Алматы №1 (135) 2012
жүктеу/скачать 4,15 Mb. Pdf көрінісі
|
- Бұл бет үшін навигация:
- Вестник КазНУ.
|
Моңғолия қазақтары: Қазақстан қазақтары: қалақ «ас ішетін қасық» қасық қиын әдемі «өте әдемі» қатты әдемі ақсөңке «қураған ағаш, отын» қураған, бос ағаштар, бұтақтары майға алу «біз ‰й майлап тұрамыз» жалға алу пысыр «тамақ пысыру» пісір шай ас «шай ас, ішейік» шай қой әйтеу «жеттім-ау әйтеу» әйтеуір Ал Қытайдан келген бауырларымыздың тілдік бейімделуі тіпті к‰рделі. Олар А. Байтұрсынұлы құрастырған төте жазуымен және қытай иероглифтерімен жазып ‰йренген. Кириллицаны Қазақ еліне келгенде бірақ көрді. Орыс тілі сабағы кірмейтіндіктен Қытай- дан келген репатрианттарға Қазақстандағы тілдік жағдаят өте ауыр тиеді. Мысалы Қытайдан келген репатрианттар: Әуезов (нормаға сай оқылуы – Әуезів) – Әуезов, революция (нормаға сай оқылуы – ревалюция) – революция, олимпиада (нормаға сай оқылуы – алимиада) – олимпиада деп оқиды. Көптеген репатрианттардың орыс тіліндегі о әрпінің а болып оқылатын тұстарынан ха- бары жоқ. Бұл әрине заңды. Себебі Қытайдың білім беру бағдарламасында орыс тілі пәні жоқ. Қытай тілінде «ч» актив дыбыс себепті Шәуешек сөзін қытай қазақтары Чәуечек деп айтатын тұстары көп. Олар қазақтың ш (шы) дыбысы келетін сөздерді «ч» -мен айтады. Вестник КазНУ. Серия филологическая, №1(135).2012 225 Міне, осындай тілдік ерекшеліктер мен айырмашылықтарды айқындау негізінде олар- дың тілдік сәйкестілігі әлі қалыптаспағанынан көреміз. Бірақ оралмандар тілі таза, құнарлы, оралымды екеніне ешкім дау айта алмас. Моңғолия, Қытай, Т‰ркия, Франциядан келген қандас бауырлырымыз келген бойда орыс тілінің басымдығынан көп зиян шегеді. Олардың тіліндегі ерекшеліктер уақыт өте азайып, тілдік сәйкестілігі жоғарылайды. Бәрі бір де орыс тілінің к‰нделікті қарым-қатынас- та ғана емес қоғамда да басым тіл болуы және олардың аталмыш тілді білмеуі, меңгерудегі қиындықтары репатрианттар тіліне көп зала- лын тигізеді. Жоғарыда келтірілген мысал- дардың барлығы дерлік тілдік фактілер. Ал бұл мәселелерді шешуде әлеуметтік жағдайға кеп тірелеміз. Репатрианттар тіліндегі тілдік ерекшеліктер мен қазіргі қоғамдағы салмағы басым емес мемлекеттік тілдің жағдайы олар- дың сіңісіп кетуіне белгілі дәрежеде кедергі келтіретінін анықтадық. Мемлекеттік тіліміз- дің мәртебесі арта берсін деп тілейміз! жүктеу/скачать 4,15 Mb. Достарыңызбен бөлісу:
|