Алматы №1 (135) 2012


К‰жіл- деп, ызбарланып, ышқынып, тістеніп, шы-



Pdf көрінісі
бет141/446
Дата10.10.2022
өлшемі4,15 Mb.
#42089
1   ...   137   138   139   140   141   142   143   144   ...   446
К‰жіл-
деп, ызбарланып, ышқынып, тістеніп, шы-
тынап кетеді екен. Ән салғаны төбелеске бер-
гісіз. Әншілердің көбі т‰р шығарам деп, әуре 
болады.  Жақсы әнді бұзып жібереді. 
Қиқыл-
дай ма, шиқылдай ма, аупылдай ма мазарат... 
Есіл әнді бей-берекет қылады. Бет-аузын 
тыржитып, зорланып, к‰штеніп отырып 
салған соң ән бола ма? (Ж.Аймауытов) 
Берілген микромәтінде еліктеуіштер бір-
ден бірнеше қызметті атқарып тұр. Бірінші-
ден, салыстыру. Жақсы әнші мен нашар әнші. 
Бірі әнді к‰жілдеп, ызбарланып, ышқынып, тіс-
теніп, шытынап айтса
, екіншісі қиқылдап, ши-
қылдап, аупылдайды. Жайшылықта антоним 
бола алмайтын сөздер контексте антоним ре-
тінде қолданылып тұр. Екіншіден, қарқынды-
лық. Адам эмоциясының бірте-бірте к‰шеюі 
к‰жілдеу, ызбарлану, ышқыну, тістену, шы-
тынау немесе тыржитып, зорланып, к‰ш-
теніп арқылы көрініс тауып тұрса, эмоция-
дағы бәсеңділік қиқылдай ма, шиқылдай ма, 
аупылдай ма
 арқылы көрініс тапқан. Бұл – жа-
зушы шеберлігі.
 Сөздің қандай дауыс ырғағымен айтыл-
ғандығы көп жағдайда сөз мағынасына қара-
ғанда маңызды болуы м‰мкін. Дауыстың 
реңктері айтылатын сөздің мән-мағынасына 
‰лкен әсер етіп, адамның т‰рлі көңіл-к‰йі 
туралы мәліметті тыңдаушыға бірден білдіріп 
тұратындықтан, басқа адамға берілетін ақпа-
раттың жеткізілуінде дауыстың ерекшелігі 
маңызды факторлардың бірі болып табылады. 
Дыбыстың тыңдаушыға әсер етушілік қыз-
метін зерттеуші Н.В. Кириченко өз еңбегінде: 
«Учет данных междисциплинарного характера
прежде всего, данных нейро- и психолин-
гвистики, обусловливает принятие в качестве 
исходного положение об акустической природе 
языка. Язык зарождается у ребенка в звучащем 
виде и в звучащем виде функционирует. Пись-
менность строится из элементов, которые чело-
век выделил, извлёк из звучащей речи, она 
является способом фиксации звучащей речи. 
Экспрессивные средства имеют акустическую 
природу, не связанную с кодом письма. Следо-
вательно, первичными средствами выражения 
эмоциональности являются средства звучащей 
речи, прежде всего, мелодика, ритмика, тембр, 
а также сегментные средства. Именно они спо-
собны эмоционально окрашивать любую фразу, 
а также любую лексему», – деп жазады [5, 11]. 
Сөздің айтылу реңкі адамның т‰рлі эмо-
циясы мен көңіл-к‰йінен ғана емес, сол сөзді 
сеніммен әлде к‰мәнмен айтып тұрғандығы-
нан да хабар береді. Мысалы, 
Жігіт 


Достарыңызбен бөлісу:
1   ...   137   138   139   140   141   142   143   144   ...   446




©emirsaba.org 2024
әкімшілігінің қараңыз

    Басты бет