Алматы №1 (135) 2012
жүктеу/скачать 4,15 Mb. Pdf көрінісі
|
| 54 ҚазҰУ хабаршысы. Филология сериясы. №1(135).2012
алмайды деп көрсетеді [4:92]. Біздің ойымыз- ша өлеңдегі буын санын толтыру ‰шін екі дауыстыны қатар айтылуы қажет. Тек осы бунақты интонациялық тұрғыдан дұрыс тия- нақтай білуіміз керек. Екіншіден, дыбыстың өмір с‰ру ортасы – буын. Яғни дыбыстың тыныс-тіршілігі‚ бар болмысымен көрінетін‚ танылатын жері – буын және буындар аралығы. Ал буынның негізін құрайтын дауысты дыбыстар екенін ескерсек, дауыстылардың тіркесі буындардың тіркесі болып шығады да‚ буындар ‰ндесі өз алдына қарастырылады. Мұның өзінде көрші буындардағы дауыстылардың сап т‰зеуінде қалыптасқан тәртіп‚ ж‰йе болады екен. Т‰рколог П.М.Мелиоранский де бұған арнайы тоқтап былай көрсеткен [5:27]: Жұрнақтардағы дауыстыларды дұрыс сәй- кестендіру ‰шін, келесі кестеге назар аудару қажет: { Дауысты «а» және «ы»-дан кейін қысаңнан «ы» келеді »» «ә», «е» және «і» »» »» «і» »» «о», «ұ» »» »» »» «ұ» »» «ө», «‰» »» »» »» «‰» { Дауысты «а» және «ы»-дан кейін ашықтан «а» келеді »» «ә», «е» және «і» »» »» «е» »» «о», «ұ» »» »» »» «а» »» «ө», «‰» »» »» »» «ө» Ғалымның көрсетіп отырған кестесін дауыс- тылардың жақ жағынан синтагмалық қатысы деп қарасақ болады. Бұл сөздің бойында дауысты дыбыстардың белгілі тәртіппен ке- зектесіп байланысатынын дәлелдейтін бірден- бір кесте болып шығады. Кесте бойынша қа- зақ тіліне өлөңдөт‰п (өлеңдетіп), к‰м‰стөл- гөн (к‰містелген) деген сөздер м‰лдем жат емес. Осы айтылған пікірді дамыта т‰скен С.Мырзабек 9 т‰рлі ерекшелікті ашып береді [4: 94]. 1. Бас (бірінші) буында а дыбысы келсе‚ жүктеу/скачать 4,15 Mb. Достарыңызбен бөлісу:
|