Жаттығу: Берілген сызбаға сай сөзді тап.
жаттығу:Сөзге қосымшаның қай түрі бірінші жалғанатынын айтып, сөздерді көшіріп жаз:
ауылдастар
көлшікке
бүркітшілер, оқушылар, аңдар.
7-жаттығу. Көп нүктенің орнына түбір сөзді тауып жаз:
лық гіш
8- жаттығу.Берілген сөздерге тиісті жұрнақтарды жалғап, түбірлес сөз жаса:
оқу
бас
біл
су
іс
9- жаттығу. Көп нүктенің орнына берілген сөзден ортақ жұрнақты жаз.
Грамматикалық- тілдік жаттығуларды орындау барысында оқушылар мынадай ізденімдік- зерттеу міндеттерін шешеді:
сөз құрамына байланысты өзгерістерді бақылайды
түбір сөз бен қосымшалы сөз мағынасының табиғатын тану мақсатында лексикалық талдау жасайды
сөз құрамына талдау жасайды.
Сөз құрамын дамыта оқытуда оқушылар орындайтын сөйлеу жаттығулары өте мол. Солардың кейбір түрлеріне тоқтала кетейік:
1-жаттығу. «Кім шапшаң?» берілген дыбыстар әрбір мақалдың бас әрпі. Ойланып көр де, орнына қой.
ө...ө......ж...
к...ж...о...
е...а...е..ш..
ы...а...-ы...
ө....б......
е...і...-а...б...
жаттығу. Берілген сөздерге мағынасы жуық сөздерді тауып, мағынасын түсіндіріңдер. Осы сөздерді қатыстырып сөйлем құраңдар:
Перзент
Ізетті
Ірі
Таяу
3 –жаттығу. Төмендегі сөздерге мағынасы қарама- қарсы сөздерді тауып жаз:
Шалғай
Қатыгез
Таяз
Қою
Үлкен
Кең
4-жаттығу. Сыныптағы ең тәртіпті және ең тәртіпсіз оқушыға мінездеме бер.
5-жаттығу. Мәтінді оқы. Ондағы қарамен жазылған сөздерді қосымшасыз айтып көр, сонда сөздер дұрыс байланыса ма?
Марқакөл
Марқакөл қорығы Шығыс Қазақстанда. Марқакөл- үлкен, мөлдір сулы балықты көл.Оның айналасы тасты орманды тау Бұл көлге бірнеше өзендер мен бұлақтар, жылғалар құяды.
Қорықта алуан түрлі ағаштар мен жеміс-жидектер өседі. Солардың ішінде балқарағайды ерекше атауға болады. Бұл ұзақ жасайтын әрі ұзын, әрі қатты ағаш. Балқарағайдан көптеген пайдалы заттар алынады (С. Оспанов.)
6-жаттығу. « Қосымша» тақырыбына қосымшаның түрлері туралы шығарма жазыңдар.Онда жұрнақ пен жалғау-өздеріңнің жақсы достарыңдай сипатталсын.
7- жаттығу. Екі бағандағы сөздердің байланысын сызықпен жалғастырып көрсет:
Ақылды іш
Өнерлі оқушы
Сусын тәрбиеші
Сыйлық апар
8- жаттығу. Мақалды жатқа жаз, қосымшаның екі түрі қатар тұрған сөздерді тап:
Еңбек - ерлікке жеткізеді,
Ерлік - елдікке жеткізеді.
9-жаттығу. Өлеңді оқы, соған қарап әрі қарай ұйқастыр:
Қон
Қоң
Жайлауға қон.
10-жаттығу. Берілген сөздерді қатыстырып шағын әңгіме құра.
Білім, оқушы, оқулық, біл, оқу.
Достарыңызбен бөлісу: |