Қалаға қауіп жоқ екенін айтты


АНА ТІЛІ АУЫЛЫН АУЫЛЫН ТЕКТІЛІК ҮЛГІСІ академик Тілес Ақбердин туралы



Pdf көрінісі
бет7/11
Дата03.03.2017
өлшемі20,3 Mb.
#6365
1   2   3   4   5   6   7   8   9   10   11

АНА ТІЛІ

АУЫЛЫН


АУЫЛЫН

ТЕКТІЛІК ҮЛГІСІ



академик Тілес Ақбердин туралы

ардақтаған...

Айдостың бәйбішесі Айпара  те 

ақылды, би адам болған. Міне, осы 

Айдостан Ырғызбай, Ырғызбайдан 

скенбай,  скенбайдан Құнанбай 

туады» (М.Жанболатұлы «Ел басқару 

і с і н д е   К е ң г і р б а й   б и д і ң   ү л г і с і н 

ұстанған», «Аңыз адам» журналы, 

№13, 2015,  41-бет).  скенбайдың 

Құнанбайдан басқа Жақып деген де 

баласы бар. Жақыптың Ақбердісі – 

елге сыйлы, діндәр қажы болған кісі. 

Ақберді қажының Қысатай,  міртай, 

Ұсатай атты ұлдары болған. Ұсатайдан 

ділтай, Рахымтай, Құлатай, Жұматай 

тарайды. Жұматайдан – Тілес, Ілияс, 

Гүлнұр.


О с ы   м а қ а л а м а   а р қ а у   б о л ы п 

отырған кейіпкеріміз – Ақбердінің 

ұрпағы Тілес. Оның әкесі Жұматай 

ағамыз еліміздің біраз жерінде бо-

лып, талай жылдар ұстаздық еткен. 

Ұлы Отан соғысына қатысып, ондағы 

жауынгерлік ерліктері III дәрежелі 

« Д а ң қ »   о р д е н і м е н ,   « 1 9 4 1 - 1 9 4 5 

жылдардағы Ұлы Отан соғысындағы 

Германияны алған Жеңісі үшін» және 

басқа к птеген марапаттармен аталып 

ткен. Тілестің анасы Нұржамалдың 

әкесі – Мұхтар  уезовтің «Абай 

жолы» роман-эпопеясында  Данияр 

Қондыбаев есімімен бейнеленген та-

рихи кейіпкер  нияр Молдабаев, 

ол Абайдың туысы ғана емес (Абай-

мен құдандалы болып келеді), оның 

рухани жақтастарының бірі болған 

адам. Абай  зі бас-к з болып, Се-

мей қаласында жалдамалы пәтерде 

тұратын  ниярға үй сатып әперткен. 

Кейіннен  нияр үйді кеңейтіп, ол 

ү й   А б а й ,   А қ ы л б а й ,  

б д і р а х м а н , 

Мағауия, Тұрағұл, Шәкәрім қажы, 

К кбай, Кәкітайлардың Семейге 

келгенде түсетін үйі болған. Кәкітай 

Абайдың алғашқы  леңдер жинағын 

шығармақ болған кезде,  нияр оған 

к мектесіп, осы кітаптың жарық 

к руіне атсалысқан. Осындай текті 

жандардың тәрбиесін алып  скен 

Т кең, інісі Ілияс, қарындасы Гүлнұр 

– бойларын жамандықтан аулақ ұстап, 

зиялылықты, ізгілікті паш етіп келе 

жатқан жандар. «Тегіне тартып ұл туар» 

деген осы.

Тегіне тартып туған Тілес жастайы-

нан зеректігімен, білімқұмарлығымен 

к зге түскен екен. Заманның талабы-

мен Т кең Алматыда орыс мектебінде 

оқыған, зейінділігін сол жерде-ақ 

танытып, 1957 жылы оны алтын ме-

дальмен бітірді. 

Т к е ң   з і н і ң   с ү й і к т і   і с і н е 

бар ғұмырын арнапты. Ол мектеп 

бітірісімен Қазақ политехникалық 

институтының инженер-құрылыс 

ф а к у л ь т е т і н е   о қ у ғ а   т ү с т і .   О н ы ң 

с т у д е н т т і к   а л ғ а ш қ ы   т ы р н а қ а л д ы 

ж ұ м ы с т а р ы   т е р е ң   м а з м ұ н ы м е н 

оқытушылардың назарын аударды. 

С йтіп, ол институтты да үздік бітірді.

Студенттік жылдардың қиындығын 

да, қызығын да Тілес бізбен бірге 

б лісті. Атақты Мәди ақын «Атыңнан 

айналайын, Қарқаралы» деп әніне 

қосқан киелі  лкеден шыққан Эльвира 

деген жақсы бір қызға үйленді. Қазақ 

қыздарының арасынан ғылыммен 

айналысып, ғылым кандидаты атағын 

алған алғашқы қарлығаштардың бірі 

осы Эльвира болды. Т кеңмен бірге 

балалары Айдар мен Гүлмираны  сіріп, 

екі отбасында қалыптасқан үлгілі 

тәрбие берді, олардан Аделя, Жәңгір, 

Санжар, Ақбар атты немере сүйді. 

Тек Эльвира замандасымыз ертерек 

бақилық болып кеткені к ңілге  кініш 

ұялатады.

Институтты бітіргеннен кейін мені 

қолыма бір жапырақ жолдама беріп, 

К кшетауға жіберді, бірақ ол жаққа 

зауқым соқпай, Ақмолаға сұранып, 

сол жерде бір жылдай жұмыс істедім. 

Оқуымды әрі қарай жалғап, ғылыммен 

айналысуға к ңілім ауды әрі Алма-

тыда мүмкіндік мол болғандықтан, 

студенттік жылдарым  ткен астанаға 

қайтып келгім келді. Ол жақта күтіп 

отырған ешкім жоқ, әйтсе де нар 

Сол қарапайым тірлік етіп жатқан 

әр тұлғадан жағымды мінез бен асыл 

қасиеттердің молынан табылып жа-

татыны ақиқат. Ұлы ақынымыз Ілияс 

Жансүгіровтің « з ұлын,  з ерлерін ескер-

месе, ел тегі қайдан алсын кемеңгерді» 

деген ұлағатты с зіне  зек болғандар – осы 

қарапайым еңбек адамдары. Халқымызда 

бар асыл қасиеттердің бәрі солардан табы-

лады, адамгершілік атты асыл  жауһарымыз 

да міне, солардың қолында. Тек, к ре білу, 

тани білу, үйрене білу, бағалай білу керек.

1992 жылы жаңа сайланған халықаралық 

«Қазақ тілі» қоғамының  Панфилов 

аудандық ұйымының т рағасы ретінде 

ауыл-ауылдағы бастауыш ұйымдардың 

жұмысымен таныса бастадым. Үшарал 

ауылындағы бастауыш ұйымның т рағасы 

Талғатты бұрыннан сырттай білетінмін. 

Білуіме себеп болған қазақтың белгілі 

ақыны, марқұм Кеңшілік Мырзабеков 

еді. 1983 жылы шығармашыл жастардың 

Республикалық  «Жігер» фестивалінде 

жаркенттік екенімді біліп бір сары жігіт 

«Балдызым екенсің, біздің үйдегі әпкең 

сендердің Үшарал деген ауылдарыңның 

қызы...» деп танысқан еді. Келген соң 

сұрастырсам, Кеңшіліктің жары Зинура 

осы Талғаттың  әпкесі болып шықты. 

К пбалалы отбасында дүниеге келіп, 

мірдің қыр-сырын танып, еңбекпен 

есейген Талғат, әкесі Ыбырайым мен 

анасы Айтжамалдың салауатты тәрбиесін 

санасына сіңіріп  сті. Ыбырайым қария 

атағы дүйім елге белгілі жезтаңдай әнші 

Дәнешпен құрдас, әрі сыйлас адам еді. 

Домбырамен ән салып, реті келгенде 

жанынан  лең де шығаратын серілігі бар 

еді. Қиянатқа т збейтін шыншыл, қайсар 

мінезі аудан жұртына белгілі. Колхоздың 

дүниесіне  зінікіндей қарап, орынсыз 

ысырап болғандарына шыдамай бетің 

бар, жүзің бар демей ащы айтып, ара 

түсіп жүретін. «Турасын айтқан, туғанына 

жақпайды»  емес пе, сол мінезін жақтырмай 

қалатындар да жетіп артылатын. 

Шешесі  он т рт құрсақ к терген «Ба-

тыр ана», сол балаларының бүгінде он бірі 

аман-есен,  з алдына бір-бір шаңырақ. 

Анасы Айтжамал Сманқұлқызы да жас 

кезінде  нер қуып, домбырамен ән айтып, 

к кпар тартып, намысы қозғанда белін 

шарт байлап палуан күреске де түскен екен. 

Мерекелерде домбыраны башпайымен де 

тартқан кезі болған дейді к нек здер.

Алматы зоотехникалық-малдәрігерлік 

институтын 1972 жылы аяқтаған соң ауыл-

да селекционер-зоотехник мамандығы 

бойынша жұмысқа орналасқан Тәкең, 

отбасының  негесін жерге тастамай, 

з ісіне жауапкершілікпен қарайтын, 

адал, еңбекқор болды. Осы жолда к птің 

алғысына б леніп, ілгерілей  сатылап 

к теріле  бастады. Колхоздың іріқара 

ж ніндегі  зоотехнигі, колхоз бастығының 

мал  німдерін дайындау ж ніндегі орынба-

сары, бас зоотехник қызметтерін абырой-

мен атқарып келді. Жұмыстың қызығын 

да, шыжығын да к рді. Қызмет барысында 

біреулерге тілі тиіп, керісінше, біреулерден 

с з естіген кездері де болды. Қиналған 

сәттерінде атасы  жітайдың ақыл-кеңесін 

жиі есіне алатын.

кесінің он екі жасында атасы «халық 

жауы» деген жаламен он жылға итжек-

кенге айдалып, 1947 жылы аман оралған 

екен. Айдауда жүргенде әйгілі «Комсо-

мол-Амур» қаласын салуға қатысыпты. 

Сібірдің қақаған аязынан, абақтының 

азабынан аман оралып,  з ауылында, бала-

шағасының ортасында  тағы жиырма жыл 

мір сүріп, сексен т рт жасында бақиға 

аттанған.

Бала Талғат атасының жанында сиыр 

бағып жүріп, адамгершілік, зорлық-

з о м б ы л ы қ ,   а қ и қ а т   ж а й л ы   к п т е г е н 



ҒИБРАТ

Құнанбай қажы жөнінде шежіреші 

Молдабек Жанболатұлының тобықты 

руын тарқатқан мақаласында былай 

деп жазылған «...Тобықты» сөзі 

негізінен «тафуиқты» деген сөз, араб 

тілінен аударғанда «ғұлама», «әділ», 

«кемеңгер» дегенді білдіреді. «...То-

бықтының екі баласы Ырысбетек, 

Дәулетек. Ырысбетектен әз 

Жәнібектің бас уәзірі болған Мұсабай 

би туған. Мұсабайдан би әрі батыр 

болған Сүйірбас, одан кейін Сары, 

Сарыдан атақты Кішік би туған. 

Кішіктің екі ұлы Әнет және Әйтек. 

Екеуі де би болған. 

Сосын Олжай. Олжайдан үш ұл 

қалған. Олар – Айдос, Қайдос, 

Жандос.

Біз, қаламгер қауымы көбіне елге 

танымал, атақ-даңқы көбірек шыққан 

адамдар жөнінде жиі қалам тербеп, 

өнегелі өмір жайлы мақалалар, өлеңдер 

жазып жатамыз. Ал қызығы мен 

шыжығы аралас, бұралаң-соқпағы 

көп, осынау бір қайнаған өмірдің бел 

ортасында жүріп, елмен бірге еңбек 

етіп, қазанын қайнатып, ортасын 

жайнатып, ұрпағын өсіріп, дос-туыстың 

кем-кетігін кешіріп жүрген  өз өнегесі, 

өз ұстанымы, қоршаған орта мен 

қоғамына деген өз көзқарасы бар 

қарапайым жандар жөнінде некен-саяқ 

сөз қозғаймыз десек жалған болмас.

тәуекел деп, Алматыға бет бұрдым. 

Ешкім жоқ дегенмен, жүрегімнің 

түкпірінде қылаң беріп жатқан бір 

үмітім бар болатын. Ол – Т кеңнің үйі. 

Ұшақтан түскен бойда, екі шабадан 

кітабымды арқалап, ескертусіз Тілестің 

үйіне келдім. Үй үлкен емес, бірақ 

қазақтың кең пейілімен ата-анасы,  зі 

екі баласымен, қарындасы сонда тұрып 

жатыр екен. Үлкен кісілер жылы қабақ 

танытып, жақсы қарсы алды. 

Қазір де қалың қазақтың бас ау-

руы болып жүрген қалалық тіркелу 

мені де біраз әуре-сарсаңға салды 

–қалта да жұқа, таныс та аз. Сол 

қиналған кездерімде  зі де жас бола 

тұрып, қолынан келер жақсылығын 

аямаған, барымен б ліскен Тілес 

болды. «Аштықта жеген құйқаның 

дәмі аузыңнан кетпес» дегендей, 

бұл отбасының сол кездердегі мені 

демегені, сыртқа теппей, барымен 

б ліскені есімнен бірде-бір шыққан 

емес. 

Тіркелу жұмыстары созылыңқырап, 



екі-үш айдай жүріп қалдым. Содан «суға 

кеткен тал қармайды» деп, бұрынғы сту-

дент кезімізде жатқан жатақханамызға 

қайтып келдім. Коменданты М.Уласюк 

деген кісі болатын, Құдай оңдап, ол 

маған жатақханадан орын беріп, үйге 

тіркелуге де к мек к рсетті. Осы жерде 

бір айта кететін жағдай – сол жылдары 

қазақтарды қалаға тіркеуге кедергі 

болмасын деген тәртіп болған екен. 

Бірақ «бармақ басты, к з қыстының» 

к леңкесінде қалған бұл тәртіпті 

к пшілік білмеген к рінеді. Мен де 

сол кезде ғана білдім.

Міне, мен текті ұрпақтың тектілігін 

осылай к рдім деп айта аламын. 

Тілестің ата-анасы да,  зі де бір қабақ 

шытпай, туысы емес, туғаны емес, 

б где адамды паналатып, барымен 

б лісті. Артық-ауыс с зі жоқ, оғаш ісі 

жоқ осы отбасымен сыйластығымызды 

үзген жоқпын. Бір-бірімізді бауыр, дос 

к ріп әлі күнге дейін жылы қарым-

қатынаспен араласып келеміз.

Институтта алған білімін ғылым-

ның қайнауында шыңдап, Т кең 

1978 жылы Мәскеудің В.Куйбышев 

атындағы инженер-құрылыс институ-

тында кандидаттық диссертациясын 

үлкен табыспен қорғады. Сол кез-

де ғылымның да,  нердің орталығы, 

басты сыншысы болып табылатын 

Мәскеуде диссертация қорғау оңай 

шаруа емес еді. Алайда білімді,  з ісін 

жетік меңгерген мамандарды мойын-

дап, еңбектерін бағалап отыраты-

нын да атап  ткен ж н. Ресейлік 

ғ а л ы м д а р   Т і л е с т і ң   ж ұ м ы с ы н ы ң 

зектілігін, зерттеушінің тың ойларын 

атап  тіп, жоғарғы бағаларын берді. 

Жас ғалымның танымы, зерделілігі 

тәнті еткен ғалымдар оны Мәскеуде 

қалдыруға ниеттенгенмен, Тілес  зінің 

туған жерінде сейсмика саласындағы 

мамандардың жетіспейтіндігін ойлап, 

еліне қайтып келді.

Сол жылдардан бастап Т кең  зінің 

бойына жинаған ғылыми тәжірибесі 

мен үнемі жетілдіріп отыратын білімін 

жас ұрпақпен б лісіп келе жатыр. К п 

жылдық ұстаздық қызметін арнаған 

Қазақ сәулет-құрылыс академиясын-

да жұмыс істеген еңбегінің жемісін 

к ріп, «КСРО Жоғары мектебінің 

үздігі» атағына ие болды. Қазірге дейін 

шәкірттердің ғылыми жұмыстарына 

басшылық жасап келе жатқан Т кеңнің 

з жұмысына,  зіне деген талабы 

бір кеміген емес. К птеген ғылыми 

және әдістемелік еңбектер, сондай-

ақ техникалық және жобалау-зерттеу 

жұмыстарын жарықка шығарды.Оның 

зімен жасы шамалас келіп, бастарын 

ақ шалған шәкірттері де әлі күнге 

дейін ол кісінің алдында кішірейіп 

тұрады. Бұл ұстаз Т кеңнің жасына 

емес, біліміне құрмет деп білемін.

Кеңестік кезеңде конструкторлық 

білімі бар, ағылшын тіліне жетік ма-

мандарды шетелдерге қызметке, дәріс 

оқуға жіберетін. Ол 1987-88 жылдары 

Үндістанның жоғары оқу орында-

рында таза ағылшын тілінде лекция-

лар оқыды, к птеген аспиранттарға 

жетекші болды. 1996 жылы Т кең 

зінің тікелей мамандығы бойын-

инс пекцияда мал шаруашылығын асыл-

дандыру ж ніндегі мемлекеттік инспектор 

болып қызметке келгенде аудан к лемінде  

бар болғаны үш-ақ асыл тұқымды мал 

шаруашылығы бар еді, Тәкең зейнетке 

шыққанша 17-ге жеткен. 2006 жылы асыл 

тұқымды іріқара 1094 бас болса, 2010 жылы 

2264 басқа, қой 15961 басқа к бейді. Сол 

жылы  кіметтен б лінген квота 2 млн. 420 

мың теңге болса, 2009 жылы 11 млн. 259 

мың теңгеге жетті. 

З а м а н   т а л а б ы н а   с а й   ж ы л   с а й ы н 

рлеп келе жатқан жетістіктерге біздің 

кейіпкеріміз де маңдай терімен  з үлесін 

қосқаны белгілі. 

ЗАМАНДАС


ұлағатты с здерін санасына сіңіре берді. 

К кірегі шежіре ақсақал немересіне 

басынан  ткізген қиындықтарымен 

қатар  мір шындығы туралы да ұзақ-

ұзақ әңгімелер айтатын. Ол кісі Кеңес 

кіметінің қылышынан қан тамып тұрған 

кезінің  зінде аузынан Алласын түсірген 

емес. Қарияларды жиып жасырын ораза 

ұстап, намаз оқитын. Оның бәрі атасының 

қасынан қалмайтын жеті-сегіз жасар 

Талғаттың  есіне  шпестей болып жазы-

лып қалған. «Балам мен айдауда жүргенде 

қиындыққа шыдамай к п адамның қаза 

болғанын к зіммен к рдім. Менің тірі 

қалғаным осы, бір Алланы аузымнан тас-

Кезінде асыл тұқымды малдардың 

орнын толтыру үшін малды асылдан-

дыру жұмыстарын қолға алу керектігін 

шаруа қожалықтарына түсіндіріп, табыс 

к зінің қайда екенін маман ретінде ай-

тып, дәлелдеп отыру оңай шаруа емес еді. 

Айтып қана қоймай, малшыларға қолдан 

келгенше к мек к рсету аталмыш ұжым 

мамандарының күнделікті атқаратын 

тірлігі болатын. 

  Талғат Ыбырайымұлы ұлын ұяға, 

қызын қияға қондырып, немере сүйіп 

отырған бақытты азамат. Алайда бір 

кем дүние емес пе, к ңілінің к ктемі 

болған, бала-шағасының сүйенері болған, 

бір шаңырақтың астында 40 жыл тату-

тәтті  мір сүрген аяулы жары Қанымқыз 

Шаншарбекқызы 61 жасында дүниеден 

ткен еді. 

Ұлы Мұхит – заңгер, келіні  Мадина 

– социолог, қыздары Ақмарал – мұ ға лім,  

Эльмира – есепші-экономист, күйеу-

балалары Болат – Шығыс Қазақстан 

облысы Абай ауданындағы Ішкі істер 

майоры, Самат – құрылыс маманы.Бәрі  з 

алдына бір-бір берекелі шаңырақ иелері. 

Немерелері  желкілдеп  сіп келеді.

Үстіміздегі жылы 6-шілдеде 65-тің 

асқарына шыққан Талғат  зінің с зінде:

– Мен Елбасымыз Нұрсұлтан  біш-

ұлы мен бір күні дүниеге келгеніме қуа на-

мын. Ырымшыл қазақпыз ғой, сондай ұлы 

адаммен дүние есігін бірге ашқанымды 

мақтан етемін. Қарапайым к птің бірі 

ретінде, бүгінгі Отанымыздың игілікті 

жетістіктерінде  Елбасымыздың тікелей 

сүбелі үлесі бар деп білем. Құдайым Елба-

сына  ұзақ ғұмыр, жер бетіне  тыныштық 

бергей! – деді к теріңкі к ңілмен.

Ендеше, Тәке, мерейтойыңызбен 

шын жүректен құттықтап,  зіңізге, 

бала-шағаңызға ұзақ  мір, бақ-береке 

тілейміз! Атаңыз  жітай қарияға ұқсап 

ұрпақтарыңызға қазына кеуде атаның,  

негелі отбасының  сиетті тәрбиесін бере 

беріңіз!

Исламғали ҮРКІМБАЙҰЛЫ

ақын, 

Қазақстан Жазушылар 

және Журналистер одағының мүшесі, 

Панфилов ауданының Құрметті азаматы, 

аудандық «Қазақ тілі» бірлестігінің т рағасы

тамай, үнемі сыйынып жүргендігім шығар. 

Жаратқан Ием жар болғанын түйсігіммен 

сезем!  міріңде біреуге қиянат жасама, 

тірік айтпа, жала жаппа,  зіңе болмаса 

да, балаларыңа кесірі тиеді» деп отырушы 

еді жарықтық. «Мен бақилық болғанда ба-

сыма келіп, «құл-ху Алланы» үш қайырсаң 

мен риза болып жатам» деп аят оқуды 

үйреткен де  атасы еді. 

Бала кезінен кітап оқуға,  лең, жыр 

естуге әуес зерделі бала ұлтжанды болып 

сті. Үшарал ауылы бойынша «Қазақ 

тілі» қоғамының т рағасын сайлағанда 

елдің аузына бірден Талғаттың есімі 

ілінгені тегіннен-тегін емес болар. Сол 

жылы Дүниежүзі қазақтарының І-інші 

құрылтайына бірауыздан делегат болып 

сайланғаны да, құрылтайда тіккен үйлері 

облыс бойынша 2-і жүлдені иемденгені де 

Тәкеңнің қазақы мінезінің, елінің тілін, 

салт-дәстүрін жанындай жақсы к ргенінің 

жемісі десек, артық айтқандық емес. 

йтпесе, мал шаруашылығында жүрген 

адамның  з ауылының мәдениетіне, әдет-

ғұрпының сақталуына осыншама үлес 

қосуы оңай дүние болмаса керек. 

– Зейнетке шыққанға дейін соңғы 

жұмыс істеген орныма келгенім де  нердің 

арқасы еді, – деп күлді кейіпкеріміз. 

2 0 0 5   ж ы л ы   П а р л а м е н т   М ә ж і л і с і н е 

депутаттыққа кандидат сайлау науқаны 

кезі болатын.  Мен жерлесіміз Сар-

пеков Рамазанның сенімді  кілі едім. 

Біздің окургте Шаймұрат Сұлтанұлы да 

сенімді  кіл екен. Түскі шай кезінде ауыл 

әкімі Отан: «Тәке, сіздің дауысыңызды 

естімегелі к п болды, мына ауданнан 

келген Шәкеңнің құрметіне домбырамен 

«әу» деп жібермейсіз бе» деді. Болса бол-

сын деп бір-екі  лең айтып едім, Шәкеңе 

ұнап қалған болуы керек, қолқалап т рт-

бес  лең айтқызды. Содан соң Шәкең: 

«Тәке, сенің  нерің тамаша екен, жазу 

жазғанда да әдемі жазады екенсің, бірақ 

осы қасиеттерің орынды бағаланбай 

жүрген сияқты. Қолымнан келгенше 

сізге к мектесейін»  деді. Шәкеңнің 

нерге деген ықыласы болар, әлде адам 

танығыштығы ма, әйтеуір 2006 жылы сол 

кісі басқаратын ұжымға қызметке кірдім 

және сол жерден зейнетке шықтым, – 

дейді Тәкең риясыз жымиып. 

Ол Панфилов аудандық аумақтық 

Әбдісағит ТӘТІҒҰЛОВ, 

Мемлекеттік сыйлықтың лауреаты,

профессор 

ша нарық шебінен жол таңдап,  з 

саласының жетекші жобалау ұйымы 

– «KAZGOR» жобалау академиясына 

қызметке ауысты. Оның кәсіби және 

жеке кісілік қасиеттері, іскерлік талан-

ты осы шепте айқын танылды.

Студент кезімізде Тілестің қазақ-

шасы шалалау болатын – бәрімізге 

белгілі саясаттың әсері, сол кездегі 

білім беру жүйесінің талабы орыс 

тілінің қолданыс аясын кеңейтіп, ана 

тіліміздің босағадан сығалап қалғаны 

бәрімізге белгілі. Тілдің адамның сана-

сына әсер ететінін, қай ұлттың тілінде 

с йлесе, сол ұлттық сананы сіңіретінін 

ғалымдар дәлелдеп жүр ғой, бірақ 

Тілестің қазақ тілі шала болса да, ділі 

мықты болды: ол студент кезімізде 

қазақ мектебін бітіргендерге тым 

жақын болатын. Орыс тілі, математика, 

сондай-ақ техника ғылымдары (сопро-

мат, теориялық механика) саласындағы 

т і л і   к ү р д е л і   п ә н д е р д і   о р ы с ш а ғ а 

шорқақтау жастарды сабақтан кейін 

жинап алып, үйретіп жататын. Осы-

лайша қазақ жастарымен жұбын жаз-

бай араласа жүріп тілі сынды ма әлде 

ата-бабасының қанынан берілген 

тілдің ұйықтап жатқан мол қоры оянды 

ма, әйтеуір азғантай жылдың ішінде 

Т кеңнің қазақшасы едәуір жақсарды. 

Кейін балаларына бабалар тәрбиесін 

жеткізу, немерелерін халықтың мол 

қазынасынан сусындату мақсатында 

қазақша шығармаларды оқып, тіл 

байлығы арта түсті. Бүгінде к пшілік 

алдында, келелі жиындарда ана тілінде 

ақтарылып с з с йлеп, әдемі ойларын 

жақсы жеткізіп жүретінін к ріп іштей 

қуанып жүремін. Т кең ана тілінің 

техника саласындағы қолданысын 

кеңейту жолында еңбек етіп келеді. 

Сәулет-құрылыс саласы бойынша 

бірнеше с здіктер шығаруға атсалысты. 

ҚР Үкіметі қаулысымен 31 томның 

құрамында «Рауан» баспасынан жарық 

к рген «Сәулет-құрылыс қазақша-

орысша және орысша-қазақша терми-

нология с здігі» авторларының бірі. 

Адам баласы  зінің рухани бол-

м ы с ы н а   к б і р е к   а л а ң д а у ш ы л ы қ 

білдіріп, оны байытып отыруға күш 

салады. Мұсылман болып туғасын, 

әрқайсымызға жүктелген парызы-

мызды  теуге ұмтылғанымыз ж н 

деп білеміз. Менің атам Тәтіғұл, 

Т кеңнің атасы Ақберді қажы атанып 

діндар, оқымысты адамдар болған. 

Сол кісілердің ізін жалғастырар 

ұрпақтарымыз, аталарымыз жүріп 

ткен жолды к ру, мұсылмандық бір 

парызымыздың  теу сәті 2013 жы-

лына келді. Мекке-Мәдинаға бару 

сапары  рісімізді кеңейтіп, ерекше 

ұмытылмастай әсер қалдырды. Қазақ 

тарихында есімдері қалған Құнанбай, 

Ақберді сияқты ата-бабаларының 

қажылық жолын жалғастыру Тілес 

Жұматайұлы үшін заңды құбылыс 

сияқты.Келер ұрпаққа берер тәлімі, 

б лісер білімі мен тәжірибесі  те мол, 

сонымен қатар үлкенге ілтипат, кішіге 

неге к рсете алатын адамгершілігі 

мол, білімі терең тұлға Ұлттық ин-

же нерлік академиясының академигі, 

про фессор Тілес Ақбердин тектіліктің 

үлгісі болып табылады.

АЛМАТЫ

ҚЫЛҚАЛАМ


«Жарқын балалық шақ»

Аргентиналық суретші Марина Зуми 

.Қастеев атындағы бейнелеу  нері 

мектебінің сыртқы қабырғаларын 

«Жарқын балалық шақ» деп аталатын 

Орталық Азияда алғаш рет «арт-волл» 

стилімен безендірді. Бұл суретті салуға 

Марина екі апта уақыт және 12 түсті 530 

литрден аса бояу жұмсаған екен. Суреттің 



Достарыңызбен бөлісу:
1   2   3   4   5   6   7   8   9   10   11




©emirsaba.org 2024
әкімшілігінің қараңыз

    Басты бет