Алматы №1 (135) 2012
К‰жіл- деп, ызбарланып, ышқынып, тістеніп, шы-
жүктеу/скачать 4,15 Mb. Pdf көрінісі
|
- Бұл бет үшін навигация:
- Қиқыл- дай ма, шиқылдай ма, аупылдай ма
| К‰жіл-
деп, ызбарланып, ышқынып, тістеніп, шы- тынап кетеді екен. Ән салғаны төбелеске бер- гісіз. Әншілердің көбі т‰р шығарам деп, әуре болады. Жақсы әнді бұзып жібереді. Қиқыл- дай ма, шиқылдай ма, аупылдай ма мазарат... Есіл әнді бей-берекет қылады. Бет-аузын тыржитып, зорланып, к‰штеніп отырып салған соң ән бола ма? (Ж.Аймауытов) Берілген микромәтінде еліктеуіштер бір- ден бірнеше қызметті атқарып тұр. Бірінші- ден, салыстыру. Жақсы әнші мен нашар әнші. Бірі әнді к‰жілдеп, ызбарланып, ышқынып, тіс- теніп, шытынап айтса , екіншісі қиқылдап, ши- қылдап, аупылдайды. Жайшылықта антоним бола алмайтын сөздер контексте антоним ре- тінде қолданылып тұр. Екіншіден, қарқынды- лық. Адам эмоциясының бірте-бірте к‰шеюі к‰жілдеу, ызбарлану, ышқыну, тістену, шы- тынау немесе тыржитып, зорланып, к‰ш- теніп арқылы көрініс тауып тұрса, эмоция- дағы бәсеңділік қиқылдай ма, шиқылдай ма, аупылдай ма арқылы көрініс тапқан. Бұл – жа- зушы шеберлігі. Сөздің қандай дауыс ырғағымен айтыл- ғандығы көп жағдайда сөз мағынасына қара- ғанда маңызды болуы м‰мкін. Дауыстың реңктері айтылатын сөздің мән-мағынасына ‰лкен әсер етіп, адамның т‰рлі көңіл-к‰йі туралы мәліметті тыңдаушыға бірден білдіріп тұратындықтан, басқа адамға берілетін ақпа- раттың жеткізілуінде дауыстың ерекшелігі маңызды факторлардың бірі болып табылады. Дыбыстың тыңдаушыға әсер етушілік қыз- метін зерттеуші Н.В. Кириченко өз еңбегінде: «Учет данных междисциплинарного характера, прежде всего, данных нейро- и психолин- гвистики, обусловливает принятие в качестве исходного положение об акустической природе языка. Язык зарождается у ребенка в звучащем виде и в звучащем виде функционирует. Пись- менность строится из элементов, которые чело- век выделил, извлёк из звучащей речи, она является способом фиксации звучащей речи. Экспрессивные средства имеют акустическую природу, не связанную с кодом письма. Следо- вательно, первичными средствами выражения эмоциональности являются средства звучащей речи, прежде всего, мелодика, ритмика, тембр, а также сегментные средства. Именно они спо- собны эмоционально окрашивать любую фразу, а также любую лексему», – деп жазады [5, 11]. Сөздің айтылу реңкі адамның т‰рлі эмо- циясы мен көңіл-к‰йінен ғана емес, сол сөзді сеніммен әлде к‰мәнмен айтып тұрғандығы- нан да хабар береді. Мысалы, Жігіт жүктеу/скачать 4,15 Mb. Достарыңызбен бөлісу:
|