлер шығармашылығында кездесуі және олардың вербалдану 
парадигмасы интертекстуалдылық тұрғысынан ерекше назар аудартады. 
Мифонимдердің ұлттық әдебиетте қолданылатын себебі сол, «Прецедентті 
атаудың детонаты қиялдағы, елес тұлға» [139, 121], яғни ерекше тұлға. 
Зерттеушінің көрсетуінше, психологияда ерекше тұлға деп жеке, шын болмыста 
өмір сүрмейтін, бірақ адамдар санасында ақиқат тұлға сияқты елестетілетін 
тұлғаны атайды. Бұл ерекше тұлғаға адам еліктейді, соған ұқсауды мұрат 
тұтады, өзінің барлық іс-әрекетін соның ісімен, мінез-құлқымен салыстырып, 
баға береді, сол туралы көркем өнер туындыларын жасап, әдеби шығармалар 
жазады. Адамдардың бүтін бір ұрпақтары осы тұлғалар үлгісінде тәрбиеленеді. 
Әдетте ерекше тұлға ретінде мифтік бейнелер, көркем шығармалар 
кейіпкерлері аталады. Мәселен, 
Антей 
– көне мифологияда алып күштің иесі, 
ол өзінің осы қасиеті арқылы қалың көпшілікке белгілі. Ұлттық ауыз 
әдебиетіндегі 


Достарыңызбен бөлісу:
1   ...   84   85   86   87   88   89   90   91   ...   136




©emirsaba.org 2024
әкімшілігінің қараңыз

    Басты бет