Алық орталығы ерте жастағы балалардың психологиялық- Әлеуметтік дамуының МӘселелерін кешенді тҥрде бағалау жҥйесі әдістемелік ҧсынымдар Алматы, 2016 2

37 
- баланы ішіне жатқызып, баланы тҥрлі ойыншықтармен қызықтыра 
отырып, басын бірнеше секунд ҧстап тҧруын тексереміз;
- анасынан баланы қолына алып, тік қалыпта ҧстап тҧруын сҧраймыз, 
бала 1-1,5 минут бойы басын тік қалыпта ҧстай ала ма соны тексереміз; 
- ойынмен баланы қызықтыра отырып, 5-6 минут бойы басын тік 
қалыпта еркін ҧстап тҧруын тексереміз;
- баланы ішіне жатқызып, әртҥрлі ойыншықтар және сылдырмақтармен 
қызықтыра отырып, басын кӛтеріп ҧстауын, білек пен шынтаққа сҥйенуін 
бақылаймыз. 
6-12 айлық балалар үшін:
- баланы еденге отырғызуды ӛтінеміз, ол қалай отыратынын 
бақылаймыз: қолдаумен, анасына арқамен сҥйеніп, отырады; отырады, бірақ 
сенімді емес, бҥйіріне қҧлап; арқасын тура ҧстап, екі қолмен еденге тіреп, 
тура отырады; бір қолын еденге тіреп, екіншісімен ойыншықпен ойнай 
отырып; тік отырып, екі қолымен ойнай отырып;
- ойын барысында баланың тӛрт аяқпен қалпын қалай ҧстап тҧратынын 
бақылаймыз: екі қолға тіреліп, сенімді тҧр, аяқтары иық деңгейінде, тізе 
бҥгілген, баланың ҥш жақты қалыпта тепе-теңдікті қалай ҧстап тҧратынын 
кӛру ҥшін ойыншықты бір қолмен алуды ҧсынамыз.; 
- балаға тізерлеп тҧрып ойыншықты алуын ҧсынамыз: бала екі 
қолымен тіректен ҧстап тҧр; бала ӛз бетімен тізесінде тҧр, тіректен екі 
қолымен ҧстап тҧр; ӛз бетімен тіректен бір қолмен ҧстап және екінші 
қолымен ойнай отырып; 
- ойын барысында баланы аяққа тҧруға ынталандырамыз және баланың 
тҧрғанда қалыбын ҧстауын бақылаймыз: бір жағынан екіншісіне ауып, аяққа 
тҧруы тҧрақсыз, екі қолымен тіректен ҧстанып тҧр; екі қолымен тіректен 
ҧстанып, аяғына нық тҧрады; бір қолымен тіректен ҧстап, аяғына нық 
тҧрады; ӛзі тҧрады, бірақ шайқалып қояды; аяқта нық тҧр; тҧр және екі 
қолымен ойыншық ойнайды. 
2. Бір қалыптан екіншісіне ӛту (кеңістіктегі дене қалыбын ӛзгерту) 

38 
0-3 ай аралығындағы балалар үшін: 
- анасынан 
баласын 
арқасына 
жатқызуды 
сҧраймыз, 
баланы 
сылдырмақпен қызықтыра отырып, ішіне аунауға ынталандырамыз. 
Бақылаймыз: бала бір аяғын тізесінен бҥгіп, қырына бҧрылады, содан кейін 
денесін айналдырады; ішіне ауысып, ойыншыққа тартылады (аяғын бҥкпей); 
соңына дейін бҧрылады немесе бҥйірінде жатып қалады;  
- 
сылдырмақтың кӛмегімен баланы ішінен арқасына аунауға 
ынталандырамыз және бақылаймыз: бала тік қолдарына тҧрып, аунайды, 
қырына бҧрылады; басын кӛтермей, аяқты бҥгіп, бҧрылады . 
 
6-12 айлық балалар үшін: 
- баланы тӛрт аяқтап тҧруға ынталандырамыз және бақылаймыз: бала 
жартылай иілген қолдары мен жабық алақандарына сҥйеніп, тӛрт аяғына 
тҧруға тырысады; бала тік қолдары мен ашық алақандарына еркін және 
сенімді тҥрде сҥйеніп, тӛрт аяқтап тҧрады; 
- балаға қолымен тіректен ҧстап, тізесіне тҧруды ҧсынамыз және 
бақылаймыз: екі қолымен тіректен ҧстап, тҧрады; бір қолымен тіректен 
ҧстап, тҧрады; тіректен ҧстамай-ақ ӛзі тҧрады; 
- баладан иығының биіктігінде тҧрған ойыншықты алуды сҧраймыз 
және бақылаймыз: тізеде тҧрып, бір аяқты алға шығара отырып тҧрады; 
алдымен екі аяқты тҥзетіп, қабырға (ышқап, орындық және т.б.) қолымен 
ҧстап, тӛрт аяқты қалпынан тҧрады; екі аяқты бҥгіп және қысып, қолмен 
тартып, еденде отырған қалпынан тҧрады. 
3. Қозғалу (қозғалыс кезінде кеңістіктегі дене қалпын ӛзгерту). 
6-12 айлық балалар үшін: 
- баланы еңбектеуге (ойыншықты алуға) ынталандырамыз және 
бақылаймыз: бала қолдарын кезекпен созып, аяқты асимметриялық тҥрде 
бҥгіп, еңбектейді; аяқтары және қолдарын ӛзінің астына қысып, басын еденге 
тигізіп, еңбектейді; аяқтарын пайдаланбай, екі қолымен бір уақытта
тартылады; 

39 
- баланың тӛрт аяқтап қалай еңбектейтінін кӛрейік: екі аяқты бір 
уақытта итеріп («бақаша») еңбектейді; кең ажыратылған аяқпен еңбектейді; 
сенімді әрі тҧрақты тҥрде тӛрт аяқтап еңбектейді; 
- тізеде тҧрған қалпында баланы ойыншықты алып келуін сҧраймыз, 
бақылап отырамыз: бала тіректее ҧстанып, кезекпен қолдары және 
аяқтарымен қимылдайды; бала тіректен бір қолымен ҧстайды, тізесімен алға 
қарай жҥреді; бала тіректен ҧстанбай, қолымен әрекеттер жасап, тізерлеп, 
еңбектейді; 
- жҥру дағдысын бақылаймыз: бала анасының қолынан ҧстап, 
гимнастикалық таяқшасын екі қолмен ҧстап, жҥреді; анасын не қабырғаны 
бір қолымен ҧстап, жҥреді; бала екі аяғын кең қойып, ӛз бетімен жҥреді; ӛз 
бетімен және сенімді жҥреді. 
5) Шешім қабылдау (таңдау жасау) икемі. Балаға екі ойыншықты 
немесе екі тәттіні (пешение және банан) таңдауға ҧсынады: «Сен нені 
қалайсың?» деп сҧрап, балаға кезекпен оларды ҧсынады. 
6) Тамақ қабылдау және тамақтану: 
- пешение, банан ҧсынамыз және бақылаймыз: ӛзі қолымен пешениені 
ҧстайды т.б. және жейді. Біз қасықпен жейтін тамақты ҧсынамыз және 
бақылаймыз: анасы тамақтандырады, асты қасықтан қолымен алады, 
қасықпен жейді; 
- ішуді ҧсынамыз және бақылаймыз: ересек адам ҧстап отырған шыны 
ыдыстан ішеді, ӛзі кесені ҧстап, ішеді немесе сусындатқыштан ішеді. 
7) Киіну, шешіну 
- бас киімін киюін сҧраймыз және одан кейін киіп-шешуін бақылаймыз. 
Аяқ киімі мен шҧлығын шешуін ҧсынамыз; 
- киінгенде баланы бақылаймыз: киіндіргенде және аяқ киімін 
кигізгенде қолы мен аяғын соза ма? 

40 

жүктеу/скачать 0,8 Mb.

Достарыңызбен бөлісу: