Алеуметтану тероиясы indb
Басым интегративті желілер теориясы
жүктеу/скачать 16,19 Mb. Pdf көрінісі
|
| Басым интегративті желілер теориясы
Рональд Берт (1982) құрылымды детерминизмнің кешенді формасын ойлап табуға тырысатын желілік теорияшылардың алдыңғы сапында болды. Берт «атомистикалық» және «нормативті» бағыттар арасындағы әрекеттер теория- сындағы бөліністі тұжырымдайды. Атомистикалық бағытта «балама әрекеттер акторлардың бір-бірінен тәуелсіз бағаланады, сондықтан бағалар бас акторлар- ға сілтемесіз жасалынады», ал «нормативті жүйедегі акторлардың басқа лармен қарым-қатынасы әлеуметтік нормаларға сәйкес, бір-біріне тәуелді жеке актор- лар арқылы анықталады» (Burt, 1982:5). Берт «атомистикалық және нормативті іс-әрекет арасындағы айырмашы- лықты айналып өтетін», «іс-әрекетке қатысты екі түрлі перспективаны синтез- демейтін, осылайша интеллектуалдық тұрғыдан осы екі көзқарастан да асып түсетін» өзіндік перспективаны дамытады (1982:8). Ол екі түрлі көзқарастан алғанына қарамастан, басқа екеуінен «шекті баға- лау постулатының критерийлері арқылы» өзгешеленетін құрылымдық перспек- тиваны дамытады. Өлшемдер ұсынылған құрылымдық көзқарас есебінен ак- торлық мәртебе – рөлдік жиынтық, еңбекті түрлендіру болып бөлінеді. Актор балама әрекеттердің пайдалылығын жартылай өзінің жеке жағдайларына және жартылай басқалардың жағдайларына қатысты бағалайды (1982:8). Берт өзінің бағытын атомистикалық ағымның логикалық жалғасуы және нормативті тео- рия бойынша эмпирикалық нақты шектеу деп түсінеді. Берттің әрекет теориясының құрылымын 11.1-сызба айқындайды. Берттің сипаттауы бойынша, «акторлар әлеуметтік шектеулер салдарынан мақсатқа сәйкес әрекет етеді» (1982:9; Mizruchi, 1994). Оның ойынша: «Акторлар әлеуметтік құрылымда тіршілік етеді. Әлеуметтік құрылым әртүрлі балама әрекеттерді қолдану арқылы олардың өзіндік қалыбын жасап, әлеуметтік кескіндерін айқындайды. Сол мезетте әлеуметтік құ- рылым акторлардың шара қолдану мүмкіндіктерін дифференциалды түрде шектейді. Нәтижесінде қабылданған әрекеттер, әлеуметтік құры- лым үлгісіндегі қызығушылықтар және мүмкіндіктер – өз қызығушы- 461 11-тарау • Айырбас, желілік және рационалды таңдау теориялары лық тарын өз мүмкіндіктері шегінде көздейтін акторлардың бірлескен функциясы болып табылады. Соңында, шектеу шеңберінде қабылдана- тын мұндай шаралар әлеуметтік құрылымның өзін өзгертуі мүмкін және бұл өзгерістер құрылым шеңберінде акторлар соқтығысатын жаңа шек- теулерге әкеледі». (Burt, 1982:9) жүктеу/скачать 16,19 Mb. Достарыңызбен бөлісу:
|