Алматы №1 (135) 2012
жүктеу/скачать 4,15 Mb. Pdf көрінісі
|
| келесі буында:
а) негізінен а‚ ы жеке-жеке не аралас- құралас қолданылады: ала‚ бала‚ айтқан‚ ақын‚ ақыл‚ балаларымыз; ә) ұ дыбысы дауыссыз у-мен қосақтасып‚ ұу‚ уұ т‰рде ұшырайды: алұу‚ қарұу‚ арұу‚ ауұл‚ ауұз‚ бауұр‚ дауұл‚ қауұн‚ жауұ‚ жауұ‚ тауұ‚ бауұ‚ ауұ‚ сауұқ; б) ұ (кірме сөздерде): мақұл‚ бақұл‚ маз- мұн‚ мақрұм‚ мақлұқ‚ нақұрыс‚ абұрой (абы- рой). 2. ә дыбысынан соң: а) негізінен е‚ і: әб- ден‚ әдеп‚ әкім‚ әлек‚ әні‚ әбігер‚ бәле‚ бәлі‚ шәкірт‚ әріп; ә) ә: әзәзіл‚ мәрмәр‚ мәмпәси‚ нәмәрт‚ зәмзәм‚ тәбәрік‚ тәнәпіс (кіт.); б) у‰: сәу‰р‚ тәу‰р‚ әу‰т‚ әу‰р б) ‰ (кірме сөздерде): мәжб‰р‚ мәңг‰рт‚ әңг‰дік‚ мәул‰т‚ әул‰к‚ сәк‰н‚ кәу‰р г) ‰у: Әб‰у. 3. е-ден соң: а) негізінен е‚ і: бекер‚ екі‚ келсе‚ егер‚ ене‚ ерік‚ серік‚ берік‚ шеке; ә) ‰у‚ у‰: ер‰у‚ бер‰у‚ жер‰у‚ кес‰у‚ тес‰у‚ теу‰п‚ сеу‰п‚ деу‰‚ жеу‰‚ кеу‰л (өс). 4. о-дан соң ұ‚ а: оқұ‚ осұ‚ ойұн‚ отұр‚ отан‚ обұр‚ соқұр‚ шотұр‚ ора‚ орақ‚ қора‚ қосақ‚ қонақ‚ қойан‚ торұ‚ оран‚ ошақ‚ обал. 5. ө-ден соң ө‚ ‰: өлөң‚ өзөн‚ өкпө‚ бөкөн‚ бөлөк‚ жөкөн‚ сөрө‚ төрө‚ ө牂 мөлд‰р‚ кө牂 бөл‰к‚ көл‰к‚ көр‰к‚ төз‰м‚ өр‰к. 6. ұ-дан соң ұ және а: бұрұн‚ мұрұн‚ құлұн‚ ‰зұн‚ ұғұм‚ құйұн‚ құлақ‚ құрақ‚ сұрақ‚ ұзақ‚ тұзақ‚ шұжұқ‚ шұрай. 7. ‰-ден соң а) ‰ ө: б‰к‰л‚ б‰л‰к‚ ж‰рөк‚ ж‰з‰к‚ к‰лꉂ к‰лшө‚ м‰л‰к‚ м‰лдө‚ с‰йөк‚ с‰л‰к‚ т‰лꉂ т‰йө‚ т‰р‰к.‚ т‰т‰к‚ ш‰йкө. ә) ә (кірме сөзде) к‰уә‚ к‰нә‚ іңкәр‚ ж‰бә‚ ‰уәде‚ ‰уәлі‚ м‰сәпір‚ д‰дәмал‚ к‰мән. 8. ы-дан соң: а) ы және а: к‰мән‚ быйыл‚ былық‚ жыбыр‚ жыра‚ жырақ‚ зыйан‚ қы- ран‚ қылық‚ қызық‚ қылау‚ қызар‚ сызық‚ сызат; ә) ұу: сызұу‚ қызұу‚ қырұу‚ жыр‰у‚ тыйұу‚ сыйұу‚ сығұу‚ шығұу‚ сынұу‚ қырұу‚ ызұу. 9. і-ден соң: а) і‚ е: ішік‚ білім‚ бійік‚ жійі‚ жібек‚ білек‚ кілем‚ кісен‚ кійім‚ міндет‚ міне‚ сіңір‚ сімір‚ тілек‚ тірек‚ іре‚ ійе‚ ішік; ә) ‰у: іл‰у‚ біл‰у‚ біт‰у‚ кір‰у‚ сің‰у‚ шір‰у‚ ір‰у‚ іс‰у‚ іш‰у. б) ә: сірә‚ тіпә‚ іңгә‚ ірә‚ ілдә‚ пірәдар‚ мі- нәйі‚ кісәпір‚ ійә (ия)‚ ійәкій (яки). Бұл ‰лгіден байқайтынымыз кезінде П.М.Мелиоранский ұсынған ашық және қы- саң дыбыстар кестесі қазіргі кезде әмбебап |