Алматы №1 (135) 2012
қайсы? (Абай) Қазақтың баласының өзі алдағыш бола тұрып және өзі біреуге алдатқыш болатұ- ғыны қалай
жүктеу/скачать 4,15 Mb. Pdf көрінісі
|
| қайсы? (Абай)
Қазақтың баласының өзі алдағыш бола тұрып және өзі біреуге алдатқыш болатұ- ғыны қалай? (Абай) Осы, біздің қазақтың өлген кісісінде жа- маны жоқ, тірі кісісінің жамандаудан аманы жоқ болатұғыны қалай? (Абай) Нәпсісін тыйып, бойын тоқтатқан кісінің жаман атанып, нәпсісі билеп, мақтанға еріп, пәле шығарған кісі мықты атанатұғыны несі? (Абай) Бұл сөйлемдердің бәрінде де сұрау есім- дікті баяндауыштар өз бастауыштарымен ір- гелес қолданылып, ой екпінін өздеріне тартып тұр. Не есімдігінің тәуелденіп жұмсалғаны болмаса, қалғандары нөлдік тұлғада баян- дауыш қызметін атқарады. Ал енді сұрау есімдікті баяндауыштар мен есімшелі бастауыштардың осынау қатынасы- нан бұл сөйлемдердің семантикалық мәні шы- ғады. Мұндағы сұрау есімдіктері қимыл атау- ларының, яғни, есімшелі бастауыштардың объектісін білдіріп, актуализацияланып тұр. Айтылу мақсатына қарай сұраулы сөйлемдер болғанымен, бұл сөйлемдер де алдыңғылар сияқты әрқилы мазмұнымен ерекшеленеді. Мәселен, алғашқы екі сұрақтың жауап алу мақсатында емес, керісінше автордың өзі жауап беріп, осы мәселеге оқырманның ерек- ше назарын аударту ‰шін қойылғандығы аң- ғарылады. Ал ‰шінші сөйлемде болғанымыз қайсы? деп сұрақ қою арқылы автор болған жоқпыз дегенді меңзеп тұр. Сондықтан да бұл сөйлемдерде риторикалық мән басым. Соңғы ‰ш сөйлем арқылы автор оқырманға ашық сұрақ қойып отыр. Әрі бұл сөйлемдерде эмо- циялық реңк те жоқ емес. Қалай? несі? сұрау есімдіктері арқылы автор сұралған жайтқа байланысты өзінің к‰йінішке толы таңданы- сын да білдіріп отыр. Олай болса, қара сөз- дерде басқа да сұрақтармен қатар таңырқау- лы сұрақтардың кездесетінініне көз жеткізе- міз. жүктеу/скачать 4,15 Mb. Достарыңызбен бөлісу:
|