Аңыз-әңгімелер Домалақ ана кесенесі Нұрилә Әли Сыланқызы
( Мақал- мәтелдер жайлы )
жүктеу/скачать 372,18 Kb.
|
| ( Мақал- мәтелдер жайлы )
Мақал – мәтелдер халық даналығының қазына байлығы . Олар ғасырлар бойы қалыптасып , сол халықпен мәңгі бақи бірге жасап , біте қайнасып кеткен дүние . Сондықтан да оны жұртшылық жадына сақтап , өзінің күнделікті өмірінде өзара қарым- қатынасында пайдаланады . Мақал мен мәтелге бай халықтың бірі – қазақ халқы . Қазақ мақал – мәтелдерінің бастау көзі сонау Орхан – Енесей жазба ескерткіштерінен бастау алады . ХІІ- ХІІІ ғасырлардан бізге жеткен жазба ескерткіштердің тілінде мақал мен мәтелдер баршылық . Мысалы ; Орхон жазбаларында «Бастыны еңкейтіп , тізеліні бүктірген» (Күлтегін жырынан ) , «Өлімнен ұят күшті » (Тоныкөк жырынан) деген мақал – мәтелдерді кездестіреміз . Мақал – мәтелдерде бала тәрбиесіне де үлкен мән беріледі . « Қызды асырай алмаған күн етеді , ұлды асырай алмаған құл етеді» деген мақал - мәтелдердің мәнісі жас ұрпақты жақсылыққа баулу болмақ . Қасқырдың ойлағаны арамдық Қойдың ойлағаны амандық. Еңбегіне қарай құрмет Жасына қарай ізет. Еркін еңбек Баршаны жеңбек . Күйесіз қазан жоқ Қайғысыз адам жоқ. Кісіні кейде таршылық сынайды Кейде баршылық сынайды . Бітер істің басына , Жақсы келер қасыңа. Біреуге ор қазба , өзің түсесің Басыңа іс түссе, Жақсы көмек етеді, Жаман күліп кетеді. 9. Ақылды өзінен көреді , Ақылсыз ағайыннан көреді . 10. Нан тамақтың атасы Ынтымақ көптің батасы. 11. Жолдасын тастаған жолда қалар . 12.Өзіне қарай қосағы , Қазанына қарай ошағы . 13.Жақсы ас қалғанша , Жаман қарын жарылсын . 14.Пышағы бар , сүйгенін жер, Пышағы жоқ , тигенін жер. 15.Бауыр шырын , бас тәтті , Ағайынмен ішкен ас тәтті. 16.Қазаныңа не салсаң , Шөмішіңе сол ілінеді. 17.Ана алдында құрмет , Ата алдында қызмет. 18.Ана алақанының аясы , Ақ шынардың саясы . 19.Жетімге жеті бидай да тамақ . 20.Анаңа ауыр сөз айтпа, Атыңа ауыр жүк артпа . 21.Ана сүтін ақтамағанды , Ешкім мақтамайды . 22.Баласыз ана гүлсіз алма . 23.Қарыз қатынас бұзады . 24.Ашаршылықта, ашқарақ алдымен өледі . 25.Малға жарлылық- жарлылық Ақылға жарлылық- сорлылық. 26.Барымтаны бай алады , Бәлесі кедейге қалады . 27.Жаман адам өзі бола алмайды , Болғанды көре алмайды . 28.Жаман достан , жақсы дұшпан артық . 29.Көргенді кісі көргенін айтар , Көргенсіз кісі бергенін айтар. 30.Досына жамандық – қылған оңбас жүктеу/скачать 372,18 Kb. Достарыңызбен бөлісу:
|