Алық орталығы ерте жастағы балалардың психологиялық- Әлеуметтік дамуының МӘселелерін кешенді тҥрде бағалау жҥйесі әдістемелік ҧсынымдар Алматы, 2016 2
жүктеу/скачать 0,8 Mb. Pdf көрінісі
|
| ҚОРЫТЫНДЫ
Қазіргі уақытта әлемдік қауымдастықта орын алып отырған мҥмкіндіктері шектеулі адамдарға туған сәтінен бастап, ӛмір бойы кӛмек кӛрсету жҥйелері бҧзылыстарды жоюға бағытталған әлеуметтік модельге емес, осы адамдардың әлеуметтік-қоғамдық ӛмірдің тҥрлі салаларына кіруіне және қатысуына кедергі келтіретін тосқауылдарды жоюға негізделеді. Ерте жастан кірігудің басты қағидасы және тҥпкі мақсаты ретінде бала мен оның отбасының ӛмірін қалпына келтіру, баланың бҧзылыстарына қарамастан, олардың барынша ықтимал әлеуметтік тҥрғыдан қоғамға кірігуі болып табылады. Сондықтан ерте балалық шағында бағалау, мәселелер мен бҧзылыстарды анықтаудан басқа, баланың дамуына әсер ететін әртҥрлі факторларды: оның кҥшті жақтары мен мҥдделері, балаға кӛмек кӛрсетуде ата-аналардың ресурстары мен мҥмкіндіктері, психологиялық және әлеуметтік мәселелер мен кедергілер, яғни мультипәнаралық болуы керек. Кешенді бағалаудың осы талаптарына денсаулықтың бҧзылуын ғана емес, олардың тҧлғаның жҧмыс істеуі, оның белсенділігі мен қоғамдық ӛмірдің тҥрлі салаларына қатысуына әсерін бағалайтын жҧмыс істеу, тіршілік әрекеті мен денсаулық шектеулерінің халықаралық Жіктемесіне сәйкес келеді, бҧл бала мен оның отбасына кӛмек кӛрсетудің барлық мҥмкін ресурстары, шаралары мен жолдарын анықтауға мҥмкіндік береді. Қазақстанда Ҥкімет қоғамдық ҧйымдардың бастамасы бойынша мҥмкіндігі шектеулі адамдарды қолдаудың әлеуметтік моделіне кӛшуде. Мҥгедектігі бар адамдарға қатысты бірқатар нормативтік-қҧқықтық қҧжаттар қабылданды, олардың негізгі принциптері әлеуметтік модельге негізделген. Біздің елде Денсаулық сақтау жҥйесінде, сондай-ақ медициналық-әлеуметтік сараптама жҥргізу кезінде ЖХЖ-ны қолданудың жергілікті тәжірибесі бар. Ерте жастағы балаларға психологиялық-педагогикалық қызмет кӛрсететін арнайы білім беру жҥйесінде (оңалту орталықтары, психологиялық- педагогикалық тҥзету кабинеттері) БЖ-ЖХЖ қолданылмайды, бҧл осы ҧйымдардың ерте жастағы балаларға кӛмек кӛрсетудің мәселелері мен 51 тәсілдерін бағалаудың қазіргі заманғы халықаралық әдістерін пайдалануда мҥмкіндіктерін шектейді. Осыған байланысты ерте жастағы балалардың даму мәселелерін бағалау ҥшін ЖХЖ-ны зерттеу және қолдану біздің қолданбалы зерттеулеріміздің тақырыбына айналды; кешенді бағалауды апробациялаудың бірінші кезеңі әдістемелік ҧсынымдарда берілген. Ҧсынымдарда психологиялық-әлеуметтік даму мәселелерін бағалау ҥшін БЖ-ЖХЖ негізгі әдіснамалық тәсілдері мен әдістері баяндалған; халықаралық жіктеу аумағында балалар дамуының тҥрлі салалары бойынша бағалау бағыттарын қамтитын ерте жастағы балалардың психологиялық- әлеуметтік дамуын кешенді бағалау технологиясы сипатталған. Ерте жастағы баланың даму мәселелерін бағалау баланың отбасына кӛмек кӛрсету бағдарламаларын жасау ҥшін пайдаланылады. Ҧсынымдарда бала мен отбасына кӛмек кӛрсету бағдарламаларын жасау бойынша жҧмыстың жҥйелілігі мен мазмҧны баяндалған. Әдістемелік ҧсынымдарда баяндалған ЖХЖ аумағында баланың даму мәселелерін кешенді бағалау жҥйесі оны қолданудың бірінші, бастапқы тәжірибесіне негізделген және одан әрі дамыту, оны білім беру ҧйымдарының (ПМПК, ОО, ППТК) қызметінде іс жҥзінде пайдалану барысында жетілдіруді талап етеді. 52 ҚОЛДАНЫЛҒАН ӘДЕБИЕТТЕР ТІЗІМІ 1. Международная классификация функционирования, ограничений жизнедеятельности и здоровья: МКФ, краткая версия. – Всемирная Организация Здравоохранения, 2001. 2. Малофеев Н.Н. Стратегия и тактика переходного периода в развитии отечественной системы специального образования и системы помощи детям с особыми проблемами/Дефектология. – 1997. – №6. 3. Нет «необучаемых детей»: книга о раннем вмешательстве/под ред. Е.В. Кожевниковой, Е.В.Клочковой. – СПб., 2007. 4. Стандартные правила по созданию равных возможностей для лиц с ограничениями жизнедеятельности: утв. на 48-й сессии Ген. Ассамб. ООН 20 декабря 1993 года. 5. Декларация о правах инвалидов: принята резолюцией 3447 (XXX) Ген. Ассамб. ООН 9 декабря 1975 года. 6. Конвенция о правах ребенка: одобрена Ген. ассамб. ООН 20 ноября 1989. 7. Варшавская декларация. Права человека в отношении умственно отсталых лиц: принята 24 октября 1995 года. 8. Алиева Х.М. Особенности компенсаторных возможностей мозга у детей первых лет жизни с патологией психического развития//Резервы человеческой психики в норме и патологии: тез. док. совет.-амер. симп. – М.: Наука,1988. 9. Guralnick М. The effectiveness of early Intervention. – Baltimore, 1997. 10. Strauss R.S. Effects of the intrauterine environment on childhood growth//Brit. Med. Bull. – 1997. – 53, №1. 11. Сулейменова P.A. Теоретические и социальные основы ранней коррекционной помощи детям с ограниченными возможностями. – Алматы: ННПЦ КП,1999. 12. Стребелева Е.А. Создание в России единой системы раннего выявления и ранней коррекции отклонений в развитии детей – одна из актуальных задач дошкольного специального образования//Специальные образовательные потребности-98. – Тарту, 1998. 13. Сулейменова Р.А. Система ранней коррекционной помощи детям с ограниченными возможностями в Казахстане: проблемы создания и развития. – Алматы.: ИИА «Айкос», 2001. 14. Штерн Д. Фундаментальные аспекты лечения родителей и детей: общность разных подходов//В кн.: Мать, дитя, клиницист. – М.: Российская психоаналитическая ассоциация, 1994. 15. Heimann M., Meltzoff A. Deferred imitation in 9- and 14-month-old infants: A longitudinal study of a swedish sample//Brit. I. Dev.Psychol. – 1996. – 14. – №1. 16. Catherwood D. The haptic processing of texture and shape by 7 to 9-month-old infants//Brit.J.Dev.Psychol. – 1993. – 11, №3. 17. Trevarthen C. Infant emotions, mother – infant communication and phases of brain of brain growth: Antecedents and consequeness in building of the neocortex: 53 [Pap] 157-th Meef. Neth. A.nat.Soc. Lunteren, Jan. 6-7, 1995//Eur. J Morfhol – 1995; №4. 18. Скобло Г.В., Дубовик О.Ю. Система «мать-дитя» в раннем возрасте как объект психопрофилактики//Социальная и клиническая психиатрия. – 1992. – №2. – С.75-78. 19. Мухамедрахимов Р.Ж. Формы взаимодействия матери и младенца //Вопр.психологии. – 1994. – №6. – С.16-25. 20. Айнсворт Д.С. Привязанности за порогом младенчества:детство идеальное и настоящее/под ред. Е.Р.Слободской. – Новосибирск: Сибирский рабочий, 1994. 21. Смирнова Е.О. Теория привязанности: концепция и эксперимент // Вопросы психологии. – 1995. 22. Мухамедрахимов Р.Ж. Взаимодействие и привязанность матерей и младенцев группы риска//Вопросы психологии. – 1997. – № 4. 23. Баркер Дж. Down Syndrome News & Update, Vol. 1, No. 3, pp. 133-135. © Copyright 1998 The Down Syndrome Educational Trust/пер. с англ.; под ред. Кравченко К.Я. – http://www.downsyndrome.ru/articles/71749/ www.downsideup.org. 24. Дети с синдромом Дауна: их особенности, влияющие на развитие речи. www.sunchildren.narod.ru. 25. Выготский Л.С. Собрание сочинений: в 6 т./Вопросы детской (возрастной) психологии/ Т.4. – М.: Педагогика, 1983. 26. Эльконин Д.Б. Избранные психологические труды. – М.: Педагогика, 1989. 27. Лисина М.И. Проблемы онтогенеза общения. – М.: Педагогика, 1986. 28. Обухова Л.Ф. Детская (возрастная) психология. – М.: Роспедагентство, 1996. 29. Раннее вмешательство: вчера, сегодня, завтра//Журнал. – Вып. 1. – 2008. 30. Служба раннего вмешательства: метод. реком./под ред. Л.В.Блохина, С.В. Калинина, Н.И. Морозова, Л.В. Самарина, Т.И. Сивухина, И.И. Торопова. – Изд.2-е, доп. – М.: Национальный фонд защиты детей от жестокого обращения. – 2010. 31. Фигурин Н.Л., Денисова М.П. Краткая диагностическая схема развития ребенка до 1 года//В кн.: Новое в рефлексологии и физиологии нервной системы. – Л., 1926, вып.2. 32. Щелованов Н.М. Развитие высшей нервной деятельности и воспитание детей раннего возраста//Советская медицина. –1951. – №4. 33. Журба Л.Г., Мастюкова Е.М. Нарушение психомоторного развития детей первого года жизни. – М.: Медицина, 1981. 34. Brazelton Т. В. Nugent J.K. Neonatal Behavioural Assessment Scale/Clinics in Developmental Medicine. – London: Mae Keith Press, 1995. – № 137. 35. Frankenburg W.K., Dodds I.B. Denver Developmental Screening Test //Pediatry, 1997. – Vol.71. – № 2. 54 36. Leiter R.G. Leiter International Performance Scale//Instraction Manual Cat. No. 37041M. – USA , 1979. 37. Горюнова А.В., Козловская Г.В., Римашевская Н.В. Стандартизированная клинико-психологическая модель ГНОМц:методические рекомендации. – М.: Полиграф сервис, 1989. 38. Баженова О.В. Диагностика психического развития детей первого года жизни. – М.:МГУ, 1986. 39. Смирнова Е.О., Галигузова Л.Н., Ермолова Т.В., Мещерякова С.Ю. Диагностика психического развития детей от рождения до 3 лет. – М.: Полиграф сервис, 2003. 40. Диагностика психического развития в раннем детстве/под ред. Р.А. Сулейменовой. – Алматы: ННПЦ КП, 2014. 41. Linder T.W. Transdisciplinary Play-Based Assessment. A Functional Approach to Working with Yong Children. – Baltimor, 1999. Diagnostic Classification of Mental Health and Developmental Disorders of Infacy and early Childhood. Zero to three /National Center for Clinical for Infant Programs. – Third Printing, 1995. 42. Rossetti L. M. Infant-toddler assessment; An interdisciplinary approach Austin: PRO-ED, 1990. 43. Diagnostic Classification of Mental Health and Developmental Disorders of Infacy and early Childhood. Zero to three/National Center for Clinical for Infant Programs. – Third Printing.April, 1995, 353 p. 44. Ким С.В., Махмутова А.М., Булекбаева Ш.А. Применение Международной классификации функционирования для оценки функционального состояния здоровья детей с ДЦП. – EurAsian J of Public Health– 2015. – V.4 -N 1. 45. Ким С.В., Омарова А.Б., Болат А. Применение Международной классификации функционирования, ограничений жизнедеятельности и здоровья в бюро МСЭ г. Астаны//EurAsian J ofPublicHealth. – 2015. – V.4-N 1. 46. Ким С.В., Акшулаков С.К., Ибраева К.Б. Применение Международной классификации функционирования для оценки функционального состояния здоровья больных нейрохирургического профиля//EurAsian J ofPublicHealth– 2015. – V.4-N 1. 47. Всемирная организация здравоохранения. ВОЗ выпускает новый стандарт на документальную регистрацию здоровья детей и подростков. – Availableat:http:www.who.int/mediacentre/news/releases/2007/pr59/ru/index.html (дата обращения 25.06.2013). 48. Определение ограничений жизнедеятельности у детей раннего возраста на основе международной классификации функционирования, ограничений жизнедеятельности и здоровья: методические рекомендации. – М. :ФГБУ Научный центр здоровья детей, 2013. 49. WHO ICF-CY Developmental Code Sets. Available at: http://www.icfcydevelopmentalcodesets.com/Home_Page.html (accessed 25 June 2013). |