Адамзат дамуыныњ єр кезењі ѓылым мен мєдениеттіњ, єдебиеттіњ ќалыптасуы,µркендеуі, зерттелуі туралы µзіндік пікірлерімен ерекшеленіп, жања баѓыттар, жања танымдыќ аппарат пен жања терминология тудырып отыратыны белгілі


түсінілуі тек бір ғана горизонтал бағытта болуы мүмкін емес, оның



Pdf көрінісі
бет98/118
Дата30.01.2023
өлшемі2,63 Mb.
#63682
1   ...   94   95   96   97   98   99   100   101   ...   118
түсінілуі тек бір ғана горизонтал бағытта болуы мүмкін емес, оның 
элементтері (прототекст, интертекст және олардың авторлары) үнемі 
өзгеріп отыратындықтан, олардың бір-біріне қатысы тұрақты емес, 
кездейсоқ) және терминдері (реттілік және хаос, кездейсоқтық, тепе-тең 
қалыптағы жүйе, энергия, уақыт, жарылыс, резонанс, диссипатия) арқылы 
сипаттай келіп, интертекстердің қызметі кең мағынада адамды қоғамдағы 
лингвомәдени болмыспен немесе кеңістікпен байланыстыру деп санайды. 
Оның пікірінше: «интертекст позволяет ввести в свой текст некоторую 
мысль или конкретную форму представления мысли, объективированную 
до существования данного текста как целого; интертекст, порождая 
Ре
по
зи
то
ри
й К
ар
ГУ


149 
конструкции «текст в тексте» и «текст о тексте», создает подобие 
тропеических отношений на уровне текста; можно говорить о 
конструктивной, текстопорождающей функции интертекстуализации; 
интертекстуальность становится механизмом метаязыковой рефлексии» [100, 
7-38].  
Интертекстуалдылық қаламгер және оның мәтіні өмір сүріп отырған 
лингвомәдени кеңістіктегі қоғам мүшелерінің күнделікті сөйлеуінде, жазуында 
қайтсе де байқалады. Бұл көркем тексті оқу, қабылдаумен тығыз байланысты 
үнемі болып жататын үдеріс. Олар көбіне өзіне ұнаған көркем тексті, оның 
тілдік қабатындағы түрлі бірліктерді өзінің ой-пікірін білдіруге, белгілі бір 
жағдайларды бағалауға, тіпті болмаса өз эрудициясын көрсетуге пайдаланады. 
Ондай бірліктер өзінің автосемантиялылығы (контекстен үзіп алып, басқа 
контекске түсе алу мүмкіндігі), коммуникативтік ситуацияға сәйкес
полисемантикалылығы және эволюцияға бейімділігі, қысқалығы, әсерлілігі 
нәтижесінде оқырманның тілдік жадында қалып, реті келген жағдайда 
қолданысқа түседі. Ал оны естіген адам басқа жағдайда, басқа кезде, басқа 
адамға қайта қолдануы ықтимал. Сол себептен кез келген функционалдық 
стильдегі және басқа семиотикалық жүйедегі мәтіндерден алынған 
интертекстер қоғам мүшелерінің қарым-қатынас құралы, яғни контакт орнату, 
оны дамыту сияқты қызметтер де атқарады. Бұл жағдайда интертекстуалды 
элементтің претекспен байланысы үзіліп, тиісінше ассоциациясы жоғалып, тек 
ситуативті жұмсалады. Интертекст автор құзіретінен шығып, қолданушының өз 
сөзіне айналады. Мәселен, өз сөйлеу тәжірибесінде Қ. Аманжоловтың «Жеңдік 


Достарыңызбен бөлісу:
1   ...   94   95   96   97   98   99   100   101   ...   118




©emirsaba.org 2024
әкімшілігінің қараңыз

    Басты бет