4
МАЗМҦНЫ
КІРІСПЕ .....………………………………………………………………............. 5
1.
Ерте жастағы балалардың психологиялық-әлеуметтік
дамуының
мәселелерін кешенді тҥрде бағалаудың әдістемелік негіздері ........................ 7
1.1. Ерте жастағы мүмкіндіктері шектеулі балаларға көмек көрсетудің
заманауи көзқарастары ................................................................................... 7
1.2. Ерте жастағы балалардың психологиялық-әлеуметтік дамуын
бағалауда жұмыс істеу, тіршілік әрекеті мен денсаулық шектеулерінің
халықаралық Жіктемесін қолдану ................................................................ 16
2. Жҧмыс істеу, тіршілік әрекеті мен денсаулық шектеулерінің халықаралық
Жіктемесін аумағында ерте жастағы балалардың
психологиялық-әлеуметтік
дамуы
мәселелерін кешенді тҥрде
диагностикалау жҥйесі ............................ 26
2.1. Ерте жастағы балалардың психологиялық-әлеуметтік дамуын кешенді
түрде бағалаудың мәні, мақсаты, міндеттері мен принциптері ................ 26
2.2. Баланың психологиялық-әлеуметтік дамуы мәселелерін бағалауды
жүргізу технологиясы ....................................................................................... 28
2.3. ЖХЖ көрсеткіштеріне сәйкес тексеріс нәтижелерін бағалау ……...... 40
2.4. Бала мен оның отбасына көмек көрсету бағдарламаларын дайындау... 44
ҚОРЫТЫНДЫ .………………………………………………............................ 50
ҚОЛДАНЫЛҒАН ӘДЕБИЕТТЕР ТІЗІМІ ............…………………................. 52
№ 1 ҚОСЫМША. Ата-аналармен сҧқбат ......................................................... 55
№ 2 ҚОСЫМША. Ерте жастағы балаларды тексеруге арналған қҧрал-
жабдықтар ..................................................................................................... 57
№ 1 ҚОСЫМША. ЖХЖ аумағында алғашқы қабылдау ................................. 60
5
КІРІСПЕ
Аталмыш әдістемелік нҧсқаулықты дайындау қажеттілігі мҥмкіндіктері
шектеулі балалардың психологиялық-әлеуметтік дамуының мәселелерін
тиімді тҥрде шешуде ерте кезеңнен байқау және кірігу ҥдерістерінің
ӛзектілігімен байланысты болып отыр. Қазіргі кезде халықаралық
қауымдастықта балалардың даму мәселелерін
бағалау және әлеуметтік
тҧрғыдан абилитациясының бағыттарын анықтау ҥдерістерін балалар мен
жасӛспірімдерге арналған жҧмыс істеу, тіршілік әрекеті мен денсаулық
шектеулерінің халықаралық Жіктемесі (БЖ-ЖХЖ) аумағында жҥзеге асыру
белгіленген [1].
Осы әдістемелік нҧсқаулықтың мақсаты – ерте жастағы балаларға
қызмет етіп отырған білім беру ҧйымдарында
БЖ-ЖХЖ принципері мен
кӛзқарастарын жҥзеге асыру мҥмкін технологиялар мен әдістемелік
қҧралдарды сипаттау.
Ҧсынымдарда
баланың
психологиялық-әлеуметтік
дамуының
мәселелерін бағалауға арналған БЖ-ЖХЖ-ның негізгі әдістемелік
кӛзқарастары мен принципері баяндалған; халықаралық жіктеме аумағында
баланың дамуының тҥрлі салалары бойынша
диагностикалық бағалаудың
негізгі бағыттары анықталған.
Әдістемелік ҧсынымдарда тӛмендегідей ӛлшеуіштердің арасындағы
кешенді тҥрдегі қарым-қатынастарды орнатуға мҥмкіндік беретін ерте
жастағы балалардың психологиялық-әлеуметтік дамуын кешенді тҥрде
бағалау технологиясы бар: 1) денсаулық жағдайы: дене факторлары (дене
қызметі мен қҧрылымы); 2) белсенділік (әрекеттер жасау қабілеті); 3) қатысу
(қоғам бӛлшегі болу тәжірибесі); 4) контекстілік факторлар: мҥмкіндіктері
шектеулі балаларды ерте жастан абилитациялаудың ең тиімді бағдарламасын
қҧру мақсатында орта және тҧлға факторлары.
Әдістемелік ҧсынымдар кіріспе, екі тарау, қорытынды,
қолданылған
әдебиеттер тізімі және қосымшалардан тҧрады. Бірінші тарауда ерте жастағы
6
балалардың психологиялық-әлеуметтік дамуының мәселелерін кешенді тҥрде
бағалаудың әдістемелік негіздері қарастырылса; екінші тарауда 0-ден 3 жасқа
дейінгі балалардың психологиялық-әлеуметтік дамуын бағалауға арналған
алгоритм және әдістемелік қҧралдар кӛрсетіліп, аталған жастағы балаларды
кешенді тҥрде тексеруді жҥргізу ерекшелігі, жағдайлары мен талаптары
баяндалды.
Әдістемелік ҧсынымдарда балалардың психологиялық-әлеуметтік
дамуындағы мәселелерді кешенді тҥрде бағалау ерте жастағы балаларға
қолдау кӛрсетіп отырған оңалту орталықтары мен психологиялық-
педагогикалық
тҥзету
кабинеттерінің
психологтары,
педагог-
дефектологтары, логопедтері, әлеуметтік педагогтары қолдануға арналған.
Әдістемелік ҧсынымдар 2011-2020 жылдарға арналған Қазақстан
Республикасының Білім беруді дамытудың Мемлекеттік бағдарламасы
негізінде, «Арнайы білім беру саласын ғылыми-әдістемелік тҧрғыдан
қамтамасыз ету» тақырыбында (жҧмыс істеу, тіршілік әрекеті мен денсаулық
шектеулерінің халықаралық Жіктемесі (ЖХЖ) аумағында білім алуда ерекше
қажеттіліктері бар балалардың психологиялық-әлеуметтік дамуының
мәселелерін диагностикалау
әдістерін дайындап, апробациядан ӛткізу»
бағыты) «Ғылымның дамуы» атты 217 бюджеттік бағдарламасы аумағында
Тҥзеу педагогикасының ҧлттық ғылыми-практикалық орталығының 2016
жылға арналған операциялық жҧмыс жоспарына сәйкес дайындалған. Бҧнда
ЖХЖ-ны оңалту орталығының практикалық қызметінде апробациядан
ӛткізудің алғашқы кезеңінің нәтижелері жалпыланған.