Адамзат тарихында ең ерте қалыптасқан ғылымдардың бірі математика еді
жүктеу/скачать 49,73 Kb.
|
- Бұл бет үшін навигация:
- Сандарды белгілеу.
| Сонда сандар не үшін керек?
Егер адамдар сандарсыз-ақ өмір сүре алатын болса, неліктен біреулер бір кездері санай бастаған? Алаяқтыққа жол бермеу үшін. Сандардың пайда негізгі себебі де осы. Айталық, сен 10 балық ұстадың да, оны досыңнан үйіңе апаруды өтіндің. Егер сен санай білмесең, ал досың бірнеше балықты өзіне қалдырса, сен ол туралы ешқашан білмес едің. Нені санауға тұрады? Адамдар есептеуді ойлап тауып және сандарды пайдалануға үйренген кезде тек өздеріне бағалы болып көрінетін заттарды ғана санаған- ау. Кейбір тайпалар осы уақытқа дейін солай істеді. Жаңа Гвинея Папуасындағы юпно тайпасының адамдары ауды, шөптен өрілген белдемшелерді, шошқаларды санаса да, күндерді, адамдарды, бататтарды немесе жаңғақтарды санамайды. Кейбір көне мәдениеттер бестіктермен санау кезінде бір қолдың саусақтарын пайдаланған. Қол саусақтарымен тек онға дейін санау ғана ыңғайлы. Адамзат баласы ғасырлар бойы дене мүшелерін пайдалану арқылы 10-нан кейінгі сандарды есептеудің көптеген тәсілдерін ойлап тапты. Тіпті қазірдің өзінде де кейбір халықтар осындай тәсілдерді пайдаланады. 209 Республикалық 45minut.kz басылымы топтамасы Жаңа Гвиниядағы Папуа аралдарындағы тайпаларда санаудың кем дегенде 900 әр түрлі жүйесі бар.Көптеген тайпалар саусақтарымен санайды, бірақ ондық жүйені пайдаланбайды. Бір тайпа қол саусақтарынан кейін аяқ башпайларын санайды, яғни 20-дан. 10-оларда екі қол. 15-екі қол мен бір аяқ, ал 20-адам. Жүз мыңдаған жылдар бойы адамдарға тек саусақтармен санаудың өзі-ақ жеткілікті болып келді. Бірақ осыдан 6000 жылдай бұрын дүние өзгерді. Таяу Шығыста тұратын халық мал шаруашылығымен және егіншілікпен айналысты, ферфермен айналды. Сандарды белгілеу. Вавилондықтар сандарды-символдары көне жетондарға ұқсас шеңберлер мен конустар. Мысырлықтар адамның дене мүшелерін негізге алған. Тіпті қазірде кейбір адамдар биіктікті футпен өлшейді. Олардың сандары есептеу мен қосуға ыңғайлы болатын, бірақ оларды көбейту мүмкін емес еді. Мая сандары 1-4 сандарына арналған символдар какао бұршақтарына немесе ұсақ малта тастарға ұқсас болғандықтан. 5 санын белгілейтін символ таяқша тәріздес. 20-дан көп сандарды бейнелеу үшін таяқшалар мен бұршақтар топтастырылған. Рим сандары Римдіктер ондықтармен санаған және әріптерді сан ретінде пайдаланған. Үнді сандары 10 символды ғана пайдаланған, бұл амал жүйені оңайлатқан. Біз кейде қазіргі заманғы араб сандары деп атайды, өйткені осы сандар Еуропадағы Араб елдерінен келген. жүктеу/скачать 49,73 Kb. Достарыңызбен бөлісу:
|