Қалалық ғылыми-тәжірибелік конференцияның материалдары

119 
 
2019  жылдарға  арналған  мемлекеттік  бағдарламасы  1  наурыз,  2016  - 
http://adilet.zan.kz/ 
 
 
МӘҢГІЛІК
 
ЕЛ ҰЛТТЫҚ ИДЕЯСЫН ДАМЫТУДАҒЫ
 
ҚОСЫМША
 
БІЛІМ БЕРУ ЖҮЙЕСІНІҢ РОЛІ
 
 
Жабаева А. Қ., 
Махамбет Ӛтемісұлы атындағы  
оқушылар сарайы директорының орынбасары 
 
«Мәңгілік  ел»  идеясының  маңыздылығын  Елбасы  Н. Назарбаев 
«Қазақстан жолы - 2050: бір мақсат, бір мҥдде, бір болашақ» атты жолдауының 
негізі  етіп  алып,  бҧл  туралы  ӛз  сӛзінде:  «Бір  жыл  бҧрын  мен  еліміздің  2050 
жылға  дейінгі  дамуының  жаңа  саяси  бағдарын  жария  еттім.  Басты  мақсат  - 
Қазақстанның  ең  дамыған  30  мемлекеттің  қатарына  қосылуы.  Ол  -  «Мәңгілік 
Қазақстан»  жобасы,  ел  тарихындағы  біз  аяқ  басатын  жаңа  дәуірдің  кемел 
келбеті...  Ӛткен  тарихымызға  тағзым  да,  бҥгінгі  бақытымызға  мақтаныш  та, 
гҥлденген  келешекке  сенім  де  «Мәңгілік  Ел»  деген  қҧдіретті  ҧғымға  сыйып 
тҧр» деген болатын. Халықты бір мақсатқа, бір мҥддеге, бір болашаққа ҥндеген 
Елбасының бҧл жолдауында ел халқына ҥлкен жауапкершілік жҥктелген. 
Қазақстанды  жарқын  болашаққа  жетелейтін  жастарымыз  бабаларымыз 
аңсап  ӛткен  тәуелсіздіктің  туын  жықпай,  желбірете  білуі  тиіс.  Ӛйткені, 
бабаларымыздың  ҧлан  байтақ  жерін  қалай  қорғағанын,  бостандықты  қалай 
аңсап-қадірлегенін білеміз. Жастар сондай текті ҧрпақтың ҧрпағы екендіктерін 
сезініп,  осы  «тәуелсіздік»,  «мәңгілік  ел»  ҧғымдарын  саналарына  сіңіріп, 
қастерлеуге міндетті. Бҧл ҥшін оқушылар мен жасӛспірімдер тәлім-тәрбие мен 
ғылымға  баса  мән  беріп,  біліммен  мықтап  қарулануы  қажет.  Қазақстан 
Республикасында  балаларға  қосымша  білім  берудің  баланы  жеке  дамытуға 
арналған  тәрбиелік  әлеуеті  кҥшеюде.  Қосымша  білім  берудің  патриоттық 
бағыты  мектеппен  бірге  тҥрлі  формада  іске  асырылуда.  Қазіргі  кезде  бҧл 
бағытта  Махамбет  Ӛтемісҧлы  атындағы  оқушылар  сарайында  тиімді  де, 
нәтижелі жҧмыстар атқарылып жатыр. Оқушылар сарайындағы қосымша білім 
берудің  негізгі  бағыттары:  кӛркемдік-эстетикалық,  ғылыми-техникалық, 
әлеуметтік-педагогикалық және білімділік-сауықтыру. 
Мемлекеттік  тілді,  қазақ  халқының  ҧлттық  ерекшеліктерін  насихаттау, 
балалар  мен  жасӛспірімдерді  патриоттыққа, адамгершілікке  баулу  мақсатында 
сарайымызда жыл сайын іс-шаралар ӛткізіліп тҧрады. Осы бағдарлама аясында 
2003  жылы  Оқушылар  сарайына  Махамбет  Ӛтемісҧлының  есімінің  берілуіне 
орай  «Махамбет  –  тарихи  тҧлға»  Махамбет  оқуларының  қалалық  байқауы 
ӛткізілді. Бҧл байқау жылсайынғы дәстҥрге айналды. Биылғы байқау Қазақстан 
Республикасы  Тәуелсіздігінің  25  жылдығына  арналған.  Байқаудың  мақсаты  – 
қазақ  әдебиетінің  батыр  да  тарлан  ақыны  –  Махамбет  Ӛтемісҧлы 
шығармашылығын оқушылар арасында кеңінен насихаттау, ақын шығармалары 

120 
 
негізінде ӛскелең жас ҧрпақты адамгершілік рухында тәрбиелеу. Байқауға қала 
мектептерінен  оқушылар  белсене  қатысып,  Махамбет  жырларын  жоғары 
деңгейде  мәнерлеп  оқып,  ақындар  ӛз  жҥректерінен  шыққан  ӛлең  жолдарын 
кӛрермендерге жеткізе білді.  
Қазақстан Республикасы Тәуелсіздігінің 25-жылдық мерейтойын атап ӛту 
барысында  Астана  қаласы  Білім  басқарамасының  ҧйымдастыруымен  балалар 
мен  жасӛспірімдер  арасында  «Шаттық-2016»,  10-шы  ашық  шығармашылық 
қалалық байқауы ӛткізілді. «Шаттық» байқауы мемлекетіміздің мәдени әлеуеті 
мен  кең  ағартушылық  келешегінің  кӛмегімен  жан-жақты  шығармашылық 
тҧлғаны 
қалыптастыру 
және 
дамыту 
мақсатында 
ӛткізіледі. 
Ӛз 
шығармашылығын таныту мақсатында байқауға қатысушылар саны жыл санап 
кӛбеюде. Биылғы жылы Астана қаласының 100 білім беру мекемесінен жеңіске 
ҧмтылған  5000-нан  аса  қатысушы  жас  дарындыларымыз  әділқазылар  мен 
кӛрермендер  алдында  ӛз  бағын  сынап,  ӛз  ӛнерлерін  кӛрермендерге  паш  етті. 
Дарынды  балаларымыз  ӛнерге  бастау  алып,  Халықаралық,  Республикалық 
деңгейде байқауларға қатысып, еліміздің мәртебесін кӛтеруде.  
«Шаттық» қалалық байқауына қатысу және жеңімпаз атану  – елордалық 
жастар  арасындағы  ҥлкен  танымалдылық  пен  зор  абыройға  қол  жеткізуге 
мҥмкіндік  береді,  10  жыл  ішінде  байқау  кӛптеген  жас  ӛнерпаздарға 
танымалдылыққа жол ашып, білім саласының шығармашылық ӛмірінің ӛзіндік 
қолтаңбасына  айналды.  Бҧл  байқау  қатысушылар  дарынын  ашып, 
орындаушылық  шеберлігін  дамытады.  Байқау  тәжірибесі  кӛрсеткендей, 
қатысушылардың кӛбі болашақ ӛмірлерін шығармашылықпен байланыстыруға 
шешім  қабылдайды.  Рҥстем  және  Мухаммедали  Жҥгінісовтер,  Александра 
Самарина, Әлібек Әлмадиев, Дильнур Биржанова - бҧл есімдер міндетті тҥрде 
елорда  тҧрғындарының  назарында  бар.  Бҧл  балалар  ҥшін  «Шаттық»  байқауы 
«бастама алаңына» айнала білді. Сонымен қатар, Ҧлы Жеңістің 71 жылдығына 
арналған  «Кӛктемнің  шуақты  кҥндері  -  2016»  қалалық  патриоттық  акциясы 
ӛткізілді.  Акцияның  мақсаты  жастардың  бойына  патриоттық  сезімдерді 
қалыптастыру,  азаматтық  белсенді  ҧстанымдарын  тәрбиелеу,  халқымыздың 
ерлік істеріне қҧрметпен қарау, Ҧлы Отан соғысын жадында сақтау, жастар мен 
қарт  адамдар  арасындағы  қарым-қатынасты  нығайту  және  жоғары  сынып 
оқушылары  арасындағы  ән  ӛнерін  дамыту  мақсатында  Махамбет  Ӛтемісҧлы 
атындағы оқушылар сарайында қалалық ер балалар мен жасӛспірімдер ҧжымы 
арасындағы «Жеңіс – ҧлы сӛз» атты ән байқауы да жоғары деңгейде ӛткізілді.  
Мәңгілік  ел»  идеясын  жҥзеге  асырып,  одан  әрі  дамытатын  жастар 
болғандықтан  олар  ең  алдымен  білімді,  ҧлттық  қҧндылықтар  мен  заманауи 
игіліктерді  ӛз  бойына  біріктіріп,  ҧштастыра  білген,  ӛз  елінің  нағыз  жанашыр 
азаматтары  ретінде  қалыптасуға  талпынуы  керек.  Мемлекеттің  осы  бағытта 
атқарып  жатқан  ізгі  жҧмыстары  аз  емес,  солардың  бірі  осы  -  «Мәңгілік  ел» 
идеясы. Бҧл қазақ халқы ҥшін, Қазақстанды Отаным , елім, жҧртым деп білетін 
әрбір қазақстандық ҥшін ҥлкен оқиға, зор қуаныш. Ендігі жерде біздің бір ғана 
Отанымыз  бар,ол  –  Тәуелсіз  Қазақстан!  Елбасы  Н.Ә Назарбаев  келешек 
жастардікі  деп  ,  ҥлкен  сенім  артып  отыр.  Осы  мақсатта  Махамбет  Ӛтемісҧлы 

121 
 
атындағы оқушылар сарайында Қазақстан Республикасының Тәуелсіздігінің 25 
жылдығына  арналған  атауалы  іс-шаралар  ӛз  жобаларын  бастап  кетті.  Соның 
бірі,  «Тәуелсіз  Қазақстан»-  атты  қалалық  зияткерлік  турнирі.  Мақсаты  мен 
міндеті:  осы  заманғы  білім  кеңістігінде  мемлекеттік  тіл  мәртебесін  кӛтеру, 
тарихи  және  мәдени  дәстҥрлердің  ең  жақсы  рухани  мҧралары  негізінде 
оқушыларды азаматтыққа және патриоттыққа тәрбиелеу. Зияткерлік турнир ҥш 
бӛлімнен  тҧрды:  «Қазақстандағы  негізгі  тарихи  оқиғалар»,  «Қазақ  халқының 
салт-дәстҥрлері», Қазақстанның мәдени мҧралары, шешендік ӛнер, ҥш тҧғырлы 
тіл  бағытында  жҧмыстар  атқарылды.  Қала  мектептерінің  оқушылары  жас 
ерекшеліктеріне  байланысты  іріктеліп,  басты  байқауда  ӛз  білімдерін  жоғары 
деңгейде  кӛрсете  білді.  Атаулы  сайыстар  оқушылардың  қосымша  білім  алуға, 
сайыста  шыңдалуға,  бойында  кҥш-жігер  мен  сенімділікті  нығайтуға  апарар 
жол.  Осындай  іс-шаралар  кӛптеген  бағытта  ӛткізілді.  Соның  бірі  патриоттық 
бағыттағы  Қазақстан  Республикасының  Тҧңғыш  Президенті  Кҥніне  арналған 
«Кӛңілдің  асыл  пернесі...»  атты  шығармашылық  байқауы.  Мақсаты  ән 
шығармашылығын  ҧлттық  және  адамзаттық  тәжірибені  жҥзеге  асырудың 
қҧралдарының  бірі  ретінде  ӛзектендіру,  қазақстандық  қоғамның  рухани-
адамгершілік  және  мәдени  дәстҥрлері  тҧрғысынан  оқушы  жастар  бойында 
қҧндылық нысандарын қалыптастыру. Сайыста қала мектептерінің оқушылары 
ӛз  ӛнерлерін  кӛрсетті.  Ережеге  сай  бала  бойында  патриоттық  сезімді  оятатын 
рухани  бай  шығармалар  орындалды.  Бҧл  әндер  кәсіби  мамандардың 
жетекшілігімен,  орындалып,  дарынды  балалар  анықталды.  Әрине  бала 
бойындағы асыл қасиеттерді байқайтын да, дамытатын да ҧстаз. Осы мақсатта 
білім  беру  мекемелері  педагогтары  арасында  «Қазақстанның  халық-сәндік-
қолданбалы  ӛнеріндегі  жаңа  қырлар»  атты  бейнелеу  және  сәндік-қолданбалы 
ӛнер  шығармашылығы  бойынша  семинар  ӛткізілді.  Қазақ  халқының  қолӛнері 
сонау ескі заман тарихымен бірге ӛсіп, біте қайнап келе жатқан ӛте бай қазына. 
Осы ҧлттық қҧндылықтарымызды дәріптеп, педагогтарымыз бала бойына салт-
дәстҥр  мен  әдет  ғҧрыптарды,  қолӛнер  ӛнерін  насихаттап,  ӛз  жҧмыстарын 
семинарда  кӛрсете  білді.  Қосымша  білім  беру  мекемелерінде  балалар  мен 
жасӛспірімдерге 
патриоттық 
бағытта 
білім 
беретін 
және 
ҧлттық 
қҧндылығымызды  насихаттайтын  ҥйірмелер  жҧмыс  істейді.  Олар:  «Қазақ  тілі 
ҥйірмесі», «Шешендік ӛнер», «Кілем тоқу», «Нҧр» қазақ балалар театры, «Қағаз 
қиялы»  «Моншақтап  тігу»,  «Патриоттық  әндер  ҥйірмесі»,  «Бейнелеу  ӛнері», 
«Ағаштан қашау» ҥйірмесі.   Бҥгінгі таңда сарайымыздың басты бағыттарының 
бірі  баланың  ой-ӛрісін  кеңейтіп,  талғам  деңгейін  жоғарылату  барысында 
қолӛнер ҥйірмесінің орны ерекше. Оның ішінде «Клем тоқу» тоқу ҥйірмесінің 
дамуы  оқушылар  сарайында  жақсы  жолға  қойылған.  Оқушылардың  да 
қызығушылығы жылдан-жылға артуда. Қазақ қолӛнерінің тҥрі, сапасы, ӛрнегі, 
бояуының  ӛмірге  келуі  –  бҧл  кӛшпелі  ӛмірмен  тығыз  байланысты.  Кҥнделікті 
тҧрмыс,  тіршілігі  сан  алуан  қажеттіліктен  қолӛнер  туындылары  пайда  болып, 
жетіліп,  ӛңделіп  отырған.  Қолӛнердің  алатын  орны  ерекше,  ол  әрбір  ҧлттың 
ӛзіне тән меншікті ӛнері болып саналады. Кӛптеген тәрбие жҧмыстарының бір 
саласы  ӛскелең  жас  ҧрпақты  халқымыздың  ҧлттық  қолӛнеріне  баулуға 

122 
 
бағытталады. Баланың білімін тереңдету, еңбекке қызығушылығы мен ой-ӛрісін 
кеңейтіп,  талғам  деңгейін  жоғарлату  барысында  қолӛнер  ҥйірмесінің  орны 
ерекше.  Ҥйірме  жҧмысының  іс-тәжірибесіне  кӛңіл  аударар  болсақ,  баланың 
шығармашылық  кезеңдеріндегі  танымдық  мҥддесінің  дамуы  –  бейнелеу 
ӛнерімен  тікелей  байланысты  болатындағы  аңғарылады.  Бала  оқу  процесінде 
алған  білімін  ҥйірмеде  іс-жҥзінде  қолданып,  қолӛнер  бҧйымдарын  дайындау 
кезеңдерінде  пайдаланады.  Мҧның  ӛзі  тҥптеп  келгенде  баладан  шыдамдылық 
пен  тӛзімділікті  қажет  етіп,  алдына  қойған  мақсатына  жетуге  талпынуға, 
шеберлікке,  еңбексҥйгіштікке  тәрбиелейді.  Қазіргі  оқу  технологиясы 
барысында  бала  тек  ҥйренуші  ғана  емес,  ӛзіндік  ой-пікірі  бар  жан-жақты 
дамыған дара тҧлға дәрежесінде болуы керек. Балалар қолӛнер, бейнелеу ӛнері, 
театр  сияқты  шығармашылық  ҥйірмелерге  қоса,  шешендік  ӛнер,  ӛзге  ҧлт 
ӛкілдерінің  арасында  мемлекеттік  тілді  оқып  ҥйрену  ҥйірмелерін  қатар  алып 
жҥреді. Бҧл баланың жан-жақты дамуына, ҥлкен жол ашады. Ана тіліміз еліміз 
бірге  мәңгілік  тіл  болады.  «Ана  тілімізді  мәңгілік  ету  ӛз  қолымызда»  -  деп 
Елбасымыз  Н.  Назарбаев  атқандай,  алдағы  қойған  ҧлы  мақсаттарымыз 
ертеңімізге сеніммен қарайтын жастары алғыр жаңалыққа жаны қҧштар, рухы 
биік,  ел  ғана  мәңгілік  ел  болып  ғасырлар  бойы  жасайды.  Олай  болса  Елбасы 
салған  сара  жолдан  таймайық.  Елдігіміз  бен  туған  тіліміз  мәңгі  жасай  берсін. 
Осы  бағытта  оқушылар  ҥйірме  сабақтарында  тек  тыңдап  қана  қоймай,  талдау 
жасап,  жасалу  технологиясына  ӛз  ой-пікірлері  мен  ҧсыныстарын  айтуға 
дағдыланады. Осылайша әр тҥрлі шығармаларды зерттей отырып, баға берумен 
ӛз  бойларында  келешек  кәсіби  ісіне  қажетті  эстетикалық,  ҧлттық  этикалық 
бағалы қасиеттерді қалыптастырады.  
Қажырлы еңбекті қажет ететін, келешегі кемел Нҧрлы жолда бірлігімізді 
бекемдеп,  аянбай  тер  тӛгуіміз  керек.  Мәңгілік  ел  –  елдің  біріктіруші  кҥші, 
ешқашан  таусылмас  қуат  кӛзі.  Қазақстандық  патриотизм  дегеніміздің  ӛзі  – 
Мәңгілік  ел.  Қазақстан  тағдыры  ҥшін,  ӛткен  ата-бабалар  мен  болашақ  ҧрпақ 
алдында  ең  бағалы  қҧндылығымыз  -  егемендігімізді  сақтап,  мҧратымызға 
айналған «Мәңгілік ел» болу идеясын жҥзеге асыру жолында аянбай еңбек ете 
білейік!  
Пайдаланылған әдебиеттер: 
1.
 
Қазақстан  жолы-2050:  «Мәңгілік  ел»  стратегиясы  тәуелсіз  Қазақстан 
тарихының басты деректемелік қҧжаты.  
2.
 
Қазақстан  Республикасының  Президенті  Н.Ә.  Назарбаевтың  «Қазақстан 
жолы  —  2050»  Бір  мақсат,  бір  мҥдде,  бір  болашақ  атты  Қазақстан  халқына 
Жолдауы, 2014 жыл, 17 қаңтар 
3.
 
«Қазақстан  жаңа  жаhандық  нақты  ахуалда:  ӛсім,  реформалар,  даму» 
Қазақстан  Республикасының  Президенті  Н.Назарбаевтың  Қазақстан  халқына 
Жолдауы. 2015 жылғы 30 қараша. 
4.
 
Қазақстан  Республикасында  балаларға  қосымша  білім  берудің  дамытудың 
тҧжырымдамалық негіздері, Астана, 2012 жыл. 
5.
 
«Мәңгілік ел мәйегі тарихтың авлтын дәйегі» Егемен Қазақстан, 2015 ж. 12 
қыркҥйек 

123 
 
«МӘҢГІЛІК ЕЛ» ИДЕЯСЫ ТӘУЕЛСІЗДІКТІҢ НЕГІЗІ РЕТІНДЕ
 
 
Жанпейісова Қ. Д., 
Дюсембекова М. Қ.,  
Л. Н. Гумилев атындағы Еуразия Ұлттық Университеті 
журналистика және саясаттану факультеті  
саясаттану кафедрасының доценттері 
 
Қазақстан  Республикасының  Президенті  –  Елбасы  Н. Ә.  Назарбаевтың 
«Қазақстан-2050» стратегиясы – қалыптасқан мемлекеттің жаңа саяси бағыты» 
атты  Қазақстан  халқына  Жолдауы  еліміздің  алдына  жаңа  ӛршіл  мақсаттар 
қойып  отыр.  Қазақ  елінің  2050  жылға  дейін  даму  бағыттары  айқындалған 
Жолдаудың  тарихи  маңызы  ӛте  зор.  Бҧл  мемлекет  ӛмірінің,  қоғам  мен 
экономиканың  барлық  тараптарын  одан  әрі  жаңғыртудың  ауқымды 
бағдарламасы  болып  табылады.  Елбасы  Н.Ә. Назарбаевтың  «Қазақстан-2050» 
стратегиясы  қалыптасқан  мемлекеттің  жаңа  саяси  бағыты»[1]  атты  Қазақстан 
халқына  жолдауы  тәуелсіз  мелекетіміздің  жаңа  жоспарын  анықтап  берді.  Ел 
Президенті  халықтың  алдына  жаңа  мақсаттарды  айқындап,  соған  жетудің 
жолдарын  ҧсынды.  Еліміз  егемен  ел  болғаннан  бері  қарай  біз  Тәуелсіз 
Мемлекеттер  Достастығында  бірінші  болып  жеке  меншікке,  еркін 
бәсекелестікке  және  ашықтық  принциптеріне  негізделген  нарықтық 
экономиканың  заманауи  ҥлгісін  жасадық.  Біз  елімізге  160  млрд  доллардан 
астам  шетел  инвестициясын  тарттық.  Стратегия  –  2030  қабылданғаннан  бері 
мемлекетіміз  әлемдегі  ең  серпінді  дамушы  елдер  бестігіне  енді.  Нәтижесінде, 
2012 стратегияның жолданған жылдың қорытындысы бойынша ІЖӚ-нің кӛлемі 
жағынан  біз  әлемнің  50  ірі  экономикасының  қатарына  кіреміз.  15  жыл  ішінде 
қазақстандықтардың  табысы  16  есе  ӛсті.  Табысы  кҥнкӛріс  деңгейінен  тӛмен 
азаматтардың саны 7 есе азайды, жҧмыссыздар саны екі есе қысқарды» [2.1]. 
Осы  жылдарда  Қазақстанда:  «Білім  алуға  тең  мҥмкіндіктер  жасалуда. 
Соңғы 15 жылда білім алуға жҧмсалатын қаржы 9,5 есе ӛсті. Соңғы бес жылда 
ана ӛлімі шамамен 3 есе азайды, бала туу кӛрсеткіші бір жарым есе ӛсті. Біздің 
адам капиталын дамытудағы ҧзақмерзімді салымдар саясатымыздың арқасында 
қазіргі талантты жас ҧрпақты ӛсірдік» [2.2]. 
Әлемдік  саясатта  біздің  еліміз  –  талассыз  халықаралық  беделге  ие 
жауапты  да  сенімді  серіктес.  Қазақстан  Республикасы  Еуропадағы  қауіпсіздік 
пен  ынтымақтастық  ҧйымына, Ислам  ынтымақтастығы  ҧйымына және 
ҧжымдық 
қауіпсіздік 
ҧйымына тӛрағалық 
етті. Астана 
экономикалық 
форумында біз диалогтың жаңа форматын – G-global-ды ҧсындық. 
Әлемде 
алғашқы 
болып 
Семей ядролық 
полигонын 
жауып 
және атом қаруынан бас тарта отырып, 1994 жылғы Вена қаласындағы келісім 
шарт  негізінде  біз қауіпсіздігімізге берік  халықаралық кепілдік алдық.  Еліміз 
Орталық Азияда ядролық қарусыз аймақ қҧруда негізгі рӛл атқарады және жер 
шарының  басқа  да  аймақтарында,  әсіресе,  Таяу  Шығыста  осындай  аймақтар 
қҧруға  белсенді  қолдау  кӛрсетеміз.  Қазір  ядролық  қатерді  таратпау  жӛнінде 

124 
 
одан әрі табанды шешімдер қабылдау қажеттілігі туралы еліміз белсенді батыл 
айта  алады.  Осындай  жауапты  саясатының  арқасында  Қазақстан  ядролық 
қаруды  таратпау  режімінің  кӛшбасшысы,  басқа  мемлекеттер  ҥшін  ҥлгі  болып 
танылды. 
Стратегияның маңызы қалыптасқан мемлекеттің жаңа саяси бағыты анық 
болғандықтан,  ендігі  басты  мәселе  тәуелсіздігіміздің  баянды  болып,  еліміздің 
мәңгі  ел  ретінде  ӛмір  сҥруі.  Мемлекетіміздің  мәңгі  ел  болуы  ҥшін  қажетті 
шараларды  елбасшысы  осы  жолдауында  атап  кӛрсетті.  Атап  айтсақ, 
Қазақстанның әлемдегі ең дамыған 30 елдің қатарына кіру тҧжырымдамасында 
алдағы  жҧмыстың  ҧзақмерзімді  басымдықтары  белгіленген.  Ол  ҥшін  мына 
басым  бағыттар  яғни,  біріншіден,  инновациялық  индустрияландыру  трендін 
тҥзеу  және  кҥшейте  тҥсу  маңызды.  Елбасы  Ҥкіметке  2016-2019  жылдарға 
арналған  Ҥдемелі индустрияландырудың  екінші  бесжылдығы жобасы жӛнінде 
бірқатар тапсырмалар берді. Мҧнай-газ секторының экспорттық әлеуетін сақтай 
отырып,  ғылыми  қамтымды  салалар  –  электроника,  лазерлік  техника, 
коммуникациялық 
және 
медициналық 
жабдықтар 
салалары 
ҥшін 
маңыздылығын  ескере  отырып,  оларды  игеру  ауқымын  ҧлғайту  қажет.  2050 
жылға  дейінгі  қалған  жылдар  жеті  бесжылдыққа  бӛлінеді,  әрбір  бес 
жылдықтардың  мақсаты  –  дамыған  30  елдің  қатарына  кіру.  Алдыға  қойылған 
мақсаттарға жету  ҥшін нақты  қадамдардың бірі,  мемлекет  жҧмысының негізгі 
бӛлігі Қазақстан бизнесін, әсіресе шағын және орта бизнесті дамытуға барынша 
қолайлы жағдай жасау болмақ. Қазіргі таңда елімізде шағын және орта бизнесті 
дамыту  жолға  қойылып  келеді.  Ӛйткені  экономиканың  дамуының  кепілі  орта 
бизнес.  Шағын  және  орта  кәсіпкерлікті  дамытпай  нарықтық  экономиканы 
қалыптастыру  мҥмкін  емес.  Ӛйткені,  бҧл  –  нарықтық  қатынастарды  алға 
жетелеуші  буын.  Нарықтық  экономика  элементтерін  енгізудің  әрекеттері 
монополияландырылған  ортаның  қарсылығына  тап  болуда.  Ал  монополизмге 
қарсы  кҥресудің  тиімді  жолдардың  бірі  –  шағын  және  орта  бизнесті  дамыту. 
Қазақстанда шағын және орта бизнесті дамытуға байланысты шаралар Елбасы 
Н. Назарбаевтың  1997  жылы  6-наурызда  қабылдаған  «Шағын  және  орта 
кәсіпкерлікке  мемлекет  тарапынан  қолдау  кӛрсетуді  жеделдету  шаралары» 
деген  қаулысынан  басталды.  Одан  кейін  «Шағын  кәсіпкерлікті  мемлекеттік 
қолдау  туралы»,  «Жеке  кәіпкерлік  туралы»  Заңдар  қабылданды.  Шағын  және 
орта кәсіпкерлікке қолайлы жағдайлар жасау ҥшін, қаржылай және ақпараттық 
қамтамасыз  етуді  жетілдіру  мақсатында  Елбасы  «Қазақстан  Республикасында 
шағын  кәсіпкерлікті  қолдау  мен  дамытудың басымдықтары  мен  аймақтық 
бағдарламалары туралы» жарлық шығарды. 1997 жылы 14-қыркҥйекте Алматы 
қаласы  әкімінің  шешімімен  шағын  және  орта  бизнесті  қолдау  департаменті 
қҧрылды. Оның мақсаты-кәсіпкерлікпен айналысушыларға, жеке субъектілерге 
қолдау кӛрсету, жаңа кәсіпорындар ашу. Елбасы ҧстанып отырған стратегияық 
бағытта  қоғамды  жаңартуға  қабілетті,  экономиканың  жағдайын  ойлайтын 
кәсіпкерлерге ерекше кӛңіл бӛлу. Шағын және орта кәсіпорындардың тиімділігі 
және артықшылығы – олар аса ҥлкен қаржыны керек етпейді. Шағын және орта 
бизнес  халықтың  әл-ауқатын  арттырып,  қосымша  жҧмыс  орындарының 

125 
 
ашылуына,  жалақының  уақытында  тӛленіп  отыруына  себін  тигізетіні  сӛзсіз. 
«Ҧлттық  кәсiпкерлер  палатасы  мен  мемлекет  және  бизнес  арасында  тығыз 
байланыс  орнауы  тиіс.  Президент  кәсiпкерлердi  топтастыру  бизнестi 
дамытудың  және  жалпы  алғанда,  экономиканы  ӛсірудің  маңызды 
факторларының бiрi екенiн бiрнеше рет айтты.  
Және  де  Қазақстанның  агроӛнеркәсіп  кешенін  инновациялық  бағытқа 
тҥсіру  маңызды.  Сондықтан  ең  алдымен  ауыл  шаруашылығы  ӛнімдерін 
экпорттау  нарығын  анықтап  дамыту  қажеттігі  шаралары  жҥзеге  асырылуда. 
Атап  айтсақ,  «Агроӛнеркәсіп  кешенін  индустрияландыру  міндеттері  және 
бюджет  қаражатын  тиімді  пайдалануды  арттыру»  мәселелерін  талқылауда  ет 
пен  сҥт  ӛнімдерін  Ресей  нарығына  шығару  ҥшін  бірқатар  шаралар  атқарылып 
келеді.  «Агроӛнеркәсіп  кешенін  индустрияландыру  бағдарламасын»  жҥзеге 
асыру  ауыл  шаруашылығы  саласындағы  ӛнімдер  сапасының  артуына  жағдай 
туғызады.  Демек,  билік  тарапынан  шаралар  жасалуда.  Аталған  шаралар 
экономикамызды  нығайта  отырып,  тәуелсіз  мемлекет  ретінде  басқа  елдермен 
қарым-қатынасты  дамыту  арқылы,  мемлекеттігімізді,  экономикамызды 
жандандыруға  кӛмектеседі.  Еліміздің  экономикалық  дамуы,  халқымыздың 
әлеуметтік  жағдайының  жақсаруына  әкеледі.  Мемлектіміздің  нығайуы  оның 
болашағының баянды болуының кепілі.  
«Жасыл»  экономикаға  кӛшу  жӛніндегі  қабылданған  тҧжырымдамаға 
сәйкес,  2030  жылға  қарай  егіс  алқаптарының  15  пайызы  суды  ҥнемдеу 
технологияларына  кӛшіріліп,  аграрлық  ғылымды  дамыту  арқылы,  сынақтық 
аграрлық-инновациялық кластерлер қҧрып, табиғи азық-тҥлік ӛндірумен қатар 
қҧрғақшылыққа  тӛзімді  гендік-модификацияланған  ӛнімдер  ӛндірісін  дамыту 
қажет.  Ҥкіметке  агроӛнеркәсіп  кешенін  дамыту  жоспарына  тҥзету  енгізуді 
тапсырылған  еді.  Осы  мәселелерді  шешуде  ауыл  шаруашылық  министрлігі 
бірқатар 
шараларды 
жҥзеге 
асыруда. 
Сондай-ақ, 
жаңа 
қҧжатта 
ауылшаруашылық 
ӛнімдерін 
ӛндірушілерді 
қолдаудың 
6 
қҧралы 
қарастырылған.  Олар:  қарыздардың  кепілдендірілуі  мен  сақтандырылуы, 
инвестициялық  субсидиялар,  несие  мен  лизинг  бойынша  сыйақы  молшерін 
субсидиялау, қаржылық сауықтыру, екінші деңгейлі банктерді қаржыландыру. 
Еліміздің  экономикасының  дамуының  бірден-бір  мҥмкіншілігі  агроӛнеркәсіп 
екені дәлелденді.  
Сонымен  бірге  елдігіміздің  іргесінің  мәңгілікке  қалануының  бір  кепілі 
білім және ғылым. Бҧл салаларды дамытпай мемлекеттің болашағы туралы сӛз 
қозғау мҥмкін емес. Сондықтан, елбасының шетелдік компаниялармен бірлесіп, 
жобалық  және  инжинирингтік  орталықтар  қҧру  қажеттігі  ғылымның 
практикалық мағызын арттырады.  
Қазіргі заманғы әлемдік экономикада материалдық қҧндылықтардан гӛрі 
зияткерлік  әлеуетке  кӛбірек  назар  аударылады.  Ҧлттың  қазіргі  заманғы  және 
тиімді  білім  беру  жҥйесін  қолдауға,  оқыту  арқылы  жҧмыс  кҥшінің  зияткерлік 
әлеуетін  арттыруға  қабілеттілігі  бәсекеге  қабілеттілікті  қамтамасыз  ету  ҥшін 
аса маңызды факторға айналуда. 
Қазақстан  қазіргі  кезде  экономиканы  дамытудың  индустриялық-

126 
 
инновациялық  сатысына  аяқ  басты.  Бҧл  кезең нарықтық шарттар  талаптарына 
ғылым 
жҥйесін 
қазіргі 
заманғы 
экономикалық 
талаптарға 
қайта 
бағдарлануымен  сипатталады,  сӛйтіп,  тиісті  нормативтік  қҧқықтық  базамен 
реттелетін  ғылымды  дамытуды  қҧрылымдық,  ҧйымдастырушылық,  кадрлық, 
инфрақҧрылымдық  және  қаржылық  қамтамасыз  етуде  тҥбегейлі  ӛзгерістерге 
алып келуге тиіс. 

жүктеу/скачать 2,62 Mb.

Достарыңызбен бөлісу: